Pimentón de la Vera of gerookt paprikapoeder: wat zijn de voordelen en het gebruik ervan?

Pimentón de la vera is een product dat meerdere toepassingen heeft in de gastronomie. We leggen hier meer uit over de mogelijke voordelen ervan en hoe je het in je gerechten kunt gebruiken.

Geschreven en geverifieerd door de diëtist Maria Patricia Pinero Corredor.

Laatste update: 23 januari, 2023

Pimentón de la vera of gerookt paprikapoeder is een van de culinaire ingrediënten die sinds zijn oorsprong grenzen heeft overschreden. Het is  de belangrijkste basis van de Aziatische, Mediterrane en Latijns-Amerikaanse keuken.

Behalve dat het een aangename smaak en kleur geeft aan allerlei gerechten, staat het ook bekend om zijn geneeskrachtige eigenschappen, die gebaseerd zijn op zijn antioxiderende werking.

Maar wat is gerookt paprikapoeder of pimentón de la Vera precies? Wat zijn de voordelen ervan? Deze vragen beantwoorden we in dit artikel.

Wat is pimentón de la vera?

Paprikapoeder is het poedervormige product dat men verkrijgt na het vermalen van een rode paprika die rijp, gezond en vooraf gedroogd is. Het vruchtgewas is afkomstig van een bedektzadige plant van de Solanaceae familie van het geslacht Capsicum. Hij is ook bekend als paprika.

Zijn geschiedenis gaat meer dan 12.000 jaar terug en werd al in de prehistorie door de inheemse bevolking verbouwd. Hij komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika en werd vandaar door Christoffel Columbus naar Spanje gebracht.

Het waren de Spanjaarden en Portugezen die hem de naam paprika. De bekendste variëteiten in Spanje zijn die van La Vera ( in Cáceres) en Murcia. Eenmaal in Europa gingen de culinaire gebruiken vooruit en veranderden de smaak en het aroma van hun bereidingen, waardoor ze de meest gebruikte specerij uit die tijd, de zwarte peper, vervingen.

De vrucht van de paprika is een bes met een grote verscheidenheid aan soorten, die een zeer dunne schil hebben, een beetje dik vruchtvlees, en veel zaden binnenin. Dit zijn 5 van de meestvoorkomende soorten:

• Capsicum chinense
• C. frutescens
• Capsicum pubescens
• C. baccatum
• Capsicum annuum L

De laatste wordt al sinds de pre-Spaanse tijd verbouwd en is momenteel de meest verspreide soort. Hij wordt ook gekenmerkt doordat de bessen verschillende maten, vormen, smaken en kleuren hebben. Ze variëren van geel en groen tot rood en oranje.

Afhankelijk van de concentratie capsaïcine die de paprika de heetheid geeft, kunnen ze zoet, zoetzuur of heet zijn. Bovendien worden ze gebruikt voor preventieve doeleinden in de gezondheid en in de bijdrage van bepaalde voedingsstoffen die helpen om de aanbevolen inname in de algemene bevolking te verbeteren.

Hoe wordt imentón de la vera gedefinieerd?

Pimentón de la vera wordt gedefinieerd als het product verkregen uit het malen van rode vruchten van de rassen van de Ocaleas- groep (Jaranda, Jariza en Jeromín), en van het ras Bola, behorend tot de soorten Capsicum longun L. en Capsicum annum L.

Ze worden rijp, gezond, schoon en met de karakteristieke kleur van elke soort geoogst. Daarna worden ze gedroogd met eiken- of steeneikenhout. Bovendien moeten ze afkomstig zijn uit de gemeenten die overeenkomen met de natuurgebieden La Vera, Campo Arañuelo, Valle del Ambroz en Valle del Alagón.

Kenmerken

De twee soorten paprika’s die men volgens de definitie het meest gebruikt zijn Bola en Ocal. De kenmerken van deze paprika’s zijn als volgt:

• Bola peper (Capsicum annum). Deze heeft een schaars vruchtvlees in verhouding tot het gewicht van de vrucht. De zaden vullen bijna de hele binnenkant, en deze variëteit bevat geen capsaïcine, de molecule die verantwoordelijk is voor de pittigheid.
• Ocal peper (Capsicum longun). Deze variëteit heeft een grotere hoeveelheid vruchtvlees, evenals capsaïcine. Bovendien heeft hij een meer langwerpige vorm en een maximale intensiteit van de rode kleur.

