LATE: een nieuwe vorm van dementie

LATE is een ziekte die sterk op de ziekte van Alzheimer lijkt. Hoe ontwikkelt het zich? Wie wordt er door beïnvloedt? In dit artikel vertellen we je er alles over!

Tussen 15 en 20% van de mensen met de ziekte van Alzheimer lijdt eigenlijk aan LATE. LATE is een nieuwe vorm van dementie die tot nu toe verkeerd werd gediagnosticeerd als de ziekte van Alzheimer, omdat de klinische manifestaties vergelijkbaar zijn. Experts verwachten dat de incidentie de komende jaren zal toenemen.

Deze aandoening treft vooral ouderen. Net als de ziekte van Alzheimer veroorzaakt LATE geheugenverlies en het onvermogen om dagelijkse activiteiten uit te voeren. In dit artikel delen we hun verschillen en belangrijkste kenmerken.

Wat is LATE?

De symptomen van LATE zijn zeer vergelijkbaar met die van de ziekte van Alzheimer. In dit geval is het veranderde herseneiwit TDP-43. LATE is een proteïnopathie, wat betekent dat het wordt veroorzaakt door de verandering van bepaalde eiwitten. Het veroorzaakt een vorm van dementie die erg op de ziekte van Alzheimer lijkt.

LATE staat voor Limbic-predominant Age-related TDP-43 Encephalopathy. Het is een afkorting die zich vrij laat vertalen in ‘ouderdoms gerelateerde hersenziekte’.

Een van de verschillen tussen deze aandoening en de ziekte van Alzheimer is dat het veranderde herseneiwit TDP-43 is (Engelse link). In het geval van Alzheimer werken de eiwitten TAU en beta-amyloïde niet goed.

Het eiwit TDP-43 is verantwoordelijk voor genexpressie in de hersenen. Een opeenhoping van deze ‘slecht gevouwen’ eiwitten is de oorzaak van deze ziekte. ‘Slecht gevouwen’ eiwitten zijn eiwitten met een andere vorm dan normale.

Een overschot aan gewijzigde eiwitten veroorzaakt namelijk neurotoxiciteit en neurodegeneratie. Van de 85-plussers heeft 25% zoveel veranderingen van dit eiwit dat er daardoor symptomen ontstaan.

Op wie is deze ziekte van invloed?

Een ander vermeldenswaardig verschil is dat de kans op Alzheimer niet oneindig toeneemt met de leeftijd. Het risico op LATE neemt echter wel steeds verder toe, vooral na de leeftijd van 80 jaar.

De afkorting LATE werd gekozen, omdat het ook diende om dit kenmerk van de pathologie te definiëren. Vrouwen lopen een verhoogd risico om deze ziekte te krijgen, omdat hun levensverwachting tegenwoordig hoger is dan die van mannen.

Aangezien het aantal ouderen boven de 80 de komende jaren zal toenemen, zal ook de incidentie van deze ziekte toenemen. Zo kan LATE de komende jaren dus een algemeen probleem voor de volksgezondheid worden.

Hoe wordt LATE gediagnosticeerd?

Door de vooruitgang van diagnostische technieken is de laatste tijd het TDP-43-eiwit (Engelse link) nauwkeuriger geïdentificeerd. Momenteel zijn de meest nauwkeurige technieken voor het diagnosticeren van de ziekte van Alzheimer op de studie van biomarkers in het hersenvocht gebaseerd.

Dergelijke markers zijn de eiwitten TAU en beta-amyloïde, die we hierboven noemden. Een andere diagnostische techniek is het vinden van ophopingen van deze eiwitten in de hersenen met behulp van beeldvormende technieken, zoals een PET (PositronEmissieTomografie).

Meestal is de diagnose van Alzheimer echter gebaseerd op de symptomen en het klinische beeld. Artsen vragen deze biochemische tests zelden aan om de ziekte te bevestigen of uit te sluiten. Dat is de reden dat sommige mensen bij wie de diagnose Alzheimer is gesteld, eigenlijk aan LATE kunnen lijden.

In het geval van LATE is het doel om dezelfde technieken toe te passen als in het geval van de ziekte van Alzheimer, maar in plaats daarvan naar het TDP-43-eiwit te zoeken. De aanwezigheid van een overschot van dit eiwit in zijn gewijzigde vorm bevestigt de diagnose.

De symptomen van deze ziekte

LATE veroorzaakt symptomen die langzamer erger worden dan bij andere vormen van dementie. Recente studies suggereren dat de ziekte in drie fasen verloopt. Deze stadia zijn dan gebaseerd op het aangetaste hersengebied en veroorzaken meer ongemak. Deze fasen zijn:

• Fase 1: Tonsillaire betrokkenheid. In dit stadium merkt de patiënt subtiele stemmingswisselingen op. Stemmingswisselingen kunnen optreden met agitatie en zelfs met agressieve uitbarstingen.
• Fase 2: Betrokkenheid van de hippocampus. Wanneer dit gebied wordt aangetast, beginnen de tekenen van geheugenverlies zich te manifesteren. Hoewel dit niet de eerste fase is, is dit de belangrijkste reden waarom patiënten naar de dokter gaan.
• Fase 3: Betrokkenheid van de gyrus frontalis mediali. Het manifesteert zich als gedragsveranderingen en veranderingen in houding. Patiënten in deze fase hebben moeite om een normaal leven te leiden. Het gedrag lijkt dan op de ziekte van Alzheimer in een vergevorderd stadium.

Belang en conclusies

Op dit moment zal de ontdekking van deze nieuwe ziekte nog niet tot veranderingen in de diagnose en behandeling van de tot dusver bekende vormen van dementie leiden. Het heeft echter nieuwe onderzoeksgebieden geopend.

Het nauwkeuriger kennen van de etiologie van deze ziekten maakt het echter wel mogelijk dat er in de toekomst specifieke behandelingen voor de verschillende vormen kunnen worden ontwikkelt. Momenteel is er dus nog geen effectieve behandeling voor dergelijke ziekten.

Dit zal echter steeds belangrijker worden, omdat, zoals we in eerdere secties hebben besproken, experts verwachten dat de incidentie van deze ziekte de komende jaren zal toenemen.