Hoe beïnvloeden microplastics onze gezondheid?

In de afgelopen jaren hebben organisaties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie gesproken over de noodzaak voor meer onderzoek naar de invloed van microplastics op onze gezondheid. Wat weten we tot nu toe? Ontdek het in dit artikel!

Geschreven en geverifieerd door de diëtist Anna Vilarrasa.

Laatste update: 24 augustus, 2022

We weten dat we in ons dagelijks leven worden blootgesteld aan een groot aantal verontreinigende stoffen. Wat dacht je bijvoorbeeld van microplastics? Maar hoe beïnvloeden microplastics onze gezondheid? Zijn ze schadelijk?

Wat zijn microplastics en waar vinden we ze?

Microplastics zijn zeer kleine vaste deeltjes kunststof. Het zijn deeltjes die kleiner zijn dan 5 micron, dat wil zeggen 0,005 millimeter. Ze kunnen worden ingedeeld in primaire en secundaire microplastics.

• Primaire microplastics worden specifiek in zulke kleine afmetingen vervaardigd om deel uit te maken van de productie van bepaalde producten.
• Anderzijds ontstaan secundaire microplastics als gevolg van de afbraak van grotere plastic onderdelen.

Over het algemeen is het de invloed van de zon, wind en golven die het plastic in de zee erodeert. Uiteindelijk verschijnen deze zeer kleine stukjes kunststof.

Bewust toegevoegde microplastic deeltjes (of primers) worden gebruikt in een groot aantal producten die wereldwijd op de markt worden gebracht. Ze bestrijken een breed scala aan producten, zoals:

• Meststoffen en andere beschermingsmiddelen voor gewassen.
• Cosmetische producten (make-up, gloss, scrubs).
• Huishoudelijke en industriële wasmiddelen.
• Schoonmaakproducten.
• Verf

Gezien de hoge aanwezigheid ervan, adviseren sommige organisaties, zoals het Europees Agentschap voor Chemische Producten, om het opzettelijke gebruik van dit type deeltjes door de industrie te beperken.

Hebben microplastics een negatieve invloed op onze gezondheid?

De impact van kunststoffen op het mariene milieu staat buiten kijf. De gevolgen voor de gezondheid van mensen is echter niet zo duidelijk, omdat er momenteel een gebrek aan gegevens is om dit te kunnen evalueren.

In 2014 classificeerde de European Food Safety Authority (EFSA – Engelse link) dit type fijnstof als een ‘potentieel opkomend risico’. In dezelfde studie maakte zij echter duidelijk dat het door het gebrek aan analyse en wetenschappelijke gegevens om te weten hoe het de gezondheid beïnvloedt niet mogelijk is om aanbevelingen voor de algemene bevolking te doen.

Op dit moment weten we dat ons lichaam geen deeltjes opneemt die groter zijn dan 150 micron. En ook van de kleinste deeltjes blijkt slechts een heel klein deel geabsorbeerd te worden. Als we het echter  over nanodeeltjes (hele kleine plastic deeltjes) hebben zou er een grotere absorptie kunnen zijn.

Om deze reden is een groter aantal onderzoeken nodig om nauwkeuriger te kunnen beoordelen hoe ons lichaam deze deeltjes opneemt, wat hun toxiciteit is en welke gevolgen dit mogelijk heeft.

Hoe bereiken ze ons lichaam?

Een van de belangrijkste manieren van contact met microplastics voor de mens is de voedselketen. Ze zijn aanwezig in het milieu (vooral in het mariene milieu) en vissen, vee en pluimvee kunnen ze binnenkrijgen via hun voeding.

Over het algemeen consumeren dieren echter geen microplastics en als ze dat wel doen, hopen deze zich op in de darmen en maag. Vervolgens worden deze geëlimineerd via de ontlasting. We kunnen dus zeggen dat deze contactroute klein is.

Dit is niet het geval bij schaaldieren en tweekleppige schelpdieren, omdat men ze in hun geheel geconsumeert. Bovendien vinden we niet alleen microplastics bij dieren. We vinden ze ook in andere producten zoals:

• honing.
• bier.
• zeezout.
• drinkwater, zowel in kraanwater als in water in flessen.

Naast deze routes via voedsel kan contact ook via andere bronnen komen. De impact van koken of bakken op de aanwezigheid van microplastics in voedsel is op dit moment niet bekend. We komen ook met ze in contact via veel alledaagse producten zoals cosmetica, wasmiddelen, textielvezels of machines.

Vervuilende stoffen gerelateerd aan microplastics

Vooralsnog is het duidelijk dat er meer onderzoek nodig is om de mate van toxiciteit van microplastics op de menselijke gezondheid vast te stellen. Sommige deskundigen maken zich echter ook zorgen over de werking van de verontreinigende stoffen die ermee in verband gebracht kunnen worden.

Microplastics kunnen ongeveer 4% van de additieven bevatten, terwijl ze ook enkele verontreinigingen kunnen absorberen. Dat laatste kan gevaarlijk zijn voor de menselijke gezondheid.

Bisfenol A is misschien wel de meest bekende hiervan, een chemische verbinding die veel wordt gebruikt bij de vervaardiging van kunststoffen en die wordt erkend als een hormoonverstorende stof. Hormoonverstorende stoffen zijn zijn stoffen die ons hormonale systeem veranderen en die kunnen leiden tot ziekten zoals bepaalde soorten kanker, stofwisselingsstoornissen, reproductieve problemen of hart- en vaatziekten.

Tegenwoordig vinden we diverse stoffen echter in een groot aantal producten en het percentage dat ons bereikt via microplastics is erg klein. Op dit moment is er een verbod op het gebruik ervan in sommige soorten producten, zoals babyflessen. Het gaat hier ook over stoffen zoals:

• ftalaten.
• polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s.)
• polychloorbifenylen (PCB’s).

Micorplastics en onze gezondheid: er is meer onderzoek nodig

Mensen worden blootgesteld aan zowel de inname als inademing van microplastics. De toxiciteit en gezondheidsproblemen die ermee gepaard gaan hangen gedeeltelijk af van de grootte, de chemicaliën die ze bevatten en de dosis.

Hoewel wetenschappers al ongeveer tien jaar gegevens verzamelen, is het belangrijk en noodzakelijk om ons te concentreren op deze verontreinigende stof en het mogelijke effect ervan op de menselijke gezondheid.