Hoe maakt men pimentón de la vera?

Het verwerkingsproces van dit soort gedroogde paprika’s doorloopt verschillende stadia:

• Rookdroogfase. Men gebruikt holm-eiken en eikenhout om de paprika gedurende 10 tot 15 dagen te drogen, van 80% water tot 15%. Tijdens deze fase versmelt de rook met de smaak van de paprika en fixeert het de carotenoïden die de paprika zijn intense kleur geven.
• Maalfase. In deze fase vermaalt en droogt men de gedroogde paprika. Afhankelijk van de scheiding van zaden en andere delen van de vrucht wordt hij in verschillende categorieën ingedeeld.
• Verpakking. Na het malen verpakt men het eindproduct, bij voorkeur in glas, omdat dit het behoud van de kleur en de aroma’s garandeert.

De voordelen van pimentón de la vera of gerookt paprikapoeder

Paprika bevat voldoende voedingsstoffen en actieve bestanddelen die het verschillende gezondheidsvoordelen geven. Laten we eens kijken wat wetenschappelijke studies erover zeggen.

Het is een bron van micronutriënten

Omdat paprikapoeder een gedehydrateerd product is, heeft het de neiging vitamines en mineralen te concentreren. In het geval van deze vrucht verraadt de verscheidenheid aan kleuren het als een bron van carotenoïden, waarvan sommige voorlopers zijn van vitamine A.

Volgens het United States Department of Agriculture kan 7 gram van dit product de volgende voedingsstoffen leveren.

• Calorieën: 19
• Eiwit: 1 gram
• Vet: 1 gram
• Koolhydraten: 3,6 gram
• Vezels: 2,37 gram
• Vitamine A: 19% van de Aanbevolen Dagelijkse Waarde (ADH)
• Vitamine B6: 9 % van de ADH
• IJzer: 8 % van de ADH
• Vitamine E: 13 % van de ADH

De belangrijkste macronutriënt is vezels, die niet gemetaboliseerd worden en meer dan de helft van de totale koolhydraten uitmaken. Eiwitten en vetten zijn erg laag.

Sommige micronutriënten weten een goed deel van de aanbevolen waarden te dekken. In het bijzonder vitamine A en tocoferol of vitamine E. Als je twee porties per dag consumeert, is het duidelijk dat deze inname neigt te stijgen. Pyridoxine en ijzer zijn in aanvaardbare waarden aanwezig.

Het levert antioxidanten

Andere carotenoïden in paprika die zorgen voor een intense kleur beschouwt men als potentiële antioxidanten. Ze zijn in staat schade veroorzaakt door reactieve moleculen, zoals vrije radicalen, te bestrijden. Dit is het geval met capsaïcine, zeaxanthine en luteïne.

Het bewijs (Spaanse link) ondersteunt de beschermende werking van deze antioxidanten tegen de ontwikkeling van chronische ziekten, zoals hart- en vaatziekten, kanker en neurodegeneratieve ziekten. Bovendien werken ze ook als modulatoren van de immuunrespons.

Het heeft ontstekingsremmende effecten

Capsaïcine is een verbinding die aanwezig is in hete pepers. Het zou zich binden aan zenuwcelreceptoren om pijn en ontstekingen te verminderen. In een in vitro model is aangetoond (Spaanse link) dat het de niveaus van TNF-alfa, een pro-inflammatoir cytokine, vermindert.

• Verder tonen verschillende onderzoeken(Engelse link) aan dat topische crèmes met capsaïcine de pijn bij artritis helpen verminderen.
• In ander onderzoek (Engelse link) bleken capsaïcinesupplementen ontstekingen en maagschade te voorkomen.
• Bovendien is bij proefdieren (Engelse link) aangetoond dat capsaïcine supplementen een immunomodulerende werking zouden kunnen hebben.

Het kan helpen bij het reguleren van het metabool syndroom

Hoewel er nog meer onderzoek nodig is, blijkt uit enkele dierlijke en menselijke studies (Engelse link) dat capsaïcine uit rode paprika het vermogen heeft om het metabool syndroom en de complicaties daarvan, zoals obesitas, een veranderd lipidenprofiel en diabetes, onder controle te houden.

Een ander onderzoek (Engelse link)  bij vrouwen met zwangerschapsdiabetes die 5 milligram capsaïcine suppletie namen, verlaagde de bloedsuikerspiegel na de maaltijd.

