Ontdek het interessante verband tussen boeddhisme en mindfulness

Mindfulness is een betrekkelijk recente praktijk met betrekking tot het boeddhisme, in het bijzonder zen- en vipassana-meditatie. Leer hier het verband tussen boeddhisme en mindfulness.

Hoewel mindfulness als een vrij recente praktijk beschouwd wordt, komen de grondslagen ervan uit het boeddhisme, een filosofische leer die teruggaat tot 2.500 jaar v.C. en een verscheidenheid aan praktijken en tradities omvat.

In dit geval zou mindfulness nauw verwant zijn met zen- en vipassana-meditatie , dat zijn praktijken die de boeddhistische filosofie van aanwezig zijn in het hier en nu vertegenwoordigen. Met dit in gedachten bekijken we eens hoe de boeddhistische filosofie aanwezig is in de leer en principes van mindfulness. Mis het niet!

De komst van mindfulness in het Westen

In 1979 stelde de moleculaire bioloog Jon Kabat-Zinn, al lang beoefenaar van yoga en zen-meditatie, zich tot doel de mogelijke voordelen van de door hem bestudeerde disciplines voor mindfulness en stressverlichting in een klinische context te onderzoeken.

Daartoe ontwikkelde hij een 8 weken durend programma dat gebaseerd was op contemplatieve praktijken en los stond van religieuze en culturele overtuigingen. Hij noemde dit Mindfulness- gebaseerde Stressreductie (Engelse link) of “mindfulness-based stress reduction practice.”

De cursus werd gehouden in de kelder van de Universiteit van Massachusetts, waar Kabat-Zin patiënten ontving die bij andere conventionele behandelingen geen verlichting hadden gevonden. Uit de resultaten bleek dat het programma allerlei symptomen kon verlichten die samenhingen met angst, eetstoornissen, verslavingen, chronische depressie en zelfs psoriasis, naast andere aandoeningen.

Zo gaf het door Kabat-Zinn gestichte programma aanleiding tot de Stress Reduction Clinic aan de University of Massachusetts Medical Center. Deze populariseerde mindfulness als therapeutische mogelijkheid.

Tegenwoordig wordt mindfulness opgevat als een formele meditatievorm en, op zijn beurt, beschouwd als een volledig bewuste waarneming van de wereld, van het leven en van jezelf. Gezien de bewezen (Engelse link) voordelen ervan voor de gezondheid, wordt het voorgesteld als het belangrijkste element in veel derde-generatie vormen van psychotherapie.

Het verband tussen boeddhisme en mindfulness

Kabat-Zinn en andere deskundigen bevestigden dat mindfulness de kern is van boeddhistische meditatie vanwege het verband met vipassana- en zen-meditatie, die beide vormen zijn die zich richten op het hier en nu.

Deze benadering is een meditatietechniek en een staat van bewustzijn die leidt tot mindfulness van onszelf en onze omgeving. Laten we nu, om de relatie tussen boeddhisme en mindfulness beter te begrijpen, eens kijken naar de punten die ze beide gemeen hebben.

Mindfulness en vipassana–meditatie

Hoewel er ook andere boeddhistische tradities zijn, zoals vajrayana- en Mahayana-meditatie, wordt mindfulness beschouwd als een versie van het Theravada-boeddhisme, dat door Siddhartha Gautama Boeddha in Zuidoost- en Zuid-Azië verspreid werd.

Prominent onder de meditatietechnieken van het Theravada boeddhisme is vipassana. Dat betekent “de dingen waarnemen zoals ze zijn, niet zoals ze aan onszelf lijken te zijn”. In dit geval wordt vipassana-meditatie als volgt beschreven:

• Eerst verplicht de persoon zich om niet te stelen, niet te doden, gepast seksueel gedrag te vertonen, niet te liegen, geen giftige stoffen in te nemen, en de vrede van anderen niet te verstoren. Zo probeert men eerst voldoende sereniteit te bereiken om met zijn meditatie-oefening door te gaan.
• Ten tweede leert men de geest te beheersen door hem zachtjes op hetzelfde te laten concentreren – bijvoorbeeld op zijn ademhaling.
• Ten derde bouwt men de integrale visie op van zijn eigen natuur. Dit wordt beschouwd als het hoogtepunt van de boeddhistische leer, die zelfzuivering door observatie inhoudt.

Mindfulness en zen-meditatie

Intussen is het verband tussen boeddhisme en mindfulness duidelijk in zen-meditatietechnieken. Zoals het concentreren op ademhaling en lichaamshoudingen (terwijl je loopt, ligt of zit). Met zen-meditatie als referentie wijst Kabat-Zinn er bovendien op dat de essentiële elementen van mindfulness de volgende zijn:

• Altijd geduld hebben. Dat houdt in dat je de natuurlijke loop van gebeurtenissen respecteert en openstaat voor elk moment. Alle dingen worden ontdekt als de tijd rijp is.
• Om ons te ontdoen van de gewoonte onze ervaringen te analyseren en te beoordelen als goed of slecht.
• Ook om onszelf vrij te houden van de verwachtingen die door vroegere ervaringen veroorzaakt zijn. Dit betekent in de eerste plaats vasthouden aan wat beoefenaars “een beginnersgeest” noemen.
• Zelfvertrouwen hebben en leren luisteren naar onszelf en onze eigen interne wijsheid.
• Deinspanning om vastberaden resultaten te bereiken opgeven, omdat de beoefening van mindfulness vanzelf resultaten zal geven.
• Tenslotte onszelf te aanvaarden en de dingen te zien zoals ze zijn in het heden. Dit betekent niet dat we een onverschillige en passieve houding aannemen tegenover wat we zien. Het verwijst naar de bereidheid de dingen te zien zoals ze zijn, zonder vervormingen.

Laatste overwegingen over boeddhisme en mindfulness

De relatie tussen boeddhisme en mindfulness blijkt duidelijk uit praktijken die mindfulness in het hier en nu aanmoedigen. Zo kunnen beide ons helpen een groter gevoel van verbondenheid en bewustzijn met onszelf en de wereld om ons heen te krijgen.