Chyawanprash: de voedingswaarde en het gebruik van deze Indiase jam

Chyawanprash is een Indiaas mengsel uit de Ayurvedische geneeskunde. We vertellen je het wetenschappelijke bewijs achter dit mengsel met meer dan 40 ingrediënten.

Geschreven en geverifieerd door de diëtist Maria Patricia Pinero Corredor.

Laatste update: 23 januari, 2023

Chyawanprash is een soort jam met een oorsprong in India, waar veel mythen omheen hangen. Eén legende beweert bijvoorbeeld zelfs dat Chyawana, een hindoe-man, jarenlang een goede gezondheid wist te behouden dankzij dit elixer.

Er is echter niet veel informatie over de juistheid van het verhaal. Wat wel bekend is, zijn de voordelen vanuit wetenschappelijk oogpunt.

Ze noemen het het “elixer van de jeugd.” Het heeft een donkere kleur, een dikke textuur en daarnaast een zoete smaak met een vleugje zuur. Voor de bereiding ervan worden meer dan 40 planten gebruikt, waaronder vruchten en specerijen.

De voedingswaarde van chyawanprash

De voedingswaarde van chyawanprash ligt in verschillende factoren waarover we je hieronder meer vertellen. Allereerst is het belangrijk te wijzen op het lage cholesterol- en vetgehalte en het hoge gehalte aan vitamine C en saponinen.

In feite bevat 100 gram van deze jam de volgende onderdelen.

• Calorieën: 35
• Vet: 7 g
• Natrium: 5 mg
• Totale koolhydraten: 7.5 g
• Vezels: 500 mg
• Totaal suikers: 3,5 g
• Vitamine C: 3,4 mg
• Totaal flavonoïden: 20 mg
• Alkaloïden: 80 mg
• Piperine: 4,2 mg
• Fenolische verbinding: 235 mg

De basisingrediënten van dit kruidenmengsel zijn verbindingen zoals de volgende.

• Honing
• Suikersiroop
• Sesamolie
• Bamboe manna
• Geklaarde boter
• Indiase kruisbessenpulp

Hoewel er meer dan 40 verbindingen worden gebruikt om deze jam te maken, zijn het deze die in de hoogste verhouding in het mengsel zitten. In 10 gram chyawanprash zit bijvoorbeeld 206 mg suikerstroop, 706 mg honing, 5880 mg suiker, 206 mg sesamolie en 206 mg boter.

De gezondheidsvoordelen van chyawanprash

Chyawanprash is rijk aan antioxidanten en saponinen, waardoor het bepaalde voordelen heeft. Het belangrijkste erkende voordeel is dat het de immuniteit kan bevorderen.

In een onderzoek (Engelse link) werden meer dan 40 ingrediënten geanalyseerd met hun respectievelijke actieve elementen. Zo is bekend dat sommige bestanddelen een anti-ulcer, bronchodilaterende, anti-allergische, ontstekingsremmende, pijnstillende, antimicrobiële, antioxiderende en ook koortswerende werking hebben.

Het heeft ook bestanddelen met diuretische, hepatoprotectieve, immunomodulerende en neuroprotectieve functies. Elk ingrediënt in deze bereiding heeft een reden.

Het oudst bekende recept voor chyawanprash komt uit de Charaka Samhita, een oude tekst van de traditionele Ayurvedische geneeskunde. Het geschrift dateert namelijk uit de 2e eeuw.

Maar ondanks de oorspronkelijke aanwijzingen van het recept hebben variaties in de loop der jaren en misbruik door farmaceutische bedrijven geleid tot aanzienlijke veranderingen. Er zijn zelfs ook enkele planten die deel uitmaken van de formule en dreigen uit te sterven.

Het verbetert de fysieke prestaties

In de oudheid geloofde men dat deze jam het zaken zoals intellect, het geheugen, de immuniteit, het fysieke uithoudingsvermogen en de werking van de zintuigen kon verbeteren.

