De anatomie van de voet en veelvoorkomende problemen

De voeten hebben een groot aantal botten, spieren en gewrichten die het menselijk lichaam stabiliseren en beweging mogelijk maken. We leggen ze in dit artikel gedetailleerd uit.

Beoordeeld en goedgekeurd door de verpleegkundige Leidy Mora Molina.

Geschreven door Luis Rodolfo Rojas Gonzalez

Laatste update: 23 november, 2023

Alle organen, elementen en systemen van het menselijk lichaam werken in volledige harmonie. De onderste ledematen zijn essentieel voor de mobilisatie, beweging en ondersteuning van het lichaam. Dus, ben je geïnteresseerd om alles te weten te komen over de anatomie van de voet? Wend je niet af!

De voeten zijn verantwoordelijk voor steun, demping en evenwicht bij het lopen, rennen en beoefenen van allerlei lichamelijke activiteiten die mobilisatie vereisen.

Bultjes, likdoorns en wratten zijn enkele van de meestvoorkomende voetproblemen. Leeftijd, overgewicht en verkeerd schoeisel zijn de voornaamste oorzaken van deze aandoeningen. In de meeste gevallen kunnen de aandoeningen met medische hulp verholpen worden.

Laten we eens uitzoeken wat voeten eigenlijk zijn!

Voeten zijn de uiteinden van de onderste ledematen, die verantwoordelijk zijn voor het dragen van het hele gewicht van het menselijk lichaam en die bovendien de voortbeweging mogelijk maken. Ze zijn een complex en bestendig anatomisch ontwerp, en ze vormen het voornaamste contactpunt met de omgeving.

Dit orgaan werkt in coördinatie en harmonie met de rest van de onderste ledematen om lopen, rennen, klimmen, en steun bij het staan te vergemakkelijken. Ondanks wat we misschien denken, zijn er ook als we staan verschillende actieve spieren, ligamenten en pezen die ons ondersteunen.

Functies

De belangrijkste functie van de menselijke voet is te dienen als steunpunt, en evenwicht voor het hele lichaam. Evenzo nemen de voeten, samen met de wervelkolom en de benen, deel aan het handhaven van een rechte houding bij het lopen en bij het aannemen van andere houdingen, zoals zitten of staan.

Bovendien zorgen ze voor stabiliteit door zich aan te passen aan verschillende vloeroppervlakken. Hun dynamisch dempend vermogen maakt het mogelijk de schokken bij het lopen te benutten en de geproduceerde energie opnieuw te gebruiken om de voortdurende voortbeweging te coördineren.

Daarom kunnen abnormale standen van de voet bij het bewegen tot verschillende aandoeningen leiden, zoals ontwrichtingen of breuken.

Hun gevoelige innervatie is bedoeld om informatie te geven over de verdeling van belastingen, spanning en druk bij elke stap en positie. Net als de handen kunnen ze voorwerpen, texturen en temperatuurveranderingen onderscheiden.

De algemene anatomie van de menselijke voet

Vanuit anatomisch en functioneel oogpunt is de voet een mechanische structuur die volgens deskundigen op dit gebied bestaat uit 26 botten, 33 gewrichten, 19 spieren, en meer dan 100 ligamenten en pezen. Hij is topografisch verdeeld in 3 segmenten en heeft kenmerkende eigenschappen in het plantaire gebied.

De voorvoet, middenvoet en achtervoet zijn de delen die de anatomie van de menselijke voet vormen. Elk segment bestaat uit verschillende botten, spieren evenals speciale gewrichten die we hieronder zullen beschrijven.

Voorvoet

Het is het meest distale deel van de voet, ook wel het voorvoetgedeelte genoemd. Op dit niveau vinden we de middenvoetsbeentjes en de vingerkootjes die de tenen vormen.

In totaal zijn er 5 middenvoetsbeentjes per voet en 3 vingerkootjes voor elke teen, met uitzondering van de grote teen, die maar 2 vingerkootjes heeft. De belangrijkste functie is het geven van impulsen en dynamiek bij het lopen.

Middenvoet

Dit is het middelste segment van de anatomie van de menselijke voet, bestaande uit 5 botten van gemiddelde grootte. Het zijn het cuboïd bot, het naviculare of scaphoid, en de 3 wigvormige botten of wiggen, die de plantaire boog vormen. Zijn basisfunctie is demping en daarnaast is hij gevoelig voor verwondingen.

Achtervoet

Dit is het achterste deel van de voet, en het bevat de 2 grootste botten. Op dit niveau vinden we de talus en de calcaneus, die verantwoordelijk zijn voor de vorming van de enkel en de verbinding van de voet met de rest van het been. Dit segment maakt de bewegingen van de enkel mogelijk en vergemakkelijkt de verdeling van de belastingen.

Zool van de voet

Dit is het oppervlak van de voet dat contact maakt met de grond. Ze bestaat uit een dikkere opperhuid dan de rest van de voet, vooral in de steunzones.

In tegenstelling tot de huid in de rest van het lichaam, heeft de zool een overvloed aan zweetklieren en bijna geen melanocyten of talgklieren. Overmatig zweten werkt nare geurtjes in de hand.

Ook dit deel van de anatomie van de voet heeft verschillende ligamenten en benige elementen die het plantaire gewelf vormen, ondersteund door de mediale, laterale en dwarse bogen.

