Gewrichtseffusie: wat is het en hoe kan het worden behandeld?

Wist je dat huisvrouwen vaak gewrichtseffusie hebben en dat het noodzakelijk is om goed te slapen om gezonde gewrichten te hebben? Lees hier meer.

Geschreven en geverifieerd door de arts María Irene Benavides Guillém.

Laatste update: 11 november, 2022

De term “Gewrichtseffusie” gebruikt men voor het beschrijven van een abnormale ophoping van vloeistof in de gewrichten. Dit kan gewrichtsvloeistof, bloed of pus zijn. Het kan één of meer gewrichten betreffen.

Synoviale of gewrichtsvloeistof is een stroperige, heldere, gelachtige substantie die rijk is aan hyaluronzuur, smeermiddel, prostaglandinen, proteïnase en collagenasen. Onder normale omstandigheden komt het in kleine hoeveelheden voor als een dunne film die als smeermiddel fungeert.

Het is ook een bron van voedingsstoffen voor de structuren waaruit het gewricht bestaat. Als reactie op trauma, ontsteking of infectie kunnen er echter veranderingen optreden in het volume van deze vloeistof. Dat is dus wanneer gewrichtseffusie optreedt.

Wat zijn de oorzaken van gewrichtseffusie?

Er zijn veel verschillende mogelijke oorzaken die gewrichtseffusie kunnen veroorzaken. Deze worden meestal verdeeld in traumatisch en niet-traumatisch, en als gevolg van lokale of systemische ontsteking. Ze kunnen ook worden ingedeeld naar hun duur:

• acuut: minder dan zes weken evolutie.
• chronisch: langer dan deze periode.

Gewrichtseffusie door lokale ontsteking

Als de effusie een bepaald gebied treft, wordt hij als lokaal beschouwd. In dit geval kan het het gevolg zijn van trauma en degeneratieve ziekten, zoals artrose. Het is soms ook het gevolg van ziekten als hemofilie en hemochromatose.

Gewrichtseffusie door systemische ontsteking

Als de uitvloeiing meerdere gewrichten treft, is de aandoening systemisch. De oorzaken van dit type effusie zijn als volgt.

• Jicht
• Reumatoïde artritis
• Systemische lupus erythematosus
• Psoriatische artritis
• Sarcoïdose
• Septische artritis

Wat zijn de symptomen van gewrichtseffusie?

gewrichtseffusie gaat gepaard met oedeem of zwelling, pijn, roodheid, warmte en functionele beperking van het gewricht. Misvormingen en crepitus of gekraak kunnen worden waargenomen.

Als de oorsprong van de symptomen inflammatoir is, verbetert het met lopen en verslechtert het met rust. Daarentegen is de pijn met mechanische oorzaak er een die verergert bij beweging en verbetert bij rust.

De pijn is meestal overdag overheersend en onderbreekt de slaap niet. Toch moet worden opgemerkt dat ook zonder symptomen gewrichtseffusie aanwezig kan zijn.

Calderon et al. (Spaanse link) voerden een gewrichtsechografie uit bij 182 asymptomatische vrijwilligers. Hun onderzoek bracht in 87% van de gevallen enige verandering aan het licht. In 68,1% was de bevinding een gewrichtsuitstorting.

Hoe wordt de diagnose gewrichtseffusie gesteld?

Een grondige anamnese en klinisch onderzoek zijn nodig om de oorzaak van de gewrichtseffusie vast te stellen.

Als de effusie gepaard gaat met pijn, is de precieze plaats ervan van vitaal belang, evenals de aard (diffuus/gelokaliseerd, dof/elektrisch, uitstralend), het tijdstip van ontstaan (‘s morgens vroeg, hardlopen, onder stress), mogelijke triggers (hoesten, niezen, bepaalde bewegingen), intensiteit en duur (intermitterend, permanent).

Bij jicht bijvoorbeeld is de pijn intens en wordt hij ‘s nachts en ‘s morgens erger. In het geval van reumatoïde artritis daarentegen is ochtendstijfheid typisch.

