Wat zijn de verschillen tussen glucose en fructose?

Enkelvoudige suikers kunnen een negatieve invloed hebben op de lichaamssamenstelling en metabole gezondheid van mensen die een sedentaire levensstijl hebben.

Geschreven en geverifieerd door De verpleegkundige Daniel Baldó Vela.

Laatste update: 24 augustus, 2022

Ken jij de verschillen tussen glucose en fructose? Weet jij welke van de twee beter voor jou is? Beide zijn isomeren. Dat wil zeggen dat ze dezelfde chemische structuur hebben, maar hun moleculaire structuur is anders. Daarom verschillen de metabole routes ervan en als gevolg daarvan ook de effecten die ze hebben op het lichaam.

Glucose

Glucose is, net als fructose, een monosaccharide. Het heeft een hoge glycemische index en is daarom een stof die de bloedglucose net zo snel verhoogt als het wordt opgenomen. Dit maakt het een ongezonde stof voor de gezondheid, zoals vermeld in een artikel gepubliceerd in het blad Cell Metabolism (Engelse link).

Glucose is de stof die het meest in staat is om de bloedglucose te verhogen. Het wordt in veel voedingsmiddelen aangetroffen in de vorm van glucose of zetmeel (binding van glucosemoleculen).

Als zoetstof is het thuis echter moeilijk te vinden in een andere vorm dan tafelsuiker. De gewone consument kan het al in zijn pure vorm vinden in dezelfde vorm die de voedingsindustrie al jaren gebruikt: dextrose.

Fructose

Fructose is de suiker met de grootste zoetkracht. Paradoxaal genoeg is het vermogen om de bloedglucose te verhogen veel lager dan dat van glucose. De glycemische index is zelfs als laag geclassificeerd.

In tegenstelling tot glucose is het gemakkelijk overal te vinden voor thuisgebruik. Het is ook de favoriete zoetstof van de voedingsindustrie vanwege de lage kosten en het heeft een extreem zoete smaak.

Het consumeren ervan als zoetstof werd populair in 1960 als gevolg van de lage kosten en het verschijnen van onderzoeken die de lage glycemische index aantoonden.

In voedingsmiddelen vinden we fructose vooral in fruit. De schade waarover we het nu hebben, kan echter niet worden toegeschreven aan het eten van fruit. De dichtheid van fructose is namelijk erg laag en de aanwezigheid van vezels in fruit vermindert en vertraagt de opname van fructose.

Cardiometabole verschillen tussen glucose en fructose

De structurele verschillen tussen glucose en fructose zorgen ervoor dat hun metabole routes van elkaar verschillen. Daarom is de impact ervan op het lichaam ook anders. We zullen dat hieronder verder toelichten.

De energetische brandstof van het lichaam

Glucose bereikt alle cellen in het lichaam via specifieke transporters (met name GLUT2, GLUT3 en GLUT4). Dit betekent dat alle cellen glucose gebruiken als hun belangrijkste energiebrandstof.

Fructose gebruikt echter GLUT5-transporters en kan alleen leverglycogeen en vetzuren vormen. Dat wil zeggen, het wordt alleen geabsorbeerd door hepatocyten en adipocyten. Dit resulteert in minder kans op verbruik door de spieren en een grotere neiging om lichaamsvet op te slaan.

Fructose, glucose en adiponectine

Adiponectine is een eiwit dat voornamelijk wordt uitgescheiden door adipocyten en cardiomyocyten. Het niveau is omgekeerd evenredig met het percentage lichaamsvet en de aanmaak wordt verlaagd bij obesitas en diabetes mellitus. Het speelt ook een belangrijke rol bij de regulering van het energiemetabolisme aangezien dit eiwit:

• de oxidatie van vetzuren bevordert.
• het de plasmatriglyceriden vermindert.
• de gevoeligheid voor insuline verhoogt.

Metabole controle

De metabole route van fructose is minder gecontroleerd dan die van glucose. Fructose is bijvoorbeeld niet afhankelijk van natrium om cellen binnen te dringen. Alle fructose gaat dus van de darm naar de lever om gemetaboliseerd te worden.

