8 Tekenen van misbruik op WhatsApp

Mishandeling via WhatsApp omvat controle, manipulatie en misbruikgedrag dat onopgemerkt kan blijven. Leer hier hoe je het kunt herkennen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 02 december, 2023

Internet en sociale netwerken zijn een essentieel onderdeel van ons leven geworden en vormen daarom de sleutel tot menselijke relaties. Vooral berichtentoepassingen hebben de manier waarop we met elkaar omgaan veranderd. Daarom is het belangrijk te weten hoe je tijdig de tekenen van mishandeling via WhatsApp en andere soortgelijke toepassingen kunt herkennen.

Naar schatting (Engelse link) heeft meer dan 50% van de jongeren tussen 18 en 30 jaar te maken gehad met een vorm van cyberpesten. Tot de uitingen ervan behoren controle, toezicht en manipulatie die via dit soort chats worden uitgeoefend.

Dergelijk misbruik kan gericht zijn op mensen met wie een bepaalde band wordt gedeeld zoals vrienden of familie. Het komt echter vooral veel voor in romantische relaties.

Een van de grootste problemen in dit verband is de moeilijkheid om vast te stellen dat men wordt misbruikt. Veel van deze gedragingen worden genormaliseerd, geminimaliseerd en over het hoofd gezien. De gevolgen ervan voor de geestelijke gezondheid van het slachtoffer zijn echter onmiskenbaar. Dus hier zijn enkele tekenen om op te letten.

Veelvoorkomende tekenen van misbruik via WhatsApp

Misbruik via WhatsApp omvat al die gedragingen die gericht zijn op het controleren, manipuleren of emotioneel beschadigen van het slachtoffer. In tegenstelling tot wat misschien wordt gedacht, treft dit type misbruik mannen en vrouwen in vergelijkbare mate (Engelse link) tijdens de adolescentie.

Het is dus erg belangrijk dat iedereen wordt voorkomen. Misbruik kan verschillende gezichten vertonen; de volgende zijn echter enkele van de meest voorkomende verschijningsvormen (Spaanse link).

Onmiddellijke antwoorden eisen

Onmiddellijke antwoorden eisen is een van de meestvoorkomende gedragingen. De persoon wordt boos als zijn partner niet onmiddellijk reageert op zijn berichten. Vervolgens beschuldigt diegene de partner van een gebrek aan belangstelling of van het niet prioriteren van de relatie.

Ze begrijpen niet (of respecteren niet) dat niemand constante en exclusieve beschikbaarheid hoeft te bieden. Dat geldt ook voor het feit dat er ook andere zaken aan de orde kunnen zijn, en dat het volkomen legitiem is om niet te reageren totdat het wel kan.

Je dwingen te chatten wanneer je online bent

Telkens als het slachtoffer WhatsApp opent moet ze een gesprek beginnen met haar partner. Zo niet dan raakt ze geïrriteerd en begint ze met verwijten, verdenkingen en manipulatie. Het is niet toegestaan om met andere mensen te chatten zonder aandacht te besteden aan je partner. Die interpreteert dat namelijk als een gebrek aan respect.

Je locatie laten versturen

De mogelijkheid om de locatie (tijdig of in real time) te versturen is een geweldig controlemiddel voor degenen die misbruik uitoefenen via WhatsApp. Zo dwingen ze hun partner om op elk moment te laten zien waar ze zijn. Het excuus is misschien dat ze zeker willen weten dat ze niet liegen of ontrouw plegen.

Vragen om foto’s of video’s om je in de gaten te houden

In verband met het bovenstaande komt het ook vaak voor dat mensen hun partner vragen om op bepaalde momenten van de dag foto’s of video’s te sturen. Bijvoorbeeld terwijl ze in de klas zitten of lunchen met vrienden.

Het doel van dit verzoek is om te controleren of ze echt zijn waar ze zeggen dat ze zijn en met wie ze zeggen dat ze zijn. Soms worden zelfs de begeleiders gedwongen op de foto’s of video’s te verschijnen om de verdenkingen van de ander te sussen.

