Symptomen van een posttraumatische stressstoornis

Een posttraumatische stressstoornis kan zeer invaliderend zijn. Raadpleeg een arts als je een aantal van deze symptomen bij jezelf of iemand bij je in de buurt herkent.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Montse Armero.

Laatste update: 09 augustus, 2022

Een posttraumatische stressstoornis, ook wel PTSS genoemd, is een mentale stoornis die sommige mensen na blootstelling aan een traumatische gebeurtenis ervaren. Dit kunnen natuurrampen, oorlogen, ongevallen, mishandeling, ontvoering, misbruik, enz. zijn.

Bijna iedereen krijgt na een traumatische situatie een soort reactie. Zo is iemand in de weken na de gebeurtenis veel alerter en ook bang en ongerust. Het is een acute reactie op hoge stress.

Gelukkig herstellen de meeste mensen op natuurlijke wijze nadat ze hun trauma hebben verwerkt. Sommigen slagen er echter niet goed in en blijven angstig, zelfs nadat ze veilig zijn.

Wat zijn de symptomen van een posttraumatische stressstoornis?

Elk persoon reageert anders op een traumatische gebeurtenis, maar er zijn veelvoorkomende symptomen. De volgende symptomen moeten daarom minimaal een maand aanwezig zijn en ze moeten aanzienlijk ongemak veroorzaken om iemand met PTSS te diagnosticeren:

• Flashbacks
• Vermijdend gedrag
• Cognitieve en stemmingsstoornissen
• Reactief gedrag

Hieronder zullen we dan elk van deze symptomen van een posttraumatische stressstoornis, per groep onderverdeeld, in meer detail gaan bekijken en bespreken.

Flashbacks

• Terugkerende verontrustende herinneringen.
• Nachtmerries.
• Intens chronisch psychologisch ongemak.
• Fysiologische reacties zoals hyperventilatie, spijsverteringsongemakken, extreme vermoeidheid of spierpijn.

Vermijdend gedrag

• Herinneringen, gedachten of gevoelens negeren die met de traumatische gebeurtenis verband houden.
• Het vermijden van een persoon, plaats, activiteit of situatie die herinneringen aan de traumatische ervaring oproept.

Cognitieve en stemmingsstoornissen

• Moeite om zich belangrijke details over de traumatische gebeurtenis te herinneren.
• Vervormde schuldgevoelens.
• Een negatieve emotionele toestand.
• Verlies van interesse in activiteiten waar een persoon vroeger van genoot.
• Gevoelens van onthechting.

Reactief gedrag

• Verergerde prikkelbaarheid.
• Zelfvernietigend gedrag.
• Overdreven waakzaamheid.
• Schrikachtig.
• Concentratiestoornissen.
• Slaapstoornissen.

Iemand met PTSS kan ook de volgende dissociatieve symptomen hebben:

• Depersonalisatie: iemand heeft het gevoel dat hij niet in zijn eigen lichaam thuishoort.
• Derealisatie: iemand heeft het gevoel dat wat hij heeft meegemaakt niet echt was.

Waarom ervaren sommige mensen PTSS en anderen niet?

Zoals we in het begin al zeiden, herstellen de meeste mensen vanzelf van een traumatische ervaring. De redenen waarom sommige mensen een posttraumatische stressstoornis ontwikkelen en andere niet zijn verschillend. Er zijn echter veel predisponerende factoren. Over het algemeen zijn dit de belangrijkste:

• Ten eerste een vrouw zijn. Dit komt omdat PTSS tweemaal zoveel vrouwen als mannen treft.
• Ten tweede een geschiedenis van psychische stoornissen of drugsgebruik.
• Een of meer traumatische ervaringen tijdens de kindertijd hebben meegemaakt.
• Een laag serotoninegehalte hebben.
• Getuige zijn van gewonde of dode mensen
• Een paniekaanval hebben tijdens de gebeurtenis of kort daarna.
• Te maken hebben met het verlies van een dierbare, fysieke pijn, letsel, verlies van werk of huisvesting als gevolg van het incident.
• In de buurt van de traumatische gebeurtenis wonen.
• Een gebrek aan emotionele steun.
• Tot slot zich hulpeloos of extreem bang voelen.