De huidige wetenschap heeft bewezen dat het inderdaad in staat is fysieke prestaties te verbeteren. In het boek Plural Medicine, Tadition and Modernity, wordt onthuld dat de synergie tussen de bestanddelen het een interessant tonicum maakt dat de vitaliteit kan verhogen.

Het helpt bij de spijsvertering

Een van de vele voordelen die aan chyawanprash worden toegeschreven is de mogelijke hulp bij de spijsvertering. Volgens een artikel (Engelse link) verbeteren sommige kruiden die het bevat de spijsvertering en de vetstofwisseling. Bovendien bevorderthet de assimilatie en passage van de werkzame bestanddelen van voedingsstoffen door de celwand.

Het versterkt het ademhalingssysteem

In een gecontroleerd onderzoek (Engelse link) met 90 patiënten met longtuberculose die twee keer per dag 10 gram chyawasprash kregen toegediend, werd vastgesteld dat het de bioactiviteit van anti-tuberculose geneesmiddelen verhoogde. Bovendien verbeterde het hemoglobinegehalte.

Het heeft een antioxiderende werking

Antioxidanten zijn verbindingen die in staat zijn vrije radicalen te bestrijden. Verbindingen als flavonoïden, vitamine C, carotenoïden, fenolen en tannines zijn de meest erkende antioxidanten door de wetenschap. In die zin is chyawanprash dus een interessante cocktail.

Men stelde in een vergelijkend onderzoek tussen verschillende commerciële merken chyawanprash vast dat, hoewel de formule kan variëren, het een antioxiderende werking op de cellen behoudt, waardoor veroudering en langdurige ziekten worden voorkomen.

In een ander onderzoek (Engelse link), waarin verschillende merken met elkaar werden vergeleken, werd vastgesteld dat het vrije radicalen wegvangt. De antioxiderende werking wordt namelijk voor een groot deel toegeschreven aan ascorbinezuur of vitamine C.

Het is echter niet alleen vitamine C die dit effect heeft. In een ander onderzoek (Engelse link), dat zes maanden duurde en waaraan kinderen van 5 tot 12 jaar deelnamen, schreven wetenschappers tannines, polyfenolen en flavonoïden toe aan de verbetering van het immuunsysteem.

Het kan cardiotonisch werken

Het kan cardiotonisch werken omdat het de bloedvetten verlaagt en metabole verstoringen in evenwicht brengt, volgens een dierstudie (Engelse link). Het is echter nog een terrein dat meer wetenschappelijk onderzoek bij mensen behoeft.

Het verbetert het voortplantingssysteem

Hoewel het bestaan van afrodisiacum voedsel veel besproken is, is het bekend dat chyawanprash het mannelijke voortplantingssysteem verbetert, omdat het de kwaliteit van zaadvocht verbetert. Uit een systematisch onderzoek (Engelse link) naar een van de bestanddelen van het kruidenmengsel bleek dat het de spermaconcentratie verhoogde en de beweeglijkheid van het sperma verbeterde.

Het kan een stralingsbeschermende werking hebben

Chyawanprash bleek in studies (Engelse link) een stralingswerende werking te hebben. Muizen kregen een dodelijke dosis straling toegediend en daarna de verbinding. Er was een groot aantal overlevenden. Dit is echter alleen een dierproef, dus de voordelen kunnen niet worden uitgebreid naar mensen.

De toepassingen van chyawanprash

Chyawanprash heeft een groot aantal toepassingen in de hindoeïstische cultuur. Desondanks wordt voorzichtig gebruik onder medisch toezicht aanbevolen. In 2005 verbood de Canadese regering de verkoop ervan met het argument dat het hoge concentraties lood en kwik zou kunnen bevatten.

Hoewel het dus een populair product is in India, is het advies om te informeren naar de plaatselijke voorschriften. In elk geval is het altijd het beste om een specialist te raadplegen om zowel de veiligheid als de dosering vast te stellen.