Het komt de gezondheid van je ogen ten goede

Luteïne en zeaxanthine zouden de ogen beschermen tegen schadelijk ultraviolet (UV) licht. Deze carotenoïden filteren blauw licht, dat niet wordt tegengehouden door het hoornvlies en de lenzen.

Sommige studies (Spaanse link) melden dat beide carotenoïden in verband worden gebracht met een lager risico op leeftijdsgebonden maculaire degeneratie en staar. Een ander onderzoek (Engelse link), uitgevoerd bij vrouwen met een hoge inname van luteïne en zeaxanthine, vond een 32% lagere kans op het ontwikkelen van cataract.

Onderzoekers brengen het in verband met een lager cholesterolgehalte

Tot nu toe wijzen sommige onderzoeken (Engelse link) erop dat het lichaamsgehalte aan “goed” of HDL-cholesterol kan toenemen bij inname van de carotenoïde capsaïcine. Dit type cholesterol brengt men in verband met een afname van hart- en vaatziekten.

Bij proefdieren (Engelse link) werd dit gunstige effect ook gevonden bij een inname van rode peper en capsaïcine gedurende twee weken. Uitgebreider onderzoek bij de menselijke bevolking is echter nodig om harde conclusies te kunnen trekken.

Het kan kankerbestrijdende effecten hebben

Het is bekend (Engelse link) dat oxidatieve stress ontstekingswegen activeert die een normale cel in een tumorcel veranderen, wat de proliferatie, chemoresistentie en overleving van deze cellen bevordert. Vandaar ook het belang van inname van antioxidanten.

Preklinische studies (Engelse link) hebben aangetoond dat sommige carotenoïden in paprika belangrijke antitumor effecten hebben, zowel in vitro als in vivo. Luteïne, zeaxanthine, lycopeen, astaxanthine, bètacaroteen en capsaïcine hebben in verschillende weefsels een goede antikankerwerking laten zien.

Uit deze onderzoeken bleek dat een groot aantal vrouwen met hoge bloedwaarden carotenoïden 25-35% minder kans hadden om borstkanker te ontwikkelen. Natuurlijk zijn er ook meer studies nodig naar het directe effect van rode paprika op de preventie of behandeling van kanker.

Toepassingen van pimentón de la vera

Men gebruikt pimentón de la vera in twee culinaire aspecten: directe gastronomie en als kleurstof en stabilisator van rauwe of gezouten vleesproducten. In beide gevallen verleent het een zeer speciale rokerige smaak en aroma, die de gerechten waarin men het gebruikt kenmerken.

Bovendien is dit paprikapoeder in staat de oxidatieve processen van het meervoudig onverzadigde vet dat deel uitmaakt van de formulering van vleesproducten te stoppen, dankzij de aanwezigheid van antioxidanten. Een overmaat van deze oxidatieve verschijnselen (Engelse link) in het vleesproduct veroorzaakt een verlies aan voedingswaarde, sensorische kwaliteit en houdbaarheid.

In termen van gastronomie is paprikapoeder een veelzijdige specerij. Koks voegen het toe aan gerechten vanwege zijn zoete, bitterzoete of pikante smaak.

Het zoete heeft een rokerige toets en kan men gebruiken als smaakmaker voor vlees, aardappelsalade en eieren. Men voegt de pittige variant vaak toe aan stoofschotels, zoals Hongaarse goulash en soepen, evenals rijstgerechten, bonen en linzen.

Elke maaltijd gaat goed met deze gedroogde paprika die niet alleen verrijkt in smaak en kleur, maar ook waarde toevoegt door een goede gezondheid te bevorderen.

Hoeveel wordt aanbevolen?

De voedingswaarde van paprikapoeder is niet alleen het gebruik ervan als een kleurrijke, gearomatiseerde en gerookte specerij. Het gaat verder dan het culinaire, want het biedt ook verschillende voordelen voor de gezondheid.

Slechts twee eetlepels paprikapoeder per dag is voldoende om bijna de helft van de aanbevolen dagelijkse inname van vitamine A, en vitamine E, en ook andere antioxidanten te dekken. Zo profiteer je ook van de bestanddelen die volgens de wetenschap een ontstekingsremmend effect hebben en de visuele gezondheid en de bloedsuikerspiegel verbeteren.