Hoe kan ondervoeding bij ouderen voorkomen worden?

Ondervoeding bij ouderen is een ernstig gezondheidsprobleem. Daarom is het belangrijk om te weten wat ze zouden moeten eten om dit te voorkomen. Lees snel verder!

Geschreven en geverifieerd door de diëtist Anna Vilarrasa.

Laatste update: 07 november, 2022

Ondervoeding bij ouderen kan omschreven worden als een toestand die veroorzaakt wordt door een tekort aan voedingsstoffen in het lichaam. Deze aandoening veroorzaakt een reeks gevolgen die de gezondheid van de getroffen persoon aanzienlijk verslechteren.

Het is daarom erg belangrijk om ondervoeding te voorkomen. Om dat te doen moeten ouderen ervoor zorgen dat ze voldoende eten van alle noodzakelijke voedingsstoffen. De eerste stap is het opstellen van een gezonde en evenwichtige voedingspatroon.

Oorzaken van ondervoeding

Ondervoeding kan op volwassen leeftijd opduiken als gevolg van enkele aandoeningen of situaties die zich in iemands leven kunnen voordoen. Denk hierbij onder andere aan zaken zoals:

• aanzienlijk verlies van reuk- en smaakzintuigen.
• afname van lichamelijke activiteit.
• gebruik van medicijnen.
• chronische ziekten of andere gezondheidsproblemen die een gebrek aan eetlust veroorzaken.
• gebitsproblemen die goed kauwen verhinderen of belemmeren.
• verminderde eetlust.

Ondervoeding is echter geen onvermijdelijk gevolg van het ouder worden. Daarom is het belangrijk om op te blijven letten, zodat je het ontstaan ervan kunt voorkomen.

Gevolgen van ondervoeding bij ouderen

Als een lichaam ondervoed is, ondergaat het een reeks veranderingen en kan iemand verschillende symptomen ervaren. Als het probleem niet op tijd wordt aanpakt, kan dat leiden tot ernstige gezondheidsproblemen zoals:

• vermoeidheid.
• onwillekeurig gewichtsverlies.
• zwakte van de spieren.
• geheugenverlies.
• zwak immuunsysteem.
• problemen bij de genezing.

Het voorkomen van ondervoeding bij ouderen is belangrijk om een betere kwaliteit van leven te garanderen. Het kan bovendien ook het risico op sterfte en morbiditeit verminderen.

De laatste jaren hebben diverse studies de rol van micronutriënten aangetoond (Engelse link) bij het bevorderen van de gezondheid en het voorkomen van niet-overdraagbare ziekten.

Dit komt door de beschermende rol die vitamines, mineralen en andere fytonutriënten spelen in de strijd tegen cardiovasculaire problemen, hoge bloeddruk, sommige vormen van kanker, maar ook bij cognitieve degeneratie.

Het risico om aan deze problemen te lijden neemt toe met de leeftijd. Daarom is het belangrijk dat het lichaam niet ondervoed raakt door voldoende voedingsstoffen via de voeding binnen te krijgen.

Op welke voedingsstoffen moet je letten?

Zoals we al gezien hebben, kunnen sommige fysiologische veranderingen die in de loop van de jaren optreden de assimilatie van sommige voedingsstoffen beïnvloeden.

Bij oudere mensen neemt de totale energiebehoefte af en worden bovendien minder calorieën verbruikt. Dit komt door een afname van zowel de stofwisseling als de lichamelijke activiteit.

Deze afname van de calorie-inname kan een tekort aan voedingsstoffen veroorzaken. Het is ook belangrijk op te merken dat, naarmate we ouder worden, het gevoel van verzadiging sterk toeneemt. Dit kan nog meer problemen veroorzaken op het gebied van voedingstekorten. Wetenschappelijk bewijs benadrukt het belang van voedingsstoffen zoals:

• Eiwitten. Volgens een studie gepubliceerd in Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care (Engelse link) hebben volwassenen en ouderen eiwitten nodig om hun spiergezondheid te verbeteren.
• Vitamine B12
• Omega 3-vetzuren
• Vitamine D. Van deze voedingsstof is aangetoond (Engelse link) dat het essentieel is bij het voorkomen van complexe en overdraagbare ziekten.

Voedingsadviezen

Om ondervoeding bij ouderen te voorkomen, moet hun voeding goed worden samengesteld. We noemen hieronder daarom de belangrijkste aandachtspunten om ondervoeding bij ouderen te voorkomen.