Het kan ook gebeuren dat grafisch bewijs (screenshots) wordt gevraagd van met wie je via WhatsApp praat. Kortom, het doel is controle uit te oefenen over het leven en de relaties van het slachtoffer.

Je blokkeren of negeren

Niet altijd is het misbruik actief en direct. Soms neemt het een passief-agressieve vorm aan die even schadelijk of schadelijker is dan de voorgaande. Bijvoorbeeld wanneer na een ruzie een van de personen de ander negeert of zelfs blokkeert.

Op deze manier wordt enorme angst veroorzaakt. Die angst ontstaat doordat hij/zij zich niet kan uiten, geen uitleg of communicatiemiddelen heeft en in totale onzekerheid verkeert. Met een dergelijke houding is de persoon aan de andere kant ingetogen. Het eindigt meestal met zich te verontschuldigen en elke voorwaarde te accepteren, zolang de “straf” van het zwijgen maar wordt opgeheven.

Beslissen welke foto in je profiel moet worden getoond

Wordt je partner beledigd, boos of klaagt hij/zij als je WhatsApp-profielfoto niet jullie beiden toont? Vraagt hij/zij je sommige foto’s te verwijderen of te veranderen omdat hij/zij het niet leuk vindt hoe of met wie je erop staat?

Dit soort manipulatie komt veel voor en maakt inbreuk op de individuele vrijheid. Iedereen is vrij om te kiezen wat hij/zij op zijn/haar profiel laat zien. Het hebben van een relatie geeft de ander niet het recht om voor jou te beslissen.

Elkaar wachtwoorden en ontgrendelingspatronen geven

Dit is een van de meestvoorkomende en genormaliseerde tekenen van misbruik via WhatsApp. Vooral de jongere bevolking is tot de conclusie gekomen dat het delen van wachtwoorden met een partner noodzakelijk, verplicht en een teken van vertrouwen is .

Als dit niet wordt gedaan, kan dit achterdocht en wantrouwen bij de ander oproepen. Dat is kwalijk omdat respect voor de privacy in werkelijkheid een prioriteit en een fundamenteel aspect van elke relatie is.

Gedwongen sexting

Tot slot mogen we een van de meest schadelijke en gevaarlijke vormen van misbruik niet vergeten: sexting. Hierbij wordt de partner gedwongen of onder druk gezet om afbeeldingen of video’s met expliciete inhoud te versturen of om deel te nemen aan seksuele gesprekken zonder dat hij dat echt wil.

Hoe kun je optreden tegen dit misbruik via WhatsApp?

Als je bij een van de bovenstaande punten bent geïdentificeerd, is het belangrijk dat je actie onderneemt. Onthoud allereerst dat geen van deze handelingen natuurlijk of gezond is in een relatie; integendeel, het zijn tekenen van misbruik.

Houd in gedachten dat het deel uitmaken van een stel je niet dwingt om je individualiteit of je rechten te verliezen. Je kunt nog steeds met andere mensen kunt praten en je eigen vrije tijd invullen. Ook kun je jouw privacy beschermen en hoef je geen verklaringen te bieden voor irrationele twijfels.

Om met deze gedragingen van de partner om te kunnen gaan is het niet alleen belangrijk om te begrijpen waar de grenzen van de liefde liggen. Het is daarnaast ook belangrijk om een stevig zelfvertrouwen te hebben. Het is dit zelfvertrouwen dat je in staat stelt “nee” te zeggen, een einde te maken aan opdringerig en controlerend gedrag, en niet toe te geven aan emotionele manipulatie.

Als je het gevoel hebt dat je niet sterk genoeg bent om dit te doen of als je je schuldig voelt over het ontzeggen van deze privileges aan je partner, zoek dan professionele begeleiding. Controle en misbruik kunnen escaleren en aanzienlijke psychologische schade aanrichten.