De oorzaken en symptomen van tularemie

Ook bekend als konijnenkoorts, dit is een type bacteriële infectie, voornamelijk geregistreerd in Europa, Azië en Noord-Amerika. In dit artikel zullen we je meer over de oorzaken en symptomen van tularemie vertellen.
De oorzaken en symptomen van tularemie

Laatste update: 25 mei, 2021

In dit artikel we je meer over de oorzaken en symptomen van tularemie vertellen. Tularemie is een infectieziekte die door de bacterie Francisella tularensis wordt veroorzaakt. Het wordt ook wel konijnenkoorts genoemd.

Deze bacterie is tegen koude klimaten bestand en stoffen zoals bleekmiddel zijn niet effectief in het vernietigen ervan. Het is echter vrij gevoelig voor veel gangbare huishoudelijke ontsmettingsmiddelen.

Deze ziekte is een infectie die onder dieren circuleert, maar zich op een gegeven moment op mensen kan verspreiden. De soorten die als reservoir voor de bacteriën fungeren, zijn kleine zoogdieren.

We kunnen muizen en eekhoorns noemen, maar ook hazen en konijnen, als dieren die als een reservoir voor de bacteriën dienen. De wereldwijde distributie vindt op het noordelijk halfrond plaats: Europa, Azië en Noord-Amerika.

Artsen zijn al sinds 1911 van de ziekte op de hoogte. In Californië heeft er ooit een uitbraak van de ziekte plaatsgevonden die tot de identificatie van de bacterie heeft geleid.

Tot op heden, honderd jaar later, wordt het als een ziekte beschouwd die als biologisch wapen kan worden gebruikt. Er is daarom een wettelijke verplichting om de autoriteiten op de hoogte te stellen wanneer een bevestigd geval verschijnt.

Gegevens over tularemie

Tularemie heeft twee voorkeursleeftijden waarop het voorkomt: kinderen van vijf tot negen jaar en bij ouderen ouder dan vijfenzeventig. Het heerst in twee periodes van het jaar (Spaanse link): zomer op het noordelijk halfrond, van mei tot augustus en in de winter van november tot februari.

Vanwege de vorm van besmetting zijn er bepaalde mensen met bepaalde beroepen of gebruiken die vatbaarder voor blootstelling aan deze ziekte zijn, waaronder onder andere:

  • Tuinmannen: Blootstelling kan door het inademen van de bacteriën plaatsvinden.
  • Dierenartsen: vanwege hun directe contact met dieren.
  • Jagers: Degenen die jagen, kunnen door blootstelling aan kadavers en als ze deze opeten met de bacteriën in contact komen.

Manieren om tularemie te verspreiden

Elleboog met een schaafwond

Tularemie verspreidt zich van dieren op mensen en onder dieren onderling, maar nooit onder mensen onder elkaar. Een ziek persoon kan een gezond persoon niet besmetten. Het is daarom niet nodig om patiënten te isoleren. Onder de manieren van overdracht van dieren op mensen kunnen we echter het volgende noemen:

  • Lichamelijk contact: dit is de meestvoorkomende vorm van besmetting. De mens komt in direct contact met het lichaam van het dier dat tularemie heeft. Over het algemeen vindt overdracht plaats door het bestaan van wonden en het blootleggen van slijmvliezen. Degenen die het grootste risico lopen, zijn mensen op het platteland, jagers, dierenartsen en boeren. De bacteriën kunnen zich door contact met levende dieren of karkassen verspreiden.
  • Steken: een aantal geleedpotigen functioneren ook als dragers van de ziekte. Bijvoorbeeld teken en dazen. Sinds een decennium geleden hebben experts ook transmissies via dieren gedetecteerd (Spaanse link) waarvan ze voorheen niet dachten dat ze drager waren, zoals de rivierkreeft.
  • Vervuild water: dit is een kleine vorm van besmetting, maar toch belangrijk om te overwegen. In de Verenigde Staten schatten experts dat tot 10 procent van de infecties door drinkwater dat besmet is met de bacterie wordt veroorzaakt.
  • Inademing: De bacteriën kunnen in het zwevende stof blijven drijven dat zich na landbouwactiviteiten ophoopt. Mensen ademen dit stof in en de ziekte tast de luchtwegen aan.

Symptomen van tularemie

Vrouw voelt aan opgezette klieren

De incubatietijd is kort, de tijd die tussen contact met de bacteriën en het optreden van symptomen verstrijkt. Gewoonlijk binnen drie tot vijf dagen. Bij een aantal mensen kan het tot veertien dagen duren voordat het eerste symptoom optreedt.

