De kenmerken van een Meckel divertikel 

Ongeveer slechts 2% van de patiënten met een Meckel divertikel krijgt te maken met complicaties. De overgrote meerderheid van de mensen die door dit probleem worden getroffen, blijven hun hele leven asymptomatisch. Ontdek er in dit artikel alles over!

Een Meckel divertikel is een geboorteafwijking van het maagdarmkanaal. Het wordt veroorzaakt door een foutje in de embryologische ontwikkeling in de periode tussen de vijfde en zevende week van de zwangerschap.

De incidentie van dit probleem ligt tussen 0,3% en 3%. Gemiddeld heeft slechts 2% van de bevolking een Meckel divertikel, maar de symptomen manifesteren zich bij slechts 5% tot 7% van deze patiëntengroep. De meeste gevallen verlopen dus asymptomatisch.

Dit probleem werd voor het eerst beschreven door Johann Friedrich Meckel in 1809. Het komt voor bij zowel mannen als vrouwen. Complicaties komen echter drie tot vier keer zo vaak voor bij mannen. Het wordt meestal gediagnosticeerd bij kinderen en slechts heel zelden bij volwassenen.

Meckel divertikel

Het Meckel divertikel is een kleine uitstulping die zich ontwikkelt in de dunne darm van sommige embryo’s. Tijdens de embryonale ontwikkeling communiceert het voorvoegje met de dooierzak via een kanaal dat het vitellinekanaal wordt genoemd.

Naarmate het embryo zich ontwikkelt, verdwijnen zowel de dooierzak als het voorvoegje. Een residu van het vitellinekanaal blijft echter bij een klein percentage van de embryo’s achter.

Soms heeft een Meckel divertikel ook een klein kanaal. Dit is het omphalomesenterisch kanaal, een vezelachtig koord dat het divertikel met de navel verbindt. Slechts in zeldzame gevallen manifesteren problemen zoals een navelstrengfistel of een dooierzakcyste zich:

• Een navelstrengfistel is een directe doorgang tussen de darmen en de navel. Deze doorgang maakt vervolgens de passage van ontlasting door de navel mogelijk.
• Een dooierzakcyste wordt ook wel een dubbele dooierzak genoemd en is een uitstulping die zich onder de navel bevindt.

Belangrijkste kenmerken

Een Meckel divertikel bestaat uit dezelfde drie lagen weefsels waaruit de dunne darm bestaat namelijk:

• de slijmvliezen
• submucosa
• muscularis propria

Er is sprake van een echt Meckel divertikel als de wand uit drie lagen bestaat. Men spreekt over een vals divertikel als deze alleen bestaat uit de eerste twee lagen.

Een Meckel divertikel ligt in de anti-mesenteriale grens van het ileum en heeft meestal een lengte van twee tot vier centimeter. Het kan een diameter van twee cm bereiken. Gewoonlijk ontvangt het bloed uit een overblijfsel van de vitellineslagader of de superieure mesenteriale slagader.

Het is ook gebruikelijk dat het een endometriumweefsel aan de punt heeft. Daarnaast bevat een Meckel divertikel meestal ook overblijfselen van andere weefsels bevat zoals:

• ectopische weefsels
• colon weefsels
• pancreas weefsels
• duodenale weefsels
• maagslijmvlies
• hepatobiliair weefsel
• de klieren van Brunner

Verschijningsvormen van een Meckel divertikel

Een Meckel divertikel kan complicaties veroorzaken, die meestal tijdens de eerste jaren van het leven ontstaan. Bij 60% van de patiënten manifesteert het zich vóór de leeftijd van tien jaar. Mensen met symptomen hebben een risico van 4% tot 6% op complicaties.

• Bloeden is de meestvoorkomende complicatie. Meestal associëren artsen dit met een zweer van het maagslijmvlies. Over het algemeen manifesteert het zich rond de leeftijd van twee jaar en bestaan de symptomen uit bloed bij de ontlasting zonder pijnklachten.
• Een andere veelvoorkomende complicatie is buikpijn.
• Ongeveer 20% van de patiënten ontwikkelt diverticulitis, dat klinisch niet te onderscheiden is van appendicitis.
• Een darmobstructie komt in zo’n 40% van de gevallen voor.
• Tussen 0,5% en 3,2% van de patiënten ontwikkelt tumoren. Deze zijn echter meestal goedaardig.

Andere interessante feiten

Een Meckel divertikel is moeilijk te diagnosticeren omdat het vergelijkbare symptomen heeft als veel andere ziekten. Het is dus gebruikelijk dat de arts tests aanvraagt om de diagnose te bevestigen zoals bijvoorbeeld:

• colonoscopie
• abdominale scan
• draadloze capsule-endoscopie

Als er sprake is van een bloeding of een darmobstructie, kan een operatie worden uitgevoerd om het divertikel te verwijderen. De operatie stelt de specialist in staat om het weefsel dat problemen veroorzaakt te verwijderen. Hij zal daarbij ook de weefsels daar omheen wegnemen. De ingreep kan zowel op traditionele wijze als via laparoscopische chirurgie worden gedaan.

Chirurgie als behandeling voor een Meckel divertikel is zeer veilig en levert slechts zelden complicaties op. De meeste patiënten herstellen volledig na een operatie en hebben daarna nooit meer last van dit probleem.