Vitamine A: waar is het goed voor en hoe werkt het?

Vitamine A is te vinden in voedsel zoals vis, melk en oranjekleurige groenten en fruit. Het onderhoudt en versterkt je zicht, je immuunsysteem en het bevordert een gezondere huid. Lees verder om meer te weten te komen over de gezondheidsvoordelen en de bronnen die het bevatten.

Geschreven en geverifieerd door de diëtist Anna Vilarrasa.

Laatste update: 07 november, 2022

Vitamine A is een in vet oplosbare vitamine die van nature in bepaalde voedingsmiddelen voorkomt. Het manifesteert zich als retinol in producten van dierlijke oorsprong en in de vorm van provitamine A in groenten en fruit.

Zoals alle vitamines hebben mensen het in kleine hoeveelheden nodig om gezond te blijven. Daarom moeten we het opnemen ons dagelijkse dieet. Maar wat doet het precies?

De functies en gezondheidsvoordelen van vitamine A

Vitamine A is nodig voor de ontwikkeling van bepaalde lichaamsfuncties. Om deze reden heeft het verschillende effecten op meerdere systemen.

Functionering immuunsysteem

Ten eerste is deze vitamine een anti-infectiemiddel omdat het de sleutel is tot de normale werking van het immuunsysteem. Het helpt infecties te voorkomen, vooral in het ademhalingsstelsel. Deze omvatten keelinfecties, faryngitis, sinusitis, bronchitis, enzovoort.

Voortplanting en ontwikkeling

Vitamine A speelt een belangrijke rol bij de embryonale ontwikkeling. Dit is één van de eerste functies die de wetenschap ontdekte. Een tekort aan vitamine A tijdens de zwangerschap kan leiden tot problemen bij de vorming van de urinewegen, het diafragma en de nieren van embryo’s.

Daarnaast blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat het een must is bij beide geslachten voor een goede reproductie.

Bescherming van de ogen

Vitamine A is een must voor een gezond gezichtsvermogen. Adequate niveaus zorgen ervoor dat het licht wordt omgezet in elektrische signalen die de hersenen kunnen interpreteren.

Het helpt ook het zicht te verbeteren en voorkomt nachtblindheid (verminderd zicht bij weinig licht). Ook helpt het sommige oogziekten te voorkomen dankzij het antioxiderende effect. Denk aan:

• presbyopie
• maculadegeneratie
• cataract
• glaucoom
• verziendheid
• bijziendheid
• het loslaten van het netvlies

Antioxidant

Vitamine A is ook een geweldige antioxidant. Als zodanig kan het de ontwikkeling van bepaalde degeneratieve ziekten zoals Alzheimer, coronaire hartziekte en chronische longaandoeningen helpen voorkomen.

Sommige wetenschappers zijn van mening dat het mogelijk ook bescherming biedt tegen de ontwikkeling van andere niet-overdraagbare ziekten, zoals kanker.

Huid en slijmvliezen

Deze vitamine helpt bij het onderhouden van de huid. Bovendien is het uitermate geschikt voor het beschermen van de slijmvliezen, vooral die van de spijsvertering en de luchtwegen.

Ons lichaam heeft het ook nodig voor weefselregeneratie. Het is dus een goede remedie voor het genezen van wonden in het spijsverteringskanaal, zoals zweren en diverticulose.

Veel cosmetische bedrijven hebben vitamine A als een extra ingrediënt in hun producten verwerkt. Dit heeft geleid tot positieve resultaten bij de behandeling van acne, vermindering van rimpels en het voorkomen van huidveroudering.

Waarin kun je vitamine A vinden?

We hebben al gezien hoe ons lichaam deze vitamine nodig heeft om belangrijke functies te vervullen. Mensen kunnen het niet synthetiseren en daarom moeten we het uit eetbare bronnen halen.

Er zijn twee verschillende vormen:

1. Voorgevormde vitamine A

Deze zit in het voedsel van dierlijke oorsprong. Het lichaam kan het gemakkelijk opnemen en opslaan en het hydroliseren om retinol te vormen. De volgende vallen op binnen deze groep:

• Runderlever
• Levertraan
• Eigeel
• Boter en volle melk
• Blauwe vis, zoals sardines, haring, makreel, tonijn en zalm

2. Provitamine A (precursor van vitamine A)

Sommige carotenoïden van planten zijn uitgangsstoffen van vitamine A. Dit is het geval met bètacaroteen, dat retinol omzet door enzymatische werking in de darm.

Carotenoïden zijn voornamelijk aanwezig in gele en oranje groenten, maar ze zitten ook in sommige bladgroenten, vooral in donkergroene. De gele en oranje pigmenten van de carotenoïden zijn ‘verborgen’ onder de kleur van het bladgroen (chlorofyl). De beste bronnen van carotenen zijn:

• Rode paprika’s, zoete aardappelen, pompoenen en wortels
• Cantaloupen, mango’s en ook perziken en nectarines, maar in kleinere hoeveelheden
• Spinazie, broccoli, snijbiet en boerenkool

Om de vitamine beter op te nemen, kook je de groenten en meng je ze met een klein beetje olijfolie.

De gezondheidseffecten van een tekort aan vitamine A

Een vitamine A-tekort wordt meestal veroorzaakt door een langdurig slecht dieet. Het is niet gebruikelijk in ontwikkelde landen, maar komt voor in sommige delen van Afrika en Zuidoost-Azië. Dit komt vooral omdat voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine A daar schaars zijn.

Ook kunnen bepaalde aandoeningen die de opname van vetten in de darm beïnvloeden, het risico op een tekort vergroten. In het bijzonder spelen chronische diarree, coeliakie, enkele alvleesklierproblemen en obstructie van de galwegen allemaal een rol.

Enkele signalen van een vitamine A-tekort zijn:

• Overmatig droge huid, huiduitslag, schilferige huid en rimpels
• Broze nagels
• Slecht zicht, nachtblindheid en zeer droge ogen door gebrek aan lubricatie
• Gebrek aan eetlust en geur
• Infecties

Artsen stellen een diagnose op basis van een beoordeling van de symptomen en de resultaten van een bloedtest. Supplementen zijn een goede manier om te proberen symptomen terug te draaien, maar doe dit altijd volgens de instructies en het advies van je arts, zodat hij of zij de voor jouw specifieke geval benodigde hoeveelheid kan voorschrijven.

Pas op voor excessen

De overmatige inname van vitamine A kan giftig zijn. Dit is een toestand die bekend staat als hypervitaminose A. Volgens schattingen kan het gevaarlijk zijn om 10 keer meer te consumeren dan de aanbevolen dagelijkse dosis.

Over het algemeen is het moeilijk om via voedsel grote hoeveelheden binnen te krijgen. Vergiftigingen gebeuren dus vooral wanneer iemand een grote hoeveelheid vitamine A-supplementen inneemt. Volg dus altijd het advies van een gezondheidsdeskundige.

Een hoge consumptie van groenten rijk aan provitamine A leidt meestal niet tot toxiciteitsproblemen. Het lichaam neemt gewoon op wat het nodig heeft en verwijdert het overschot. Grote hoeveelheden bètacaroteen kunnen je huid echter wat oranje kleuren.

In het algemeen is het gemakkelijk om je bord te vullen met groene, oranje en gele groenten. En als je melk, vis en eieren toevoegt, heb je precies wat nodig is om een vitamine A-tekort op afstand te houden.