Gescheurd rotatorenmanchet: fasen van revalidatie

Met het ideale revalidatieprogramma voor een gescheurd rotatorenmanchet kunnen de pezen en spieren goed genezen en kan schouderstijfheid worden voorkomen. Lees verder voor meer informatie!

Beoordeeld en goedgekeurd door de dokter Diego Pereira.

Geschreven door Equipo Editorial

Laatste update: 23 november, 2022

Het rotatorenmanchet is een groep spieren en pezen rond het schoudergewricht. Een gescheurd rotatorenmanchet kan een doffe schouderpijn veroorzaken, die vaak verergert wanneer je probeert te slapen aan de aangedane zijde. Het risico op rotatorenmanchetletsel neemt toe met het oplopen van de leeftijd.

Symptomen van een gescheurd rotatorenmanchet

Over het algemeen kan pijn geassocieerd met een beschadiging van het rotatorenmanchet zich op verschillende manieren manifesteren. Enkele voorbeelden hiervan zijn:

• Doffe schouderpijn.
• Pijn die de slaap verstoort, vooral als je op de aangedane schouder ligt.
• Pijn die het voor de patiënt moeilijk maakt om zijn haar te kammen of zijn rug aan te raken.
• Zwakte van de arm.

Een operatie is de meest gebruikelijke manier om een gescheurde rotatorenmanchet te herstellen. Daarna moet de patiënt een revalidatieprogramma doorlopen. Hieronder gaan we bekijken wat deze revalidatie zoal inhoudt.

Behandelingsfasen bij een gescheurd rotatorenmanchet

Postoperatieve revalidatie na een chirurgische ingreep aan de rotatorenmanchet moet altijd beginnen met een goede communicatie tussen de orthopedisch chirurg en de revalidatiearts.

Het ideale revalidatieprogramma voor een gescheurd rotatorenmanchet moet ervoor zorgen dat de pezen en spieren goed genezen terwijl schouderstijfheid wordt voorkomen.

Ieder lichaam en elke beschadiging is echter anders. Daarom moet een individueel revalidatieplan worden opgesteld dat rekening houdt met deze verschillen. Alleen op die manier zul je uiteindelijk goede resultaten behalen.

Gepersonaliseerde revalidatie

De verschillende fasen van het revalidatietraject moet voor elke patiënt worden geïndividualiseerd. Ze zijn afhankelijk van onder meer:

• Het type en de grootte van de scheuring.
• De gebruikte chirurgische technieken.
• Kwaliteit van de lichaamsweefsels.
• Het resultaat van de operatie.
• De leeftijd van de patiënt.
• Het activiteitenniveau voor het ontstaan van het probleem.
• De persoonlijke doelen van de patiënt.

Patiënten met een acute scheuring hebben meer kans om het rotatorenmanchet opnieuw te scheuren. Daarom moeten ze een langzamer revalidatieprotocol volgen om het resultaat van de chirurgische ingreep te beschermen.

Patiënten met een verhoogd risico op het ontwikkelen van complicaties zoals postoperatieve schouderstijfheid vereisen daarentegen juist een vroege mobilisatie. Dit is noodzakelijk om deze complicatie zo goed mogelijk te voorkomen.

Daarnaast moeten de fasen van revalidatie gebaseerd zijn op de periodieke evaluatie van de patiënt. Bovendien moet elke fase van de revalidatiebehandeling een oefenprogramma voor thuis bevatten.

Revalidatieprogramma’s voor een gescheurd rotatorenmanchet

Over het algemeen zijn er twee soorten programma’s: een conservatief en een versneld programma. We zullen de kenmerken van beide programma’s hieronder nader toelichten.

1. Conservatief programma

Het conservatieve programma bestaat uit een behandelingsvertraging van 2-4 weken. Men kan hiervoor kiezen om zowel weefselstress te minimaliseren als de genezing te vergemakkelijken. Een conservatieve behandeling is noodzakelijk voor onder andere:

• patiënten ouder dan 50 jaar met een acute scheuring.
• gevallen met meer dan één scheur in het rotatorenmanchet.
• mensen met slechte kwaliteit van de lichaamsweefsels.

