Gastro-oesofageale refluxziekte: alles wat je moet weten

Gastro-oesofageale refluxziekte veroorzaakt een brandend gevoel op de borst, buikpijn en heesheid. Bovendien kan het zweren en preneoplastische veranderingen veroorzaken. Je gewoonten veranderen is de eerste maatregel om het tegen te gaan.

Geschreven en geverifieerd door de arts Leonardo Biolatto.

Laatste update: 23 januari, 2023

Gastro-oesofageale refluxziekte is een veelvoorkomende aandoening die vaak wordt aangeduid met het Engelse acroniem GERD (Gastroesophageal Reflux Disease). Het is een aandoening die door vele factoren wordt beïnvloed, zoals voeding, gewicht en zelfs stress. Door deze factoren is de prevalentie ervan de laatste jaren sterk toegenomen.

Bijna iedereen heeft wel eens last gehad van zure reflux. Gastro-oesofageale refluxziekte is echter geen eenmalige gebeurtenis, maar gaat verder dan dat. In dit artikel leggen we alles uit wat je moet weten over deze aandoening en hoe je haar kunt behandelen.

Wat is gastro-oesofageale refluxziekte?

Gastro-oesofageale refluxziekte is wanneer de zure inhoud die in de maag aanwezig is vaak omhoog beweegt naar de slokdarm. Zoals we in de inleiding opmerkten, heeft bijna iedereen wel eens last gehad van reflux.

Het verschil tussen de ziekte en incidentele reflux is dat het bij deze aandoening minstens één of twee keer per week voorkomt.

Volgens een overzichtsartikel (Spaanse link) gepubliceerd in het tijdschrift Acta Gastroenterologica Latinoamericana ligt de prevalentie in westerse landen tussen de 10 en 20%. In Aziatische landen is deze prevalentie veel lager, misschien door factoren die te maken hebben met hun type dieet.

Zure reflux ontstaat doordat de onderste slokdarmsfincter verzwakt is. Deze sluitspier is eigenlijk een groep spieren die de doorgang van voedsel van de slokdarm naar de maag regelen. Wanneer dit gebeurt en er herhaaldelijk zuur in de slokdarm komt, raakt het slijmvlies dat de slokdarm omgeeft beschadigd.

In een studie (Spaanse link) gepubliceerd in Anales del Sistema Sanitario de Navarra stellen ze dat een van de meestvoorkomende complicaties de slokdarm van Barret is. Dit is een aandoening die een reeks precancereuze veranderingen in het slokdarmslijmvlies veroorzaakt.

Een andere mogelijke complicatie is een slokdarmzweer. Het zuur kan het slijmvlies voortdurend beschadigen, waardoor deze laesie ontstaat, die bloedt en de spijsvertering bemoeilijkt.

Wat zijn de risicofactoren voor gastro-oesofageale refluxziekte?

Zoals in het begin al gezegd, is deze aandoening multifactorieel. Dat wil zeggen dat het ontstaan ervan door tal van factoren wordt beïnvloed. Allereerst is zwaarlijvigheid een van de meest geassocieerde factoren, evenals voeding. Mensen die overvloedig eten, vooral ‘s avonds, hebben er meer kans op.

Dit is vooral het geval als hun maaltijden rijk zijn aan vet. Hetzelfde gebeurt bij mensen die alcohol of koffie misbruiken, omdat dat stoffen zijn die de afscheiding van zuur in de maag verhogen. Ook roken (Spaanse link)  is erkend als risicofactor.

Volgens een studie (Spaanse link) gepubliceerd in Farmacia Profesional zijn er nog andere belangrijke factoren. Bijvoorbeeld koolzuurhoudende dranken, lichaamsbeweging en zelfs slapen in bepaalde houdingen. Ook stress en zwangerschap zijn belangrijke triggers van deze aandoening.

Wat zijn de symptomen?