De botten waaruit de voet is opgebouwd

De botten waaruit de voet is opgebouwd zijn de talus, de calcaneus, het naviculare, het cuboid, de 3 cuneiforme, de 5 middenvoetsbeentjes, en de 14 vingerkootjes. Elk heeft specifieke kenmerken en functies:

• Calcaneus of hielbeen. Dit is het grootste bot in de voet. Het is het eerste bot dat bij het lopen stoot krijgt en demping biedt.
• De astragalus is het op een na grootste bot in de voet. Het articuleert op een lager niveau met de calcaneus en hogerop met de tibia en fibula, en vormt zo het enkelgewricht.
• Naviculare of scaphoideum. Dit is een bot met een semilunaire vorm dat de botten van de tarsus met die van de middenvoet verbindt en stabiliteit biedt. De achterste tibialispees voegt er in.
• Cuboïd. Dit is een kubusvormig bot dat aan de zijkant van de voet ligt. Zijn functie is het overbrengen van de dynamiek van de enkel naar de rest van de voet.
• Cuneiformen. Dit zijn 3 wigvormige botten, die verantwoordelijk zijn voor de vorming van het tarsometatarsale gewricht in vereniging met het cuboid.
• Middenvoetsbeentjes. Dit zijn 5 langwerpige botten, waarvan de kop de basis van de tenen vormt en in direct contact met de grond komt. Het eerste middenvoetsbeentje is het grootst en is het sleutelbeen bij het lopen.
• Vingerkootjes. De menselijke voet heeft 14 vingerkootjes, 2 in de grote teen (proximaal en distaal) en 3 in de rest van de tenen (proximaal, midden en distaal).

Voetspieren

De intrinsieke dynamische elementen van de voet worden volgens deskundigen ingedeeld in dorsale spieren en plantaire spieren. De dorsale spieren zijn de extensor digitorum brevis en extensor digitorum brevis van de grote teen. De plantaire spieren zijn in 4 lagen gegroepeerd:

• Eerste laag. Gevormd door de spieren abductor pollicis, flexor digitorum brevis en abductor digiti minimi.
• Tweede laag. Deze omvat de quadratus plantaris en de lumbricale spieren.
• Derde laag. Dit is een vrij dichte laag, bestaande uit de adductor pollicis, flexor pollicis brevis, flexor digitorum brevis van de vijfde teen, en de opponens van de vijfde teen.
• Vierde laag. Hiertoe behoren zowel de dorsale als de plantaire interosseus spieren.

Veelvoorkomende voetproblemen

Voeten zijn vatbaar voor allerlei aandoeningen als gevolg van dagelijkse activiteiten, ongeschikt schoeisel, zwaarlijvigheid, diabetes, en veroudering. Enkele van de meestvoorkomende voetproblemen zijn als volgt:

• Bunions. Dit zijn harde en pijnlijke uitsteeksels in het gewricht van de teen.
• Eeltplekken zijn plekken verdikte huid, ontstaan door wrijving en druk op de voet.
• Wratten zijn harde, ruwe letsels die zich op de voetzool en de hiel vormen. Studies (Engelse link) bevestigen dat ze veroorzaakt worden door het humaan papillomavirus (HPV) 1, 2, 4, 571-3.
• Zwemmerseczeem. Dit is een schimmelinfectie van de voet die gedijt in vochtigheid. Het gaat meestal gepaard met klachten zoals jeuk, roodheid, barsten en vervellen.
• Ingegroeide teennagels. Dit is de groei van de nagel voorbij de randen, die de huid van de tenen binnendringt. Deze aandoening veroorzaakt pijn en groot ongemak.
• Klauwtenen. De tenen nemen een klauwstand aan door langdurig gebruik van strakke schoenen. Het kan ook het gevolg zijn van ziekten als diabetes, reumatoïde artritis en hersenletsel.

Voetverzorging

Om de gezondheid van de voeten te bewaren, moeten we rekening houden met 3 factoren: hygiëne, schoeisel, en lichaamsbeweging. Enkele aanbevelingen voor een efficiënte verzorging zijn onder andere:

• Dagelijks wassen met lauw water en neutrale zeep.
• Droog heel goed af na het baden en vermijd vochtigheid.
• Masseer met vochtinbrengende crèmes.
• Exfolieer eenmaal per week met een puimsteen.
• Knip de nagels recht af, zonder ze een afgeronde vorm te geven.
• Gebruik ademende katoenen sokken.
• Draag zachte, comfortabele schoenen.
• Vermijd het langdurig gebruik van hoge hakken of smalle schoenen.

Ook is het raadzaam oefeningen te doen om je voeten gezond te houden. Zo kun je op blote voeten over zand of gras lopen om de soepelheid te verbeteren. Probeer ook eens op je tenen te lopen, enkels te draaien en voorwerpen met je voeten op te rapen.

Een complexe structuur en sleutel tot mobilisatie

De anatomie van de voet omvat een grote verscheidenheid aan bot-, spier- en gewrichtssystemen die bij beweging als hefbomen werken en bij het staan de belastingen verdelen. Veranderingen in de voet brengen de functionaliteit ervan in gevaar en beïnvloeden het lopen en het evenwicht. Raadpleeg bij twijfel een specialist.