Soorten kraakbeen: kenmerken en locatie

We hebben kraakbeen in verschillende delen van het lichaam, zoals in de neus, aan de binnenkant van het oor, en zelfs in de bronchiën. Lees verder en we vertellen je meer over deze weefsels.

Beoordeeld en goedgekeurd door de verpleegkundige Leidy Mora Molina.

Geschreven door Rafael Victorino Muñoz

Laatste update: 13 februari, 2023

Er zijn drie soorten kraakbeen die gekarakteriseerd worden naar hun kenmerken en ligging: hyalien, elastisch en fibreus. Ze hebben echter allemaal enkele aspecten gemeen, zoals het feit dat ze een speciale vorm van bindweefsel vormen.

Verder zijn alle verschillende soorten kraakbeen stevig, flexibel, en verspreid in verschillende delen van het lichaam, van onder andere de botten tot de neus, oren en luchtpijp. Hun functies zijn gevarieerd; in de gewrichten bijvoorbeeld helpen ze wrijving tussen de benige delen te voorkomen en helpen ze tegen stoten en klappen.

Wil je dus meer weten over de verschillende soorten kraakbeen?

Wat is kraakbeen?

Er zijn verschillende soorten weefsel in het lichaam. Een daarvan is het zogenaamde “bindweefsel”, dat relevante functies vervult zoals het bieden van structuur, steun en bescherming aan andere weefsels en organen, en het opslaan en helpen bij het transport van verschillende stoffen.

Bindweefsels omvatten bloed, lymfe, vetweefsel, kraakbeen en botten. De laatste twee vormen het osteoarticulaire systeem. Ook al zijn ze verwant en hebben ze vergelijkbare functies, ze verschillen ook in een aantal belangrijke kenmerken.

Het is interessant op te merken dat de meeste grote botten van de foetus eerst worden gevormd als kraakbeen. Daarna worden ze vervangen door een proces dat endochondrale ossificatie (Spaanse link) wordt genoemd.

Kraakbeen wordt vaak gevonden in gewrichten, hoewel niet uitsluitend, want het komt ook voor in de oren, neus, luchtpijp en andere delen van het lichaam.

Dit gespecialiseerde bindweefsel bestaat voor het grootste deel (95%) uit een extracellulaire matrix. Het bestaat uit verschillende soorten collageen en hyaluronzuur. In mindere mate komen verschillende cellen voor, zoals de volgende:

• Fibrocyten
• Fibroblasten
• Chondroblasten
• Chondrocyten

De laatste heeft als functie het uitvoeren van de synthese van collageenvezels. Ten slotte zijn er de Proteoglycanen (Spaanse link). Dat zijn extracellulaire matrixmoleculen die eiwitten en polysacchariden bevatten en verantwoordelijk zijn voor de samendrukbaarheid van kraakbeen.

De kenmerken van kraakbeenweefsel

Kraakbeen heeft enkele kenmerken die het onderscheiden van andere bindweefsels. Daaronder vallen de volgende op.

• Daarbinnen zijn er ruimtes die men chondroblasten of lacunen noemt, waar zich chondrocyten bevinden.
• Chondrocyten zijn rijpe cellen en chondroblasten zijn onrijpe cellen.
• Kraakbeen heeft geen zenuwuiteinden of bloedvaten.
• Daarom heeft het meestal geen kleur en ervaart het geen gevoeligheid.
• De cellen ervan worden gevoed door een proces van passieve diffusie door middel van een matrix.

De functies van kraakbeen

Ten eerste bevindt kraakbeen zich op de gewrichtsoppervlakken van de botten en tussen de botten, dus in de gewrichten. Het maakt dus mobiliteit mogelijk, terwijl het werkt als een schokdemper om de op het lichaam uitgeoefende krachten te weerstaan.

Op het kraakbeen wordt dan ook synoviale vloeistof (Spaanse link) afgezet, die werkt als een smeermiddel om de wrijving in de gewrichten te verminderen en beweging mogelijk te maken.

Anderzijds kan het ook tussen twee botten liggen, zonder zelf een gewricht te zijn. Dit komt bijvoorbeeld voor bij het borstbeen en de ribben. In dit geval werkt het meer als een fixatiemiddel.

Ten slotte hebben we ook soorten kraakbeen, zoals dat van de oren en het neustussenschot, die dienen om deze structuren vorm te geven, evenals het kraakbeen van de luchtpijp, dat een versteviging van de luchtpijp vormt.

Verschillende soorten kraakbeen

Volgens hun kenmerken en functies (Engelse link) zijn er verschillende soorten kraakbeen: hyalien, elastisch en vezelig. Laten we ze elk gedetailleerd gaan bekijken.