Laboratoriumonderzoek

Om onderscheid te maken tussen systemische en lokale inflammatoire gewrichtseffusies die niet geassocieerd zijn met trauma, zijn verschillende laboratoriumonderzoeken nuttig. Ten eerste C-reactief proteïne (CRP) en erytrocytenbezinking (ESR). Beide zijn verhoogd als de aandoening systemisch is.

Afhankelijk van de vermoedelijke diagnose worden meer gespecialiseerde onderzoeken gedaan, zoals het meten van urinezuur in het bloed, antinucleaire antilichamen (ANA) en reumafactor. Ten slotte, als dit de diagnose niet dichterbij brengt, zal er vloeistof uit de gewrichten worden verwijderd voor nader onderzoek.

Beeldvormend onderzoek

Een arthrosonografie of gewrichtsechografie is meestal het eerste beeldvormend onderzoek dat wordt geïndiceerd. Dit is zeer nuttig om vast te stellen of het probleem binnen of buiten het gewricht zit.

Ondertussen is conventionele radiografie nuttig om fracturen uit te sluiten als de gewrichtseffusie verband houdt met trauma. Tegelijkertijd kunnen tumoren, botletsels en degeneratieve of inflammatoire veranderingen op deze manier in beeld worden gebracht.

Computertomografie en magnetische resonantie beeldvorming worden gereserveerd voor moeilijke diagnostische gevallen. Ook voor complexe trauma’s of niet-inflammatoire effusies.

Hoe kan je gewrichtseffusie behandelen?

De behandeling van gewrichtseffusie hangt af van de oorzaak, de begeleidende symptomen en de aangetaste gewrichten. Hoewel er enkele thuismaatregelen worden aanbevolen, zoals rust, plaatselijk ijs, pijnstillers en ontstekingsremmers, kun je het beste een arts raadplegen die je vertrouwt.

Therapeutische arthrocentese

Arthrocentese verdient een speciale vermelding, een procedure die geïndiceerd is bij acute symptomen van gewrichtspijn, verergering van een chronische gewrichtsziekte, of bij pijnlijke  gewrichtseffusie als gevolg van trauma. De gewrichtsruimte wordt doorboord en de vloeistof wordt met een naald opgezogen.

Deze procedure moet een ervaren arts onder steriele omstandigheden uitvoeren. Complicaties zijn zeldzaam en als ze zich voordoen, zijn ze meestal niet ernstig.

Kan je gewrichtseffusie voorkomen?

Er zijn bepaalde factoren die bevorderlijk zijn voor het ontstaan van gewrichtseffusie. Als gevolg daarvan is het vermijden ervan een manier om ze te voorkomen.

Een andere bekende risicofactor voor gewrichtsproblemen is overgewicht. Het verliezen van 5 kilo gewicht of het verliezen van 5% van het lichaamsgewicht vermindert knieklachten tot 90%.

Anderzijds is de rol van slaap bij de gezondheid van de botten minder bekend, maar van groot belang. Te weinig uren slapen of ‘s nachts werken hebben een negatieve invloed.

De mechanismen die worden voorgesteld om dit feit te verklaren variëren van het aanleren van ongezonde gewoonten, zoals ongeordend eten, tot de verandering in de productie van hormonen en genen die werken volgens het circadiane ritme van het lichaam.

Tien tips om voor je gewrichten te zorgen

Hier volgen enkele tips die je zullen helpen voor de gezondheid van je botten en gewrichten te zorgen:

• Behoud een ideaal gewicht en vermijd overgewicht.
• Voer minstens 30 minuten per dag lichamelijke activiteit uit.
• Voorkom blessures die kunnen optreden bij het sporten.
• Neem maatregelen om blessures op het werk te voorkomen.
• Voorkom vallen.
• Rook niet.
• Drink geen alcohol.
• Zorg voor voldoende slaap.
• Ga op tijd naar de dokter als je symptomen in je gewrichten opmerkt.
• Zorg ervoor dat je je regelmatige medische controles bijwoont en de aanbevelingen van de deskundige opvolgt als je letsel hebt gehad.

Vergeet niet dat om te weten welk type lichaamsbeweging voor jou geschikt is en welk voedingsschema het gezondst is, het raadzaam is een professional te raadplegen.