4 tips om met zowel eerlijkheid als empathie te spreken

Te veel empathie kan ertoe leiden dat je gaat liegen om te voorkomen dat je de ander pijn doet. Te veel oprechtheid kan je echter onbeleefd doen lijken. Hoe kun je dus deze twee elementen in je relaties in evenwicht brengen?
4 tips om met zowel eerlijkheid als empathie te spreken
Elena Sanz

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 24 augustus, 2022

Met zowel eerlijkheid als empathie spreken is niet gemakkelijk. Eerlijkheid is een fundamentele waarde in de omgang met andere mensen. Niemand vindt het leuk om te ontdekken dat ze zijn bedrogen of verraden. Dit leidt onvermijdelijk tot verlies van vertrouwen in de persoon die heeft gelogen.

Als het om eerlijkheid gaat, dan kan niet alles, zeker niet als je er rekening mee houdt dat de gevoelens van anderen op het spel staan. Eerlijkheid en empathie zijn dus twee concepten die hand in hand moeten gaan.

In de huidige samenlevingen zijn individualisme, concurrentievermogen en een misplaatst idee van onafhankelijkheid allemaal belangrijk. Hierdoor gaan mensen er soms van uit dat eerlijkheid altijd het beste is, maar vergeten ze de gevolgen die hun woorden voor anderen kunnen hebben. Dus hoe kun je tegelijkertijd eerlijk en empathisch zijn? We gaan het je vertellen.

Wat is eerlijkheid?

Eerlijkheid is het vermogen om je gedachten, woorden en daden op één lijn te brengen. Op deze manier druk je uit wat je denkt dat waar is en handel je tegelijkertijd in overeenstemming met wat je denkt en zegt. Eerlijkheid laat geen ruimte voor leugens, onwaarheden of geheimen. Het laat ook geen ruimte voor loze woorden of onvervulde beloften.

Een eerlijk persoon is echt en eerlijk en spreekt de waarheid, zelfs als de gevolgen misschien niet gunstig voor hem zijn. Het is een persoonlijke waarde die nauw met integriteit en respect voor jezelf en anderen samenhangt.

Wat is empathie?

Empathie is het vermogen om jezelf in andermans schoenen te verplaatsen (Spaanse link), zodat je hun denkproces kunt begrijpen en de emoties die ze ervaren kunt identificeren.

Empathisch zijn betekent rekening houden met de innerlijke emotionele wereld van anderen en de moeite nemen om je even in een ander te verplaatsen om te proberen om hun standpunt te begrijpen.

Een empathisch persoon oordeelt, liegt of vernedert niet, omdat hij begrijpt hoe deze acties de ander kunnen beïnvloeden. Door een moment te nemen om die pijn als hun eigen pijn te voelen, kiezen ze het pad van begrip, tact en menselijke warmte.

Hoe hangen eerlijkheid en empathie samen?

Hoewel het op het eerste gezicht misschien lijkt dat eerlijkheid en empathie weinig gemeen hebben, is de realiteit dat ze in het dagelijks leven allebei essentieel zijn. Met andere woorden, het een zonder het ander kan negatieve gevolgen hebben.

Een overmaat aan empathie kan er bijvoorbeeld toe leiden dat je gaat liegen om te voorkomen dat je anderen schade berokkent, wat als een ‘leugen om bestwil‘ bekend staat. Hoewel dit op korte termijn conflicten kan voorkomen, kan het uiteindelijk tot schuldgevoelen oproepen, en tot een gevoel van verraad bij de ander leiden wanneer deze het gebrek aan eerlijkheid ontdekt.

Aan de andere kant werkt oprechtheid zonder empathie ook niet. Als je direct en oprecht bent zonder rekening te houden met het emotionele aspect, dan kunnen andere mensen je als hard, grof of tactloos beschouwen. Als gevolg hiervan kun je sociale afwijzing of interpersoonlijke conflicten ervaren.

4 tips om met zowel eerlijkheid als empathie te spreken

Voor alle duidelijkheid, eerlijkheid en empathie moeten hand in hand gaan als je gezonde interpersoonlijke relaties wilt onderhouden. Het is echter niet altijd gemakkelijk om deze twee concepten samen toe te passen. Hier zullen we enkele tips delen om je te helpen.

1. Respecteer anderen

Als je met andere mensen communiceert, dan moet je onthouden dat respect van fundamenteel belang is. Anderen respecteren betekent geloven dat ze het verdienen om de waarheid te weten en dat je daarom eerlijk tegen hen moet zijn. Het betekent echter ook dat je rekening met hun gevoelens moet houden, aangezien niemand opzettelijk iemand schaadt die ze respecteren.

2. Werk aan je assertiviteit

Assertief communiceren is essentieel (Spaanse link). Soms kan de angst om afgewezen te worden of dat anderen je mening zullen verwerpen je ertoe brengen om te liegen om te proberen te behagen. Om dezelfde reden moet je aan je zelfvertrouwen werken en leren om je assertief uit te drukken.

Als je de agressiviteit de overhand laat nemen en je impulsen niet kunt beheersen, dan kun je andere mensen met je woorden gemakkelijk kwetsen. Onthoud dat je het standpunt van de ander niet hoeft te kleineren om het jouwe te laten gelden.

3. Gebruik constructieve taal

Als je onaangename informatie aan een ander moet doorgeven, dan kun je het beste constructieve taal gebruiken. Wat betekent dit? De juiste woorden kiezen en oplossingen aandragen in plaats van te bekritiseren of te oordelen.

4. Wees je bewust van je non-verbale communicatie

Non-verbale communicatie (Engelse link) is nog belangrijker dan woorden als het om het overbrengen van een boodschap gaat. Aspecten zoals je stemgeluid, lichaamstaal of de tijd en plaats die je kiest om een idee te bespreken, kunnen een groot verschil maken. Denk eraan om op deze dingen te letten, zodat de ander zich niet aangevallen of bedreigd voelt.

Met zowel eerlijkheid als empathie spreken kan je welzijn helpen

Onze waarden definiëren ons als mensen en we laten ze door onze acties en interacties met anderen zien. Het beoefenen van eerlijkheid en empathie in het dagelijks leven kan in het begin inspanning vergen, maar op de lange termijn leidt het tot een beter persoonlijk en sociaal welzijn.


Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.


  • Fernández-Pinto, I., López-Pérez, B., & Márquez, M. (2008). Empatía: Medidas, teorías y aplicaciones en revisión. Anales de Psicología/Annals of Psychology24(2), 284-298.
  • Pereira, M. L. N. (2008). Relaciones interpersonales adecuadas mediante una comunicación y conducta asertivas. Actualidades investigativas en educación8(1).
  • Baró, T. (2012). La gran guía del lenguaje no verbal. Cómo aplicarlo en nuestras relaciones para lograr el éxito y la felicidad.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.