1. Hyalien kraakbeen

Hyalien wordt beschouwd als de meestvoorkomende vorm van kraakbeen in het lichaam. Dit type kraakbeen is aanwezig in de articulaire uiteinden van de grotere botten en ribben, en ook in de neus, luchtpijp, strottenhoofd en zelfs de bronchiën.

Het bestaat uit zeer weinig vezels en is bedekt met een bindweefselschede, het perichondrium. Er is echter geen perichondrium in de epifyse of kop van lange botten.

De chondrocyten zijn georganiseerd in clusters, “isogene” of “isogene” groepen genoemd. Omdat ze geen bloedtoevoer hebben, worden ze gevoed door synoviale vloeistof.

Hyalien kraakbeen bevat verschillende soorten collageen, hoewel type II collageen in de matrix overheerst. Het bevat ook proteoglucanen en andere niet-collagene eiwitten. Het ziet er witachtig uit, met gepigmenteerde gebieden rond de lacunen, waarin proteoglucanen overheersen.

2. Elastisch kraakbeen

Zoals de naam al aangeeft, is de flexibiliteit kenmerkend voor dit type kraakbeen. Dit komt door de aanwezigheid van elastine (Engelse link) en bepaalde vezels, evenals gevlochten vellen elastisch materiaal. Het bevat ook collageen type II.

Het wordt gevonden in verschillende delen van het lichaam, zoals de volgende.

• Het strotklepje.
• Het strottenhoofd (kraakbeen).
• De buis van eustachius.
• De pinna of oorschelp.
• De wanden van de gehoorgang.

Net als het hierboven beschreven type kraakbeen mist het irrigatie en heeft het ook een bekleding (perichondrium). In tegenstelling tot het eerste heeft elastisch kraakbeen echter een groter aantal isogene groepen en is de kleur matig geelachtig.

3. Vezelig kraakbeen

Vezelig noemt men ook wel “fibrokraakbeen.” Het bevat type I collageen. Het is meestal avasculair. In sommige kraakbeen van deze klasse is er echter een beetje bloedtoevoer.

De chondrocyten ervan staan in parallelle rijen tussen de collageenbundels. Ondertussen zijn de vezels in de matrix dichter, zodat het grotere trekkrachten kan weerstaan.

Hierdoor functioneert het als een kussen en biedt het weerstand tegen compressie. Het matigt dus uitrekking en helpt mogelijke scheuren te voorkomen.

Structureel is het een combinatie van de andere twee soorten. Bij fibreus kraakbeen ontbreekt echter het perichondrium. Het is aanwezig in verschillende delen van het lichaam, zoals bijvoorbeeld:

• de aanhechting van de pezen in de botten.
• de meniscus van de knieën.
• de wervelschijven.
• de sternoclaviculaire en temporomandibulaire gewrichten.
• het driehoekige fibrocartilagineuze complex van de pols.
• de schaambeen symfyse.

Kraakbeenaandoeningen en -ziekten

De verschillende typen kraakbeen kunnen aangetast raken door letsel of verschillende ziekten die pijn en ontsteking veroorzaken, evenals misvorming en beperkte mobiliteit.

Bij sport en lichamelijke activiteit in het algemeen (inclusief dans) zijn blessures waarbij scheuren in de banden en andere gewrichtsschade kunnen optreden niet ongewoon.

Evenzo zijn er ziekten als artrose, waarbij er sprake is van degeneratie van het flexibele weefsel van het gewricht, zodanig dat het wrijving tussen de botten kan veroorzaken.

Deze schade is meestal een gevolg van leeftijdsgebonden degeneratie. Gevallen als artritis kunnen echter veroorzaakt worden door een reactie van het immuunsysteem, waarbij het lichaam zijn eigen weefsels aanvalt.

Kraakbeengezondheid

Sommige kraakbeenaandoeningen kunnen worden voorkomen, hoewel niet in alle gevallen. Het vermijden van plotselinge en herhaalde bewegingen is een van de belangrijkste maatregelen om voor je kraakbeen te zorgen, vooral bij het sporten.

Aan de andere kant zijn er voedingsmiddelen die helpen deze structuren te verzorgen, zoals die welke overvloedig aanwezig zijn in vitamine C, collageen en omega-3. Enkele voorbeelden zijn eieren, vis, zuivelproducten en noten.

Uiteindelijk moeten we voorzorgsmaatregelen nemen ten aanzien van bepaalde risicofactoren, zoals overmatige lichamelijke activiteit, overgewicht, stress of een slecht dieet. Deze brengen niet alleen de gezondheid van het kraakbeen in gevaar, maar van alle gewrichten van het lichaam in het algemeen.