Hafefobie: hoe overwin je het?

Voor de mens is de omgang met andere mensen van vitaal belang. Wat gebeurt er echter als dit contact met anderen een intense en irrationele angst opwekt?

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 07 november, 2022

Aangeraakt worden door andere mensen is een algemeen onderdeel van sociale interactie, maar hafefobie is een ander verhaal. We kunnen ons allemaal ongemakkelijk voelen als een vreemdeling ons omhelst of als anderen onze persoonlijke ruimte binnendringen.

Over het algemeen is er een gepaste interpersoonlijke afstand, afhankelijk van het soort band dat we met anderen hebben. Als mensen die niet respecteren, kunnen we ons overweldigd voelen.

Voor mensen die aan hafefobie lijden, is een simpele handdruk of kus van een geliefde een bron van intens ongemak. Hafefobie is een irrationele en pathologische angst om anderen aan te raken of om anderen ons aan te laten raken.

De angst die fysiek contact teweegbrengt, is zo groot dat de persoon zich bijna volledig kan isoleren om dergelijke situaties te vermijden. Omdat mensen sociale wezens zijn, kan deze fobie het dagelijks leven van de betrokkene ernstig belemmeren.

Wat zijn de symptomen van hafefobie?

• Intense en onevenredige angst om andere mensen aan te raken of aangeraakt te worden.
• Blootstelling aan de gevreesde situatie (in dit geval, lichamelijk contact) veroorzaakt een sterke angstreactie.
• Het individu is zich er waarschijnlijk van bewust dat zijn angst irrationeel is, maar kan deze niet onder controle houden.
• Situaties waarin lichamelijk contact met anderen kan optreden, worden ten koste van alles vermeden en als dat niet mogelijk is, wordt het doorstaan met een gevoel van zeer ernstig ongemak.
• De stoornis duurt lang en veroorzaakt vaak problemen in het dagelijkse leven van de persoon (persoonlijk, sociaal of beroepsmatig).
• Bij de gedachte aan lichamelijk contact met andere mensen treden fysiologische symptomen (Spaanse link) op zoals:
  • tachycardie
  • zweten
  • een verstikkend gevoel
  • spierspaning
• Het is ook waarschijnlijk dat er irrationele gedachten en overtuigingen zijn over het gevaar van het maken van lichamelijk contact.

Oorzaken en ontstaan van hafefobie

De oorzaak van hafefobie is nog niet volledig vastgesteld en het is waarschijnlijk dat er verschillende factoren een rol spelen. Er kan een bepaalde biologische component zijn die verband houdt met angsten die we van onze voorouders hebben geërfd.

Specifieke fobieën worden meestal verworven na het meemaken van verwante traumatische gebeurtenissen (Spaanse link), hetzij uit eerste hand, hetzij doordat men anderen de negatieve gevolgen heeft zien ondervinden van wat vervolgens de angst opwekt.

Zo kan bijvoorbeeld een geschiedenis van seksueel misbruik in de kindertijd leiden tot hafefobie. Ook kan het voorkomen dat sommige mensen een virus hebben opgelopen door contact met anderen, en daardoor deze extreme angst om door anderen te worden aangeraakt ontwikkelen.

Risicofactoren

Niet alle mensen reageren hetzelfde op dezelfde gebeurtenissen. Daarom zal wat voor de een de oorsprong van hafefobie kan zijn, voor de ander geen grote impact hebben. Er zijn wel verschillende factoren die het risico op het ontwikkelen van deze stoornis vergroten zoals:

• Het hebben van een familiegeschiedenis van hafefobie of andere angststoornissen. Ten eerste vanwege de mogelijk erfelijke genetische component, maar ook omdat je bent opgegroeid met het observeren van mensen in je omgeving die angstig reageren op dergelijke situaties.
• Het hebben van een behoudende natuur en een neurotische of angstige persoonlijkheid.
• Vrouw zijn. Dit verdubbelt het risico om aan een specifieke fobie als deze te lijden.
• Het hebben van andere psychologische stoornissen zoals smetvrees, agorafobie of sociale angst.

Hoe stellen deskundigen de diagnose?

Deskundigen baseren de diagnose van hafefobie op het voldoen aan de vastgestelde criteria. Dat wil zeggen dat een psycholoog of psychiater de symptomen (gedachten, emoties, gewaarwordingen en gedragingen) moet evalueren die de persoon vertoont door het hebben van sociaal contact.

Een klinisch interview, zelfopnames of het gebruik van enkele geschikte tests en onderzoeken zijn nuttig bij deze stap. Deze informatie zal niet alleen helpen om de goede diagnose te stellen, maar ook om het meest geschikte individuele behandelingsplan op te stellen.

Hoe je het kunt overwinnen

Gelukkig reageren specifieke fobieën zeer goed op cognitief-gedragstherapeutische behandelingen (Spaanse link). Deze vorm van therapie is voornamelijk gebaseerd op drie doelstellingen:

• De persoon strategieën aanleren om zijn angstniveau te reguleren of te verminderen. Ontspanningstechnieken en systematische desensibilisatie zijn de meest gebruikte opties.
• De irrationele gedachten identificeren die aan de basis liggen van de angst en de patiënt helpen om ze te herevalueren. Met andere woorden, de patiënt stelt zijn of haar eigen waarheid ten twijfel en vervangt deze door andere gedachten die functioneler en reëler zijn.
• Geleidelijk blootstelling van de patiënt aan de situaties die hij vreest. Aan het einde van de vermijding kunnen deskundigen verifiëren dat de prikkel in feite onschadelijk is en het vermindert de bijbehorende angstniveaus.

Andere alternatieven zoals mindfulness of acceptance and commitment therapy laten ook goede resultaten zien. Daarnaast is het soms raadzaam om medicijnen te gebruiken ter ondersteuning van de psychologische interventie.

Hafefobie beïnvloedt het dagelijks leven

Sommige fobieën veroorzaken geen groot probleem in het dagelijks leven, omdat het makkelijk is om de gevreesde stimuli te vermijden. In dit geval kan de angst het leven op persoonlijk, sociaal, professioneel en emotioneel niveau beperken en groot ongemak veroorzaken.

Om deze reden en vanwege de goede resultaten die met psychotherapie zijn verkregen, raden specialisten ten zeerste aan hulp te zoeken. Het volgen van therapie is ongetwijfeld de beste optie om de kwaliteit van het leven te verbeteren.