Het klinische beeld hangt van de plaats van binnenkomst van het micro-organisme af. Het kan onder andere met de volgende variëteiten en symptomen verschijnen:

  • Ulceroglandulair: dit is de meestvoorkomende presentatievorm. Het gebeurt wanneer de besmetting fysiek contact via de huid met zich meebrengt, wat tot de vorming van een zweer op de contactplaats leidt. Dan komt koorts, gezwollen klieren, ernstige uitputting en hoofdpijn.
  • Glandulair: dit is een variant van de ulceroglandulaire vorm, alleen zonder de zweer op het punt van binnenkomst in de huid.
  • Oculair: dit klinische beeld omvat symptomen die met het oog te maken hebben. Geïnfecteerde mensen ervaren oogpijn, afscheidingen in de oogleden, rood worden van de ogen en zwelling van de zachte weefsels nabij de palpebrale zone.
  • Oropharyngeal: dit is een manifestatie van tularemie in het spijsverteringsstelsel. Het is meestal aanwezig wanneer de infectieroute de inname van besmet vlees of water was. Patiënten kunnen koorts, keelpijn, braken, diarree en zweren in de mond krijgen.
  • Pulmonaal: dit is longontsteking veroorzaakt door tularemie-bacteriën, dus de symptomen zijn hoesten, koorts, pijn op de borst en kortademigheid.
  • Tyfus: dit is de minstvoorkomende manifestatie, maar mogelijk de meest ernstige. Organen zoals de milt en lever worden groter, koorts is erg hoog en spijsverteringssymptomen zijn onder meer braken en diarree.

Misschien ook interessant om te lezen:
Wat moet je doen tegen gezwollen lymfeklieren?

Behandeling van tularemie

Antibiotica zijn effectief bij de behandeling van tularemie. Het is een ernstige ziekte, maar het is met tijdige detectie en de juiste toediening van deze medicijnen volledig te genezen.

De antibioticabehandeling kan oraal zijn of met injecties, hetzij intramusculair of intraveneus. De voorkeursgeneesmiddelen zijn streptomycine en gentamicine.

In het geval dat de orale route de voorkeur heeft, schrijven artsen gewoonlijk doxycycline voor. De professional zal op basis van het klinische beeld en de kenmerken van de patiënt beslissen welke geschikt is.

Samen met het antibioticum zullen artsen voor elk symptoom de bijbehorende ondersteunende maatregelen voorschrijven. Ze kunnen koortsverlagers, anti-emetica en pijnstillers toedienen. Ziekenhuisopname is een optie als er sprake is van gevaarlijke orgaanbetrokkenheid.

Aangenomen wordt dat iemand eenmaal geïnfecteerd met tularemie, de rest van zijn of haar leven immuun wordt voor de bacteriën. Dit betekent dat ze niet opnieuw besmet kunnen raken. De wetenschap heeft echter recidieven vastgesteld, dus preventieve maatregelen zijn nog steeds verplicht voor degenen die eraan hebben geleden.

Als je dus in een omgeving bent geweest waar knaagdieren aanwezig zijn, je bent gaan jagen of veterinaire of landbouwwerkzaamheden hebt uitgevoerd en na een paar dagen begin je koorts te krijgen of een van de symptomen van tularemie te ervaren, neem dan contact op met een professional voor een onderzoek.


Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.


  • Evans, Martin E., et al. “Tularemia: a 30-year experience with 88 cases.” Medicine 64.4 (1985): 251-269.
  • Sjöstedt, Anders. “Tularemia: history, epidemiology, pathogen physiology, and clinical manifestations.” Annals of the New York Academy of Sciences 1105.1 (2007): 1-29.
  • Petersen, Jeannine M., and Martin E. Schriefer. “Tularemia: emergence/re-emergence.” Veterinary research 36.3 (2005): 455-467.
  • Adamovicz, J. J., & Waag, D. M. (2012). Tularemia. In Biodefense Research Methodology and Animal Models, Second Edition (pp. 147–178). CRC Press. https://doi.org/10.1201/b11523
  • Sjöstedt, A. (2007). Tularemia: History, epidemiology, pathogen physiology, and clinical manifestations. Annals of the New York Academy of Sciences. Blackwell Publishing Inc. https://doi.org/10.1196/annals.1409.009

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.