De 6 verschillende soorten handicaps en hun kenmerken

Alle soorten handicaps brengen beperkingen met zich mee die kunnen worden verminderd als de juiste hulpmiddelen worden geboden. Een beperking is een obstakel, maar dit betekent niet dat het niet (deels) kan worden overwonnen.

Net zoals mensen verschillende vermogens hebben, zijn er ook verschillende soorten handicaps. Ze hebben allemaal gemeen dat ze een beperking impliceren voor deelname aan een bepaald gebied of activiteiten in de menselijke sfeer.

Bovendien zijn alle soorten handicaps het gevolg van een handicap of disfunctie in bepaalde organen en lichaamsdelen. Dit wordt een obstakel als het gaat om het uitvoeren van activiteiten op dezelfde manier als mensen die deze beperking niet hebben.

Het bestaan van een beperking betekent echter niet dat individuen bepaalde dingen in het leven moeten vermijden. Bij alle soorten handicaps is het mogelijk om activiteiten te ontplooien en deel te nemen aan de samenleving, mits aan de voorwaarden om dit mogelijk te maken wordt voldaan.

De 6 soorten handicaps

Er zijn verschillende soorten handicaps, afhankelijk van het soort beperking dat ze met zich meebrengen. Met andere woorden, we classificeren handicaps volgens het gebied van het leven dat ze beïnvloeden. Vanuit dit oogpunt vinden we de volgende soorten handicaps.

1. Lichamelijke of motorische handicap

Een lichamelijke of motorische handicap is er een handicap waarbij er eentje totale of gedeeltelijke afname van de mobiliteit is in een of meerdere ledematen van het lichaam (Spaanse link). Dit resulteert in moeilijkheden of belemmeringen als het gaat om het uitvoeren van activiteiten die bepaalde motorische vaardigheden vereisen.

Deze aandoening kan permanent of van voorbijgaande aard zijn en er zijn verschillende soorten motorische handicaps. We kunnen bijvoorbeeld de volgende soorten noemen:

• Monoplegie. Als er verlamming is in slechts één ledemaat.
• Dwarslaesie. Hierbij is het vermogen om te lopen niet (meer) aanwezig.
• Tetraplegie. Dit beïnvloedt de mobiliteit van zowel de bovenste als onderste ledematen.
• Hemiplegie. Deze handicap beïnvloedt de mobiliteit van één kant van het lichaam.
• Spina bifida. Dit wordt ook wel een open ruggetje genoemd en dit kan de algehele bewegingsmogelijkheden van iemand beïnvloeden en verhinderen.
• Spierdystrofie. De spiertonus is zwak en er gaat na verloop van tijd weefsel verloren, waardoor bewegen erg moeilijk of onmogelijk wordt.
• Cerebrale parese. Dit heeft te maken met de hersenen en met ernstige motorische tekortkomingen zoals traagheid, stijfheid, opwinding, verlamming, enz.
• Amputatie. Het verlies van een lichaamsdeel beperkt iemands activiteiten.

2. Zintuiglijke handicap

Zintuiglijke handicap verwijst naar de aantasting van een of meer zintuigen. Het belangrijkste effect is een afname van het vermogen om informatie uit de omgeving te verzamelen. Binnen deze categorie vallen twee soorten handicaps op:

• Visuele handicap. Dit komt overeen met het verlies of ernstige vermindering van het gezichtsvermogen. 80% van de informatie uit de omgeving wordt via het zicht verkregen. Daarom veroorzaakt deze beperking ernstige veranderingen in iemands leven.
• Auditieve handicap. In het geval van slechthorendheid hebben we het over een verlies of afname van functionaliteit in het auditieve systeem, wat leidt tot problemen bij het verkrijgen van toegang tot zowel spraak als taal. Dit leidt op zijn beurt tot obstakels in de communicatie en soms bij het leren.

3. Cognitieve handicaps

Een ander type handicap is een verstandelijke beperking of cognitieve handicap. Hiervan is sprake wanneer iemand moeilijkheden of beperkingen heeft met cognitieve vaardigheden. Deze omvatten onder andere problemen met:

• informatieverwerking
• perceptie
• geheugen
• aandacht
• probleemoplossend vermogen
• enzovoort

Het komt vaak voor dat mensen met dit type handicap ook moeite hebben met zelfstandig leven en werken in de gemeenschap. Verder zijn er verschillende gradaties van ernst. De beperkingen kunnen mild, matig, ernstig of zeer ernstig zijn.

4. Psychosociale handicap

Er is sprake van een psychosociale handicap als er beperkingen zijn in het denken, voelen of in de omgang met anderen. Deze tekortkomingen moeten intens en constant zijn om dit type beperking als een handicap te beschouwen.

Helaas is dit een van de soorten handicaps die het grootste stigma in de samenleving met zich meebrengt (Spaanse link). Er is nog niet genoeg kennis over dit probleem en daarom zijn er ongegronde angsten rond deze beperkingen. En dit belemmert verder de vooruitgang van degenen die dit type handicap hebben.

5. Viscerale handicap

Dit is een van de soorten handicaps waar we ons het minst bewust van zijn, hoewel het ook een van de meestvoorkomende is. Een viscerale handicap verwijst naar gevallen waarin iemand tekortkomingen heeft in het functioneren van een inwendig orgaan.

Viscerale handicaps omvatten bijvoorbeeld veelvoorkomende ziekten als diabetes mellitus en hartaandoeningen. Deze handicaps bepalen en beperken het leven van degenen die eronder lijden en belemmeren daarnaast de zorgeloze deelname aan de gemeenschap.

6. Meervoudige handicaps

Meervoudig gehandicapt is een term die verwijst naar mensen die twee of meer handicaps tegelijkertijd hebben. Bijvoorbeeld wanneer iemand tegelijkertijd motorische en verstandelijke beperkingen heeft.

In deze gevallen kunnen er verschillende gradaties van ernst zijn tussen de ene handicap en de andere. Het is niet alleen een optelsom van de beperkingen, maar eerder een interactie daartussen die in elk individueel geval zeer specifieke beperkingen oplevert.

Alle soorten handicaps zijn een uitdaging

Over het algemeen is elk van de verschillende soorten handicaps een individuele uitdaging voor de persoon die eraan lijdt, maar het is ook een uitdaging voor de samenleving. Een beperking hoeft echter geen uitsluiting te impliceren, noch betekent het dat iemand niet kan deelnemen aan de samenleving en een vol en gelukkig leven kan leiden.

Het maakt niet uit wat voor soort handicap het is, er is altijd iets dat we kunnen doen om de impact van de beperking te verminderen. Dit vereist echter de medewerking van de gehandicapte, zijn omgeving, het gezondheidssysteem en – vooral – de samenleving in het algemeen.