Wat is psychoanalyse precies? Hoe werkt het?

Psychoanalyse is een theorie die probeert onbewuste aspecten van de menselijke geest op te lossen. Is het een wetenschap? Hoe werkt deze theorie? Lees verder om erachter te komen.
Wat is psychoanalyse precies? Hoe werkt het?
Andrés Carrillo

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Andrés Carrillo.

Laatste update: 11 augustus, 2022

Psychoanalyse is het belangrijkste historische precedent van de psychologie. In feite is het gebruikelijk om dit soort verwijzingen in ons dagelijks leven te horen. Vaak gebruiken mensen van nature termen als ‘onbewust’, ‘onderdrukken’ of ‘mentaal verval’. Al deze zinnen komen uit de lering van de psychoanalyse.

In het artikel van vandaag gaan we de term psychoanalyse bespreken om te begrijpen wat het is en hoe deze theorie werkt. Het begint allemaal met Sigmund Freud.

Wat is psychoanalyse?

De psychoanalytische theorie stelt dat het gedrag van mensen het product van een reeks psychologische interacties op verschillende bewustzijnsniveaus is: onbewust, voorbewust en bewust. Freud genoot enorme erkenning voor het feit dat hij in het begin de theorie van de psychoanalyse had gecreëerd.

Met het verstrijken van de tijd begonnen psychoanalytische concepten steeds meer in twijfel te worden getrokken, omdat de psychologie een meer wetenschappelijke (Spaanse link) en minder filosofische richting insloeg.

Momenteel kan men psychoanalyse als een theorie definiëren om het functioneren van de menselijke geest vanuit een onbewust aspect te begrijpen. In feite is de psychologie van de psychoanalytische theorie gescheiden.

Veel van de concepten van psychoanalyse blijven echter binnen de psychologische taal en kunnen enkele van de verschijnselen van het menselijk denken illustreren.

De psychoanalytische theorie vertegenwoordigt de oorsprong van de moderne psychologie, vooral op het gebied van psychotherapieën. Veel psychologen hebben een voorliefde voor psychoanalyse als therapie en worden zelfs tot psychoanalytisch therapeuten opgeleid. (Naast dat ze een graad in psychologie hebben behaald).

Hoe werkt psychoanalyse?

Het woord is de belangrijkste bron van psychoanalytische therapie. Het kan patiënten door middel van dialoog helpen door hen met situaties uit hun verleden te confronteren door wekelijkse doorlopende sessies te houden.

De kindertijd is tijdens psychoanalytische sessies een van de meest benadrukte stadia. Het belangrijkste idee bij het functioneren van deze therapieën is om toegang tot bepaalde informatie te krijgen. Dat wat mensen in hun onbewuste geest onderdrukken.

Dit is precies hoe een patiënt adaptief zijn ervaringen uit het verleden kan internaliseren en in het heden beter kan reageren. Volgens Freud zijn er drie gevallen in het psychische apparaat: het ‘id’, het ‘ego’ en het ‘superego’.

  • De id vertegenwoordigt de aangeboren verlangens van mensen.
  • Het superego is het product van de relatie van het individu met hun omgeving. Het zoekt een evenwicht tussen verlangens en samenleven.
  • Ten slotte is het ego de bewuste instantie.

Psychoanalyse is een langdurig therapeutisch proces dat jaren kan duren. Een aantal mensen denken dat de hoeveelheid tijd die nodig is om resultaten te verkrijgen, contraproductief is. In feite beweren tegenstanders van de theorie dat het geen zin heeft om iemand aan zo’n langdurig proces van terugblik te onderwerpen.

De fundamentele principes van psychoanalyse

Elke psychoanalyticus moet zijn patiënt volgens de behoeften van zijn individuele geval kunnen behandelen. De stijlen van therapeutische benadering zullen daarom in grote mate van de professional die het proces leidt afhangen.

Er zijn echter enkele fundamentele principes die we niet over het hoofd mogen zien. Hier volgen daarom enkele richtlijnen om beter te begrijpen hoe psychoanalyse werkt:

  • Ten eerste ligt de oorzaak van huidige conflicten vaak in onopgeloste kwesties uit de kindertijd.
  • De psychologische conflicten van de patiënt zijn ook het resultaat van onbewuste denkprocessen.
  • De latente problemen zijn de oorzaak van de symptomatologie.
  • Ten slotte helpt het psychoanalytische proces om van die onbewuste gedachten bewust te worden (op dat moment heeft het onderwerp toegang tot de echte oplossing voor hun conflict).

