IgA-nefropathie: wat is het en waarom komt het voor?
IgA-nefropathie is een ziekte waarbij een eiwit (immunoglobuline A) zich ophoopt in de nieren. Dit veroorzaakt ontstekingen. Op lange termijn kan dit de nierfunctie ernstig aantasten.
IgA-nefropathie wordt ook wel de ziekte van Berger of immunoglobuline A-nefropathie genoemd. De evolutie van deze ziekte verschilt sterk van persoon tot persoon. Bij sommige mensen verdwijnt de ziekte volledig na verloop van tijd, terwijl ze bij anderen leidt tot nierfalen in het laatste stadium.
Helaas is er momenteel nog geen genezing mogelijk voor IgA-nefropathie. Er bestaan echter wel behandelingen om de progressie van de ziekte te stoppen.
IgA-nefropathie kan op elke leeftijd optreden, maar komt vaker voor in de adolescentie en tijdens het derde decennium van het leven. Bovendien hebben mannen meer kans om de ziekte te krijgen. Laten we het probleem eens wat beter bekijken.
Misschien ben je ook geïnteresseerd in:
De diagnose en symptomen van chronisch nierfalen
Symptomen van IgA-nefropathie
IgA-nefropathie is een langzaam progressieve ziekte. In het begin zijn er geen merkbare symptomen en daarom kan de ziekte jaren of decennia aanwezig zijn zonder ontdekt te worden. Het kenmerkende symptoom is de aanwezigheid van bloed in de urine, maar dit is vaak zo gering dat het moeilijk op te merken is.
Soms ontdekken artsen de ziekte echter bij een routine-onderzoek van de urine. Dit toont de aanwezigheid van eiwitten en rode bloedcellen aan, wat argwaan wekt. Na een verkoudheid of infectie kan de urine ook roze of bruinachtig verkleuren. Deze kleur verraadt de aanwezigheid van bloed.
Andere symptomen kunnen onder andere zijn:
- donkergekleurde of rozige urine na een zware inspanning.
- schuimige urine.
- pijn in een of beide zijden van de rug, in het onderste deel van de ribben.
- zwelling in de handen en voeten.
- hoge bloeddruk.
- een grote hoeveelheid albumine in de urine, die alleen aantoonbaar is met een laboratoriumtest.
Als iemand IgA-nefropathie ontwikkelt, verschijnen andere tekenen en symptomen, meestal 20 tot 30 jaar na het krijgen ervan, zoals de volgende problemen:
- verhoogde bloeddruk.
- weinig of niet urineren.
- zwelling.
- donkere en droge huid.
- gegeneraliseerde jeuk of gevoelloosheid.
- krampen in het lichaam.
- hoofdpijn.
- misselijkheid en braken.
- gewichtsverlies.
- vermoeidheid, slaperigheid en verlies van eetlust.
- slaapproblemen.
- moeite met concentreren.
Wat veroorzaakt deze nefropathie?
De functie van de nieren is het filteren van het bloed. In de nieren bevinden zich kleine filters, glomeruli genaamd. Daarna sturen ze het afval naar de blaas om het uit te drijven. Het gefilterde bloed komt dan op zijn beurt weer in de bloedbaan terecht.
Immunoglobuline A (IgA) een eiwit dat het lichaam helpt beschermen tegen infecties. Wat er gebeurt bij IgA-nefropathie is dat IgA-eiwit zich ophoopt in deze filters. Als gevolg daarvan vormen zich klonters die de glomeruli beschadigen.
Dit is het moment waarop de nieren beginnen te falen en bloed in de urine laten stromen. Het is voor de wetenschap niet duidelijk waarom dit gebeurt. Deskundigen denken echter dat er een verband kan bestaan tussen IgA-nefropathie en de volgende factoren:
- Genen. Het komt vaker voor bij bepaalde etnische groepen en in bepaalde families.
- Leverziekte. In het bijzonder chronische hepatitis B of C infecties, of cirrose.
- Coeliakie. Gluten lijken een rol te spelen bij deze ziekte.
- Bacteriële en HIV-infecties.
Risicofactoren voor IgA-nefropathie
IgA-nefropathie is een veel voorkomende nierziekte, maar deskundigen hebben bepaalde patronen gevonden bij mensen die eraan lijden. Op basis hiervan kunnen we zeggen dat de risicofactoren voor het ontwikkelen van deze aandoening de volgende zijn:
- Leeftijd. Het kan op elke leeftijd voorkomen, maar het komt vaker voor tijdens de adolescentie en tussen de 30 en 40 jaar.
- Geslacht. Mannen hebben drie tot zes keer meer kans om IgA-nefropathie te ontwikkelen.
- Etniciteit. De ziekte komt vaker voor bij blanke en Aziatische mensen dan bij mensen met een Afrikaanse afkomst.
- Familiegeschiedenis. In sommige gevallen is deze aandoening erfelijk, hoewel niet altijd.
Mogelijke complicaties van IgA-nefropathie
De ernstigste complicatie van deze ziekte is acuut of chronisch nierfalen. Volgens schattingen zal 1 op de 10 tot 20 kinderen met IgA-nefropathie nierfalen ontwikkelen. Bij volwassenen is echter dit 1 op 4. Andere minder ernstige en meer frequente complicaties zijn de volgende:
- Verhoogde bloeddruk. Beschadiging van de nieren veroorzaakt een verhoging van de bloeddruk, waardoor de nieren verder verslechteren.
- Hoog cholesterolgehalte. Dit verhoogt het risico op hartproblemen.