Zoals je kunt zien, zal een combinatie van een van deze factoren de intensiteit van posttraumatische stress bij iemand verhogen. Het is dus niet hetzelfde om een van de bovenstaande symptomen te ervaren.

Posttraumatische stressstoornis behandeling

Zoals bij de meeste psychische stoornissen, is er een behandeling voor PTSS. In feite zijn er verschillende methoden om het leven van een patiënt te verbeteren.

Cognitieve gedragstherapie

Cognitieve gedragstherapie is een van de meest recent bewezen oplossingen voor de behandeling van een posttraumatische stressstoornis. Over het algemeen is het altijd het beste om deze behandeling bij een getrainde professional te krijgen. Hier is echter een basisoverzicht van enkele van de meestvoorkomende aspecten van dit type behandeling:

• Cognitieve herstructurering: iemand leert zijn irrationele overtuigingen over wat er is gebeurd te identificeren en deze door nauwkeurigere te vervangen.
• Training in ontspanningsmethoden: deze technieken zijn essentieel voor iemand om zijn angst beter te beheersen. Zo kunnen ze onder meer leren om diep adem te halen, Jacobson’s progressieve spierontspanning, meditatie, Tai Chi en visualisatie te beoefenen.
• Blootstellingstherapie: wanneer een patiënt enige controle over zijn angst terugkrijgt, dan is het misschien tijd om zichzelf aan enkele van de stimuli bloot te stellen die voor het trauma verantwoordelijk zijn.
• Cognitieve verwerkingstherapie (Engelse link): Deze behandeling integreert delen van cognitieve therapie met informatieverwerkingstheorie.

Hulpgroepen

Dit soort groepen kan voor mensen met PTSS erg nuttig zijn, vooral als ze zich in een omgeving bevinden waar ze geen ondersteuning en begrip hebben. Zo wordt het gemakkelijker om pijn te verwoorden wanneer mensen samenkomen en soortgelijke ervaringen delen.

Dit komt omdat het gemakkelijker is om het in perspectief te plaatsen en van andere mensen te leren die vergelijkbare ervaringen hebben opgedaan.

Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR)

Vervolgens werd deze techniek van EMDR in de jaren ’80 door neuroloog Francine Shapiro ontwikkeld. Over het algemeen is het voor miljoenen mensen met een posttraumatische stressstoornis zeer nuttig geweest.

In wezen bestaat de methode uit het veroorzaken van een reeks oogbewegingen en auditieve stimuli. Het mooie is dat het de effecten van trauma helpt verminderen door de ervaring beter te verwerken. Het helpt ook om negatieve gedachten en gevoelens door meer geschikte te vervangen.

Geneesmiddelen voor posttraumatische stressstoornis

Ten slotte kunnen SSRI’s (serotonineheropnameremmer antidepressiva, Engelse link) zo nodig de intensiteit van posttraumatische stressstoornis symptomen verminderen en een depressie verlichten.

Je moet echter niet vergeten dat deze door een professional moeten worden voorgeschreven en dat je wanneer je ermee stopt een specifiek protocol moet volgen.

Laatste opmerkingen over een posttraumatische stressstoornis

Hoewel de symptomen van een posttraumatische stressstoornis vaak moeilijk te beheersen zijn, slagen de meeste mensen die de therapie bijwonen er uiteindelijk in het trauma te overwinnen. Zo zullen ze zich uiteindelijk kunnen herinneren wat er is gebeurd zonder zich door angst en kwelling overweldigd te voelen.

Over het algemeen zal de herinnering aan een traumatische gebeurtenis nooit verdwijnen en zal een therapie het iemand niet laten vergeten. Het stelt hen echter in staat om het verleden los te laten en de traumatische herinnering als leerervaring te integreren.