Pericardiale effusie: diagnose en behandeling

De meest gebruikte manier om pericardiale effusie te diagnosticeren is een echocardiogram. In dit artikel vertellen we je alles over deze aandoening.

Pericardiale effusie is een aandoening waarbij vocht zich rond het hart ophoopt. Soms is het gerelateerd aan een ziekte. In andere gevallen is er echter specifieke monitoring en evaluatie nodig om de oorzaak vast te stellen.

In sommige gevallen is het misschien helemaal niet mogelijk om een oorzaak te identificeren. Het kan zelfs chronisch worden zonder ernstige problemen te veroorzaken. Het is echter heel belangrijk om behandeld te worden.

Meestal richt de behandeling zich op het oplossen van het probleem dat de pericardiale effusie veroorzaakt en het beheersen van de symptomen ervan. Als de oorzaak echter onbekend is, is de klinische behandeling hetzelfde als bij pericarditis.

Wat is pericardiale effusie?

Pericardiale effusie is een abnormale ophoping van vloeistof in de pericardiale holte. Het pericardium bestaat uit twee lagen: een sereuze laag en een vezelachtige laag. De ruimte tussen deze twee lagen is de pericardiale holte.

Normaal bevat deze holte tot 50 ml sereuze vloeistof. Wanneer er een ontstekings- of infectieus proces is, neemt de vloeistofproductie toe en treed pericardiale effusie op.

Dit kan zich ook manifesteren vanwege een verminderde reabsorptie van de vloeistof. Over het algemeen treedt dit op als gevolg van verhoogde systemische veneuze druk. Op zijn beurt treedt de toename van de druk meestal op als gevolg van een congestief hartfalen of pulmonale hypertensie.

Diagnose

De klinische presentatie van pericardiale effusie hangt af van de snelheid waarmee vloeistof zich ophoopt. Typische symptomen zijn kortademigheid en pijn op de borst. Misselijkheid, dysfagie, heesheid en de hik zijn ook veel voorkomende symptomen.

Wanneer een arts pericardiale effusie vermoedt, kan hij een of meer van de volgende tests aanvragen:

• Echocardiogram. Hiermee kan de arts de ernst van de effusie vaststellen en de hartfunctie evalueren.
• Elektrodiagram. Deze test kan potentiële blokkadepatronen detecteren.
• Röntgenfoto’s van de borst. Hiermee kunnen artsen de omvang van pericardiale effusie vaststellen.

De meestgebruikte diagnostische test is de echocardiogram. Computertomografie (CT) en magnetische resonantie (MR) bieden echter een breder gezichtsveld. Vanwege beschikbaarheid en kosten nemen medische professionals niet zo vaak hun toevlucht tot deze onderzoeken.

In ieder geval kunnen met een ECG vijf sleutelvariabelen worden bepaald, die worden gebruikt om de oorzaak van de pericardiale effusie vast te stellen en de juiste behandelingskuur te bepalen:

• grootte
• duur
• distributie
• samenstelling
• hemodynamische effecten

Behandeling van pericardiale effusie

Over het algemeen verdwijnt het probleem zodra artsen de oorzaak kunnen behandelen. De behandeling hangt af van verschillende factoren. Deze omvatten:

• de hoeveelheid geaccumuleerde vloeistof.
• de mate van harttamponade.
• de oorzaak van het probleem.

De eerste stap bij het beheren van pericardiale effusie is het beoordelen van de omvang ervan. Artsen moeten ook de hemodynamische betekenis ervan definiëren en mogelijk bijbehorende ziekten vaststellen.

In ongeveer 60% van de gevallen is er sprake van een onderliggende ziekte. Als er geen tamponade of aanzienlijk risico is, schrijven artsen meestal bedrust en een ontstekingsremmende behandeling voor. Vaak schrijven ze ook colchicine en corticosteroïden voor.

Als er echter een risico is op tamponade of een hoog risico dat de effusie zal vorderen, moeten artsen een pericardiocentese uitvoeren. Wanneer het niet mogelijk is om deze procedure uit te voeren of wanneer het mislukt, dan is open chirurgische drainage de volgende stap. Dit moet een biopsie omvatten en het maken van een pericardiale opening.

Monitoring en prognose

Over het algemeen hebben idiopatische pericardiale effusie en pericarditis een goede prognose. Het risico op complicaties is dus erg laag. Gevallen van chronische idiopatische pericardiale effusie hebben een kans tussen 30% en 35% op harttamponade.

Bij het andere type effusie hangt de prognose in de eerste instantie af van de oorzaak en de omvang ervan. In ongeveer een derde van het totaal aantal gevallen verergeren die gevallen die groter dan 10 mm zijn en gaan over in tamponade.

Het is echter raadzaam om elke zes maanden matige idiopatische effusies te controleren met een echocardiogram. Indien ernstig moet de patiënt om de drie maanden worden gecontroleerd. In het geval van niet-idiopatische effusies zal de monitoring dus afhangen van de oorzaak.