Eiwit bij elke maaltijd

Het verdelen van de eiwitinname over de dag is net zo belangrijk als de totale consumptie. Dit is onder andere nodig om verlies van spierweefsel te voorkomen, dat veroorzaakt wordt door zowel het ouder worden zelf als door een afname van lichamelijke activiteit.

• De beste eiwitbronnen zijn vis, eieren of gevogelte.
• Vergeet ook de peulvruchten niet, die een geweldige bron van plantaardige eiwitten zijn.

Vers fruit en verse groenten

We hebben fruit en groenten nodig omdat ze een bron van vitaminen en mineralen zijn. Het is belangrijk dat ouderen ze elke dag te eten. Dat kan bij de maaltijd en als toetje maar ook als tussendoortje.

• Citrusvruchten, meloen, papaja en kiwi zijn geweldige bronnen van vitamine C.
• Je kunt ook de textuur van het fruit en de groenten aanpassen als je moeite hebt met kauwen. Je kunt ook kiezen voor rijp en zacht fruit.

Noten

Noten zijn een uitstekend voedingsmiddel omdat ze ons een flink aantal voedingsstoffen leveren, zoals vitamine E, gezonde vetten en mineralen.

• Voeg een handvol toe aan groentesoepen, salades, yoghurt.
• Je kunt ze ook als tussendoortje halverwege de ochtend of halverwege de middag eten.

Gezond ontbijten

Mensen hebben vaak de neiging om het ontbijt over te slaan. Ontbijten kan echter helpen om ondervoeding bij ouderen te voorkomen. Koekjes, croissants en andere soorten gebak moeten hierbij zoveel mogelijk vermeden worden.

• In plaats daarvan kan gekozen worden voor volkoren toast maken met olijfolie, tomaat, verse kaas, en een beetje tonijn, of met een notenboter.
• We raden ook muesli havermout met zaden, dadels en gedroogde abrikozen aan.

Gevarieerd koken en lekkere gerechten

Het is belangrijk om het belang van het variëren van de warme maaltijden niet te vergeten. We weten allemaal dat we ook met onze ogen eten, en dat we eerder geneigd zijn te genieten van een gerecht dat zowel smakelijk als esthetisch aantrekkelijk is.

Ook is het belangrijk om te vermelden dat onze smaak- en reukzintuigen veranderen naarmate we ouder worden, wat onze trek in eten negatief kan beïnvloeden.

• Je kunt voor elke maaltijd verschillende bereidingswijzen uitproberen. Denk hierbij onder andere aan soepen, in de oven bereidde gerechten, gesauteerde, gegrilde en gestoomde gerechten. De keuze is bijna eindeloos.
• Probeer bovendien de gerechten op smaak te brengen met een goede olijfolie, specerijen en verse kruiden.

Blijf gehydrateerd door voldoende water te drinken

Zoals we al eerder zeiden, kunnen ouderen hun eetlust verliezen naarmate ze ouder worden. Daarnaast kunnen ze echter ook het gevoel dat ze dorst hebben verliezen. Daardoor lopen ze een groot risico op uitdroging.

Daarom is het belangrijk ervoor te zorgen dat ouderen voldoende drinken. Bedenk ook dat suikerhoudende dranken, vruchtensappen, of alcoholische dranken weliswaar verfrissend kunnen zijn, maar dat ze minder gezond zijn dan water.

Hoe om te gaan met een gebrek aan eetlust?

Sommige oudere mensen hebben problemen met hun eetlust, of ze zitten te snel vol. Om ondervoeding bij ouderen te voorkomen is het belangrijk om in de gaten te houden wat ze eten maar ook hoe de maaltijd hen wordt voorgeschoteld.

Het is belangrijk om ouderen zowel aantrekkelijke als smakelijke gerechten aan te bieden die hun neus en maag verleiden en hen enthousiast maken om te eten.

Daarnaast kunnen sommige gerechten verrijkt worden met voedingsmiddelen die de nodige eiwitten, vitaminen en mineralen helpen dekken. Enkele producten die je kunt toevoegen om de voedingswaarde te verhogen zijn onder andere:

• poedermelk door natuurlijke yoghurt.
• Noten of gedroogde vruchten aan yoghurt, salades of groentesoepen.
• Hardgekookte eieren bij groentesoepen.
• Een beetje geraspte kaas bij groentesoepen, salades en pasta’s.

Ouderen kunnen ook baat hebben bij tussendoortjes halverwege de ochtend en halverwege de middag, zoals kwark, verse kaas, gedroogde vruchten of een slaatje. Houd dat in gedachte als je ondervoeding bij ouderen probeert te voorkomen!