Fructose kan ook niet worden opgeslagen in de vorm van spierglycogeen of worden gebruikt door andere cellen dan adipocyten en hepatocyten. Dit, samen met het gemak waarmee fructose de cel binnendringt, resulteert in een snelle activering van lipogenese (de vorming van lichaamsvet).

Fructose en vetzuren

Fructose vermindert de oxidatie van vetzuren en verhoogt de lipidesynthese in de lever. Het overmatige gebruik ervan is dus in verband gebracht met overbelasting van de lever en leververvetting.

Als we er rekening mee houden dat de meeste ultrabewerkte voedingsmiddelen het bevatten en dat we in de moderne samenleving de neiging hebben om veel ultrabewerkte voedingsmiddelen te consumeren, is het eigenlijk wel duidelijk dat het bereiken van overmatige consumptie vrij eenvoudig is. De overmaat lijkt nog eenvoudiger als we nagaan dat veel mensen het als zoetstof kiezen vanwege de lagere glycemische index.

Het effect van de inname van glucose en fructose op de ontspanning van de aorta

Akther, Alegret, Laguna, Roglans, Roshanak, Sangüesa & Shaligram (2017) bestudeerden de effecten van glucose- en fructoseconsumptie bij een populatie ratten die werden blootgesteld aan stikstofmonoxide en ontdekten dat de aortaslagader minder goed kon ontspannen bij ratten die fructose hadden gekregen.

Dit leidt tot een slechtere cardiovasculaire conditie en een verminderde respons op de meest gebruikte medicamenteuze behandeling (nitroglycerine) bij ischemische hartziekte (obstructie van de bloedstroom naar de hartspier).

Fructose leidt tot een slechtere metabole en cardiovasculaire toestand

Op basis van al het bovenstaande blijkt uit onderzoeken dat, hoewel glucoseconsumptie de eetlust verhoogt, fructose waarschijnlijk het koolhydraat is met de hoogste obesogene capaciteit. De consumptie ervan is in verband gebracht met het metabool syndroom.

Ook is de consumptie van fructose in verband gebracht met problemen zoals insulineresistentie, een slechter lipidenprofiel en een onvoldoende cardiovasculaire respons.

Praktische overwegingen over glucose en fructose

We weten nu al wat de verschillen zijn tussen glucose en fructose en hun invloed op de gezondheid, maar wat betekent deze informatie in ons dagelijks leven? We zullen een aantal vragen hierover beantwoorden.

Wat moet ik doen met fructose?

Zoals we al hebben gezien, betekent de consumptie van fructose, ondanks de lage glycemische index dan glucose, een eindeloos aantal negatieve effecten die kunnen leiden tot meer obesitas, diabetes, leveraandoeningen en alles wat deze problemen met zich meebrengen.

In die zin moeten we er rekening mee houden dat de meeste ultrabewerkte voedingsmiddelen fructose bevatten. Je hebt nu dus nog een reden om te stoppen met het consumeren van ultrabewerkte voedingsmiddelen!

Wanneer consumeer je glucose?

Een van de belangrijkste verschillen tussen glucose en fructose is het vermogen om de bloedglucose te verhogen. Daarom moeten we ervoor kiezen om glucose alleen te consumeren als we een snelle energieboost nodig hebben. Dit is bijvoorbeeld tijdens het beoefenen van intensieve lichamelijke inspanning of aan het einde ervan.

Als de energiebehoefte erg hoog is (intense fysieke activiteit > dan 2,5-3 uur), dan raden we aan om gecombineerde koolhydraten met een hoge glycemische index te kiezen. Dit kan honing, tafelsuiker of het gelijktijdige gebruik van glucose en fructose. Op deze manier verzadig je alle transporters die de suiker naar de cellen transporteren en zo aan de energievraag voldoen.

Artsen raden glucose en fructose niet aan

In alle andere omstandigheden moeten we echter proberen om glucose te vermijden. Tegelijkertijd moeten we ook niet voor fructose kiezen, omdat het, ondanks de lage glycemische index, een zeer negatieve cardiometabole impact heeft.

Noch glucose en fructose, noch door warmte beïnvloedbare zoetstoffen zijn goede alternatieven voor mensen met overgewicht, obesitas of diabetes mellitus. Evenmin is het gebruik van door warmte aangetaste zoetstoffen een goed alternatief.