Er is ook het concept van driften en drijfveren binnen de psychoanalytische theorie. Allereerst vertegenwoordigen driften die intense en oncontroleerbare verlangens van mensen. Het zijn de verlangens waar je aan moet blijven denken.

Drang en drijfveren zijn visceraal en eisen om bevredigd te worden. Drijfveren zijn daarentegen alle sociale normen en morele informatie die elk onderwerp op een logische manier bezit en interpreteert (Spaanse link). De drijfveren zorgen ervoor dat mensen niet op een onaangepaste manier aan driften kunnen voldoen.

Wat is het doel van psychoanalytische therapie?

Puzzel van het meselijk brein

Het psychoanalytische proces helpt bij het verkrijgen van een alomvattend begrip van de eigen persoonlijkheid. De therapieën werken dus redelijk goed voor mensen die intense en terugkerende emotionele stress ervaren. Dit komt omdat het hen helpt om de exacte oorzaken van hun problemen te begrijpen.

Een patiënt vindt verlichting als hij de oorzaak van zijn ongemak kan vinden. Het effect van het wegnemen van onzekerheid is heel genezend. Daarentegen is het psychoanalytische proces niet aan te raden voor degenen die een snelle oplossing voor een specifiek conflict nodig hebben.

Zoals we hierboven vermeldden, concentreert de theorie van Sigmund Freud zich op de onbewuste kanten van de persoonlijkheid. Degenen die op korte en middellange termijn niet gemakkelijk toegankelijk zijn. Afweermechanismen zijn de belangrijkste nadelen van snelle resultaten.

Freud stelde vast dat een reeks psychologische verschijnselen zich in de geest voordeed om het onderwerp te beschermen wanneer men iemand met bepaalde ongemakkelijke realiteiten begon te confronteren. Paradoxaal genoeg hebben de afweermechanismen van het onbewuste een nadelig effect, aangezien ze de toegang tot de werkelijkheid verhinderen.

Kritiek op de theorie

Door de geschiedenis heen is de psychoanalytische theorie ernstig bekritiseerd, omdat veel van haar postulaten niet bewezen effectief zijn. Dat wil zeggen, teruggaan naar hun kindertijd om een conflict in het heden op te lossen werkt voor een aantal mensen, maar het is niet voor iedereen geschikt.

Zoals je kunt zien, wordt psychoanalyse als een anekdotisch behandelmiddel beschouwd. Binnen de wereld van psychologisch jargon zijn de woorden en termen die aan deze theorie zijn ontleend, echter symbolisch gezien geldig gebleven.


Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.


  • Soto, Damián Pachón. “Psicoanálisis:” Crítica, Psicoanálisis y Emancipación. Ediciones USTA, 2019. 59–80. Crítica, psicoanálisis y emancipación. Web.
  • Vezzetti, Hugo. “Historia del psicoanálisis: complejidad y producción historigráfica [conferencia].” Psiquiatría, psicología y psicoanálisis: historia y memoria. 2000. 63-82.
  • Jaramillo Zapata, Jorge Iván. “El Psicoanálisis En La Universidad.” Poiésis 38 (2020): n. pag. Poiésis. Web.
  • Domínguez, Juan Pablo Sánchez. “El Psicoanálisis y Su Objeto de Investigación.” Tempo psicanalitico 51.1 (2019): 259–287. Tempo psicanalitico. Web.
  • Laguna, Valle et al. “Sobre El Psicoanálisis y Las Psicoterapias de Orientación Psicoanalítica.” Temas de psicoanálisis 17 (2019): 1–24. Print.
  • Escars, Carlos. “La pulsión y sus diques. Una puntuación de la Teoría sexual.” (2001).
  • Palomero Pescador, José. “¿Sique Vigente, Hoy, El Psicoanálisis?: La Polémica Continúa.” Revista Interuniversitaria de Formación del Profesorado 20.2 (2006): 233–266. Print.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.