2. Versneld programma

Aan de andere kant kan men ook kiezen voor een versneld programma. Dit protocol maakt de revalidatie 2 tot 4 weken korter. Door een goede inschatting van de individuele situatie kan dit programma gevolgd worden zonder het risico van beschadiging van de gerepareerde structuren te verhogen.

In bepaalde gevallen die een vroege mobilisatie vereisen kan dit programma zelfs noodzakelijk zijn. Mensen die voor een versneld programma in aanmerking komen zijn onder andere:

• patiënten jonger dan 50 jaar met kleine scheuringen.
• gevallen met slechts één peesscheur in het rotatorenmanchet.
• mensen met een goede weefselkwaliteit.

Revalidatiefasen van een gescheurd rotatorenmanchet

Over het algemeen zijn er vier revalidatiefasen te onderscheiden bij het herstel na een operatie van het rotatorenmanchet. We zullen hieronder aangeven welke fasen dit zijn en toelichten waaruit deze fase van het revalidatieproces uit bestaat.

Fase 1: onmiddellijke postoperatieve periode

In de onmiddellijke postoperatieve periode van de eerste 4 weken na de operatie staat de bescherming van de herstelwerkzaamheden van de operatie centraal. In deze fase staan dan ook de volgende richtlijnen centraal:

• Gebruik steeds een abductie-sling of brace.
• Slaap daarnaast met de arm in een draagdoek, in een ligstoel en met een kussen onder de arm.
• Verwijder de immobilisatie alleen als dit nodig is, bijvoorbeeld voor verzorging en lichaamsbeweging.
• Koel het geopereerde gebied regelmatig.
• Doe de slinger-oefeningen die de fysiotherapeut met je doorgenomen heeft.
• Voer actieve bewegingsoefeningen uit voor zowel je elleboog als de pols en hand.
• Doe rekoefeningen voor de cervicale wervelkolom.

Fase 2: bescherming en actieve beweging

De tweede fase bestaat uit het geleidelijk herstellen van het passieve bewegingsbereik. Meestal duurt deze fase zo’n 6 weken: week 4 tot week 10 na de operatie.

• In week 4 moet er sprake zijn van een actief-geassisteerd bewegingsbereik in rugligging.
• Na 6 weken moet er een volledig passief bewegingsbereik zijn. Daarnaast worden actief-ondersteunde bewegingen gestart.
• In week 8 moeten er scapulothoracale en submaximale isometrische oefeningen zijn in de gesloten kinetische keten. Daarnaast moeten er proprioceptieve oefeningen in een open kinetische keten gedaan worden.

Fase 3: vroege versterking

Vervolgens gaat de revalidatie verder met spierversterking. Deze fase duurt van week 10 tot 14 waarbij aan de volgende doelstellingen wordt gewerkt:

• Allereerst het herstel van een volledig actief bewegingsbereik.
• Vervolgens richt de revalidatie zich op het herstel van kracht en spieruithoudingsvermogen.
• Ook komen proprioceptieve en neuromusculaire controle aan de orde en het versterken van de periscapulaire spieren.
• Aan het einde van deze fase kan de revalidant voorzichtig beginnen met het uitvoeren van dagelijkse activiteiten.

Fase 4: geavanceerde versterking

In deze fase is de patiënt klaar om het niveau van functionaliteit wat hij of zij voor het ontstaan van het probleem had weer op te pakken. Deze fase speelt zich af in week 14 tot 22. De mijlpalen hierbij zijn onder andere:

• Allereerst is er sprake van een volledig en pijnloos actief bewegingsbereik.
• Vervolgens kan er een terugkeer plaatsvinden van het uitvoeren van sportieve activiteiten.
• Ook ervaart de revalidant een voor hem of haar normale spierkracht en een acceptabel uithoudingsvermogen.
• Aan het eind van deze fase moet het uiteindelijke doel bereikt zijn: de terugkeer naar alle activiteiten die men voorheen ook deed.