Wat is een atypische slikbeweging?

Een atypische slikbeweging is een aandoening die het menselijke slikproces beïnvloedt. Het heeft gevolgen voor het gebit, de spijsvertering en de ademhaling. In dit artikel leggen we uit wat het is en hoe artsen het diagnosticeren.

Om de diagnose een een atypische slikbeweging te krijgen moet iemands tong een verkeerde houding aannemen bij het slikken. Dit betekent dat de tong op een plaats ligt die het opnemen van voedsel niet bevordert. Fysiologisch speelt de tong een unieke rol in het slikproces. Als voedsel de mond binnenkomt, leidt de tong het naar de keelholte zodat het zijn weg naar het spijsverteringskanaal kan vinden.

Van een atypische slikbeweging is sprake als de tong tijdens het slikken een contraproductieve houding aanneemt of gebruikt wordt op een manier die deze voedseldoorvoer niet bevordert. In feite is het meer functioneel dan anatomisch van aard.

De fasen van het slikken

Het slikken kent gewoonlijk drie fasen. Deze fasen zijn: oraal, faryngeaal, en oesofageaal. Bij een atypische slikbeweging is de eerste fase veranderd.

• Oraal. Een atypische slikbeweging beïnvloedt deze fase. Ze bestaat uit het moment waarop het voedsel in de mondholte komt. Er wordt speeksel afgescheiden, het voedsel wordt gekauwd, en de tong duwt het vervolgens naar de keelholte.
• Faryngeaal. Het is een onwillekeurige fase waarin de voedselbolus zich naar de slokdarm verplaatst.
• Esophageaal. Het is de laatste fase van het slikken. Het is ook onwillekeurig en bestaat uit het verplaatsen van de bolus naar de maag.

De symptomen van een atypische slikbeweging

Een reeks tekenen maakt duidelijk dat iemand aan een atypische slikbeweging lijdt. Het zijn dezelfde tekenen die gezondheidswerkers analyseren om de diagnose van de stoornis te stellen. De symptomen omvatten:

• In rust ligt de tong niet tegen het gehemelte maar tussen de tanden.
• De persoon ademt hoofdzakelijk door de mond in plaats van door de neus. In de kindertijd wordt dit geassocieerd met het typische beeld van een mond-ademhaler.
• De boven- en ondertanden verliezen het contact en er ontstaat een blijvende afstand tussen de twee tandbogen. Deels door de tussenpositie van de tong en ook door de mondademhaling (Engelse link).
• Het slikken is luidruchtig, want het kost meer inspanning.
• Voedsel wordt in de eerste fase van het slikken niet goed verwerkt. De tong stuwt de bolus niet naar de keelholte. In gevorderde gevallen veroorzaakt dit dat de persoon hoofdbewegingen maakt om het voedsel naar de tweede slikfase te verplaatsen.
• De spieren van het gezicht, die het dichtst bij de lippen liggen, worden slap. De juiste term hiervoor is hypotonie.

Mogelijke oorzaken van een atypische slikbeweging

Een atypische slikbeweging komt vaker voor bij kinderen dan bij volwassenen. Dit komt deels omdat de oorzaken te maken hebben met de ontwikkeling en de aangeboren anatomische structuur bij de geboorte en de groei tijdens de eerste levensjaren.

Hier zijn de meestvoorkomende oorzaken van een atypische slikbeweging:

• Langdurig fopspeengebruik. Als kinderen langer dan anderhalf jaar een fopspeen gebruiken, bevordert die niet langer de vorming van de mondholte, maar begint hij de ontwikkeling van het gebit negatief te beïnvloeden. Bovendien kan de tong er niet de vereiste positie mee innemen.
• Zuigen op vingers of flessen. Om dezelfde redenen als we hierboven vermeld hebben. Wanneer een kind drinkt uit een fles langer dan aangegeven zuigt, of het kind op zijn vinger zuigt, leert de tong zijn functie niet.
• Adenoïde hypertrofie (vergrote neusamandel). De amandelen en adenoïden kunnen bij sommige kinderen vergroot zijn. Onder deze omstandigheden kan er moeilijk lucht bij en kan de persoon ook moeilijk slikken. De oplossing is de hypertrofie behandelen met medicijnen of een operatie.
• Ankyloglossie. In deze gevallen is de tongriem te kort wat zorgt voor een atypische slikbeweging.

Mogelijke behandelingen

Er zijn geen specifieke geneesmiddelen om een atypische slikbeweging te behandelen. De behandeling bestaat uit het heropvoeden van de tong en daarnaast het oplossen van de oorzaak die aan de stoornis ten grondslag kan liggen.

Als de patiënt lijdt aan ankyloglossie of adenoïde hypertrofie, zullen ze een operatie moeten ondergaan. Na de operatie hebben ze echter nog verdere revalidatie nodig. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden:

• Een van de vakmensen die meestal een rol speelt bij revalidatie (Spaanse link) is de orthodontist. Hun rol in de behandeling is het corrigeren van verkeerd geplaatste tanden, zodat de boven- en onderboog de normale posities innemen.
• De andere fundamentele revalidatieprofessional is een logopedist. Logopedisten leren kinderen en hun tong bepaalde oefeningen. Dit doen ze om opnieuw te leren hoe ze zich moeten positioneren, waar ze zich moeten positioneren, en hoe ze moeten het uitspreken van woorden en te kauwen.

Kortom, ouders moeten op hun kinderen letten, ook op hoe ze kauwen, hoe ze ademen, en hoe ze spreken. Als je denkt dat je kind aan een atypische slikbeweging kan lijden, moet je met hem of haar naar een dokter gaan.