Wat je over het Zellweger syndroom moet weten
Het Zellweger syndroom is een ziekte die functies zoals spierspanning of visuele en auditieve waarneming beïnvloedt. Het beïnvloedt bovendien de weefsels van de botten of organen zoals het hart en de lever.
Het Zellweger syndroom werd in 1964 beschreven en is met bepaalde genmutaties in verband gebracht. Lees verder om er meer over te leren! Deze mutaties worden door autosomaal recessieve overerving overgedragen. Met andere woorden, zowel de vader als de moeder moeten de mutaties in hun genetisch materiaal hebben.
Kinderen bij wie het Zellweger syndroom is vastgesteld, overlijden meestal voordat ze een jaar oud worden. Velen van hen overlijden echter binnen zes maanden. Dit gebeurt als gevolg van veranderingen in de lever, de ademhalingswegen en het maag-darmstelsel. Mensen met milde varianten kunnen echter volwassen worden.
Zellweger spectrumstoornissen
Dit syndroom heeft een genetische oorzaak die met die van andere peroxisoomgerelateerde aandoeningen vergelijkbaar is. Het Zellweger syndroom maakt deel uit van een groep ziekten die dezelfde genetische oorzaak hebben.
Deze oorzaak zijn peroxismale biogenese stoornissen, ook wel Zellweger spectrumstoornissen genoemd. Peroxisomen zijn organellen die een rol bij het goed functioneren van een aantal enzymen spelen.
Momenteel weten experts dat het geen onafhankelijke veranderingen zijn. Er is aangetoond dat dit verschillende graden van ernst van de peroxismale biogenese stoornissen zijn.
Klassiek Zellweger syndroom is de meest ernstige variant van peroxismale biogenese stoornissen. Gevallen van middelmatige ernst worden neonatale adrenoleukodystrofie genoemd (Engelse link). In dit opzicht staan de mildere als infantiele ziekte van Refsum bekend.
Belangrijkste klachten en symptomen
Bij het Zellweger syndroom veroorzaakt veranderingen in de biogenese van het peroxisoom en daardoor neurologische gebreken. Om deze reden is er in verschillende lichaamssystemen en functies een grote verscheidenheid aan symptomen. Hier zijn de meestvoorkomende en kenmerkende symptomen van het Zellweger syndroom:
- Verminderde spierspanning.
- Oog- en zichtstoornissen.
- Moeite om voedsel te eten.
- Aantasting van de normale lichamelijke ontwikkeling.
- Aanwezigheid van karakteristieke gelaatstrekken, zoals een afgeplat gezicht, hoog voorhoofd en brede neus.
- Andere morfologische veranderingen en anomalieën in botstructuren.
- Verhoogd risico op het ontwikkelen van hart-, lever- en nieraandoeningen.
- Ademhalingsstoornissen, zoals apneu.
- Vergrote leveromvang en het verschijnen van cysten.
- Detectie van afwijkingen in de elektro-encefalografische registratie en aanvallen.
- Ten slotte algemene veranderingen in het functioneren van het zenuwstelsel.
De oorzaken van deze ziekte
Het onderzoek heeft zich de afgelopen jaren naar de oorzaak van het Zellweger syndroom op het zoeken in genetisch materiaal gericht. Het Zellweger syndroom is met de aanwezigheid van mutaties in ten minste 12 genen in verband gebracht. Hoewel er veranderingen in meerdere genen kunnen zijn, is slechts één gewijzigd gen voldoende.
In ongeveer 70% van de gevallen bevindt de mutatie zich in het PEX1-gen. Zoals we hierboven vermeldden, wordt de ziekte via een autosomaal recessief overervingsmechanisme overgedragen.
Dit betekent dat iemand een gemuteerde kopie van het gen van elk van zijn ouders moet erven om de typische symptomen van het Zellweger syndroom te vertonen. Wanneer beide ouders het mutante gen dragen, is er een risico van 25% om de ziekte te ontwikkelen. Deze genen zijn aan de synthese en werking van peroxisomen gerelateerd.
In dit opzicht maken peroxisomen deel uit van de cellulaire structuren van organen zoals de lever. Dit orgaan vervult zeer belangrijke functies in het lichaam, zoals onder andere:
- Vetzuurstofwisseling
- Afvalverwijdering
- Algemene hersenontwikkeling
Lees ook:
Pre-implantatie genetische diagnostiek
Behandeling en beheer van het Zellweger syndroom
Vanwege voedingsproblemen hebben patiënten met het Zellweger syndroom sondevoeding nodig. Momenteel is er dus geen bekende behandeling die de ernstige afwijkingen die het Zellweger syndroom veroorzaakt, verhelpt. De behandeling van deze ziekte is daarom symptomatisch.
Voedingsproblemen zijn een relevant symptoom, omdat ze dankzij de moeilijkheid om voedsel door te slikken een risico op ondervoeding vormen (Spaanse link). Het kan dus zijn dat het kind een voedingssonde nodig heeft om ontwikkelingsstoringen te minimaliseren.
De behandeling van dit syndroom is multidisciplinair. In die zin kunnen de behandelteams pediatrische, neurologische, orthopedische, oftalmologische en chirurgische professionals omvatten.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Li, X., Baumgart, E., Morrell, J. C., Jimenez-Sanchez, G., Valle, D., & Gould, S. J. (2002). PEX11 beta deficiency is lethal and impairs neuronal migration but does not abrogate peroxisome function. Molecular and Cellular Biology.
- Klouwer, F. C. C., Berendse, K., Ferdinandusse, S., Wanders, R. J. A., Engelen, M., & Poll-The, B. T. (2015). Zellweger spectrum disorders: clinical overview and management approach. Orphanet Journal of Rare Diseases. https://doi.org/10.1186/s13023-015-0368-9
- South, S. T., & Gould, S. J. (1999). Peroxisome synthesis in the absence of preexisting peroxisomes. Journal of Cell Biology. https://doi.org/10.1083/jcb.144.2.255