- Nefrotisch syndroom. Dit omvat verschijnselen zoals een hoog eiwitgehalte in de urine en een laag eiwitgehalte in het bloed, een hoger cholesterol- en lipidengehalte, en zwellingen in de voeten, de buik en de oogleden.
- De ziekte van Henoch-Schönlein.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Heel vaak is er in het begin alleen een vermoeden dat de ziekte aanwezig is. De arts houdt rekening met de familiegeschiedenis en met bepaalde symptomen, zoals pijn of zwelling.
Ook de resultaten van een bloedonderzoek kunnen wijzen op IgA-nefropathie. Zodra het vermoeden bestaat, bestaat de volgende stap uit de diagnose te bevestigen met klinische tests. We noemen deze onderzoeken hieronder.
Urineonderzoek
Artsen voeren meestal een test uit op albumine en bloed. De test bestaat uit het nemen van een urinemonster en het plaatsen van een speciaal papier dat een “dipstick” wordt genoemd in het urinemonster. Als er albumine of bloed in de urine zit, verandert het papier van kleur.
Artsen kunnen ook een albumine-creatinineverhoudingstest doen. Hierbij wordt de hoeveelheid van beide stoffen in de urine binnen 24 uur vergeleken. Als er meer dan 30 milligram albumine per gram creatinine in de urine zit, is dat een teken van chronische nierziekte.
Lees meer:
Lees hier alles over wat je nieren doen
Bloedtest
Met behulp van een bloedtest kan worden bepaald hoeveel bloed de nieren per minuut filteren. Die meting wordt eGFR genoemd. Een resultaat van 60 wijst op een normale functie. Lager dan dat cijfer wijst op een nierziekte. Als het lager is dan 15, is nierfalen waarschijnlijk.
Nierbiopsie om IgA-nefropathie op te sporen
Nierbiopsie is de gouden standaardtest voor IgA-nefropathie. Hoewel de andere onderzoeken waardevolle aanwijzingen geven, is een biopsie de enige manier om de diagnose te bevestigen. Hierbij wordt een stukje weefsel uit de nieren genomen voor analyse onder de microscoop.
- Deze ingreep vereist plaatselijke verdoving en ook een lichte sedatie. Aan de hand van de resultaten kan worden nagegaan of er zich IgA-afzettingen bevinden in de glomeruli, de kleine filters van de nier.
- Het stelt artsen ook in staat de omvang van de nierschade vast te stellen en geeft belangrijke aanwijzingen voor de behandeling.
Iothalamaat klaringstest
Bij deze test wordt een contraststof gebruikt. Dit is een stof waarmee beter zichtbaar kan worden gemaakt hoe de nieren afvalstoffen filteren. Het is geen vaak uitgevoerde test.
Welke behandelingen zijn er?
Zoals we aan het begin van dit artikel al hebben gezegd, kan IgA-nefropathie niet worden genezen, maar behandeling kan wel helpen voorkomen dat de ziekte zich verder ontwikkelt. Het heeft ook als doel de symptomen te verlichten en complicaties te voorkomen.
Over het algemeen is de behandeling voor IgA nefropathie farmacologisch en kan de volgende medicatie omvatten:
- Geneesmiddelen tegen hoge bloeddruk.
- Omega 3-vetzuren. Deze vetzuren zijn te vinden in voedingssupplementen en kunnen helpen de ontsteking van de glomeruli te verminderen.
- Immunosuppressiva. Deze geneesmiddelen die de immuunrespons onderdrukken, worden soms voorgeschreven. Deze kunnen echter ernstige bijwerkingen veroorzaken.
- Statinetherapie. Deze helpen het cholesterolgehalte te verlagen en beschermen tegen nierschade.
- Diuretica. Deze worden gebruikt om overtollig vocht uit het lichaam te verwijderen.
Er zijn ernstige aandoeningen waarbij nierdialyse moet worden toegepast. Alles wijst er echter op dat transplantatie beter is, omdat het betere resultaten geeft bij het verlengen van de levensduur en voorkomt dat de ziekte terugkomt.
Raadpleeg je arts als je lijdt aan IgA-nefropathie
Er is geen middel om IgA-nefropathie te voorkomen. Als een van de risicofactoren aanwezig is, is het echter het beste om waakzaam te blijven voor symptomen en een arts te raadplegen als er afwijkingen worden geconstateerd.
Iemand met deze aandoening moet ook regelmatig medische follow-ups ondergaan. Het is het beste om de bloeddrukwaarden goed in de gaten te houden. De hoeveelheid eiwitten in de voeding kun je het beste verminderen en indien nodig is het een goed idee om psychologische hulp te zoeken.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Caballeria, L., Augustin, S., Broquetas, T., Morillas, R. M., Vergara, M., Virolés, S., … & Ginès, P. (2019). Recomendaciones para la detección, diagnóstico y seguimiento de los pacientes con enfermedad por hígado graso no alcohólico en atención primaria y hospitalaria. Medicina Clínica, 153(4), 169-177.
- Cueto Rua, E. A., Guzmán, L., Nanfito, G., Barrera, S., & Drut, R. (2008). Celiaquía, una enfermedad paradigmática. Archivos argentinos de pediatría, 106(2), 151-154.
- Lococo, B., Alberton, V., Fazzini, B., Quevedo, A. S., Morales, D., & Malvar, A. (2016). Nefropatía por IgA. Revisión y conducta terapéutica a propósito de un caso clínico. Revista de Nefrología, Diálisis y Trasplante, 36(2), 108-123.