De symptomen van gastro-oesofageale refluxziekte kunnen erg vervelend en invaliderend zijn. De meeste mensen die deze aandoening hebben verklaren dat ze last hebben van een brandend gevoel dat omhoog komt in de keel. Meestal treedt het ‘s nachts of na de maaltijd op.

Dat komt omdat het voor de maaginhoud gemakkelijker is om liggend terug te keren in de slokdarm. Een ander typisch symptoom is pijn op de borst en het gevoel een brok in de keel te hebben.

Bij sommige mensen is het, als de ziekte voortschrijdt, gebruikelijk moeite te hebben met slikken of ademhalen. In feite zijn afonie en opgezette keelklieren andere veel voorkomende tekenen van deze aandoening.

Hoe stelt men de diagnose gastro-oesofageale refluxziekte?

De diagnose van gastro-oesofageale refluxziekte is complex. Ten eerste gaat men meestal uit van de symptomen. In de meeste gevallen is er eerst een farmacologische behandeling om de vooruitgang van de patiënt te controleren.

Toch wordt na een paar weken aanbevolen om de slokdarm te onderzoeken door middel van aanvullende tests. Dit om te observeren of er nog steeds sprake is van reflux en of er laesies of daarvan afgeleide complicaties zijn. Hieronder lichten we de belangrijkste tests toe die artsen gewoonlijk uitvoeren.

Een endoscopie voor gastro-oesofageale refluxziekte

Een endoscopie is een test die bestaat uit het inbrengen van een dunne, flexibele buis door een lichaamsopening. In dit geval gebeurt dat via de keel. Deze buis heeft een licht en een geïntegreerde camera.

Een endoscopie maakt het mogelijk de slokdarm te observeren en te controleren op ontstekingen of laesies. Met hetzelfde instrument kunnen zelfs biopten van slokdarmweefsel worden genomen en later worden geanalyseerd.

Een slokdarmmanometrie

Slokdarmmanometrie is een test waarbij men de druk en de samentrekkingen die langs de slokdarm optreden opmeet. Zo wordt de kracht van de spieren waargenomen, wat kan wijzen op een verstoring van de onderste slokdarmsfincter.

24-uurs pH-meting (pH-metrie)

Om deze test uit te voeren brengt men een sonde via de neus in het uiteinde van de slokdarm of in de maag in. Deze test kan een arts gebruiken om te zien of er reflux-episodes optreden en hoe lang ze duren door pH-variaties te meten.

Behandelingen voor gastro-oesofageale refluxziekte

Gelukkig heeft de vooruitgang in de geneeskunde het mogelijk gemaakt gastro-oesofageale refluxziekte op een aantal manieren te behandelen. De eerste is om te proberen bepaalde gewoonten te veranderen en specifieke medicijnen te proberen die we in de volgende paragraaf zullen bespreken.

In gevallen waarin deze maatregelen niet werken, zijn er ook een aantal agressievere opties die de aandoening definitief kunnen oplossen. In de eerste plaats vinden we fundoplicatie (Spaanse link).

Dit is een chirurgische techniek waarbij het bovenste deel van de maag over het laatste deel van de slokdarm wordt gewikkeld. Zo wordt de sluitspier opgeslokt, en wordt er meer druk uitgeoefend, waardoor het zuurgehalte niet meer kan stijgen.

Een andere techniek is het plaatsen van het LINX-apparaat. Volgens een studie (Spaanse link) gepubliceerd in International ECOS of Surgery is dit een methode die effectief is gebleken. Het is een soort magnetische ring die selectief de verbinding tussen de slokdarm en de maag afsluit. Het voorkomt reflux, maar laat voedsel door.

Behandelingen en aanbevelingen thuis

Voordat je je toevlucht neemt tot een operatie, is het belangrijk om bepaalde gewoonten aan te passen om gastro-oesofageale refluxziekte te voorkomen. Allereerst is het essentieel om het lichaamsgewicht te verminderen. Dat geldt uiteraard alleen voor mensen bij wie overgewicht een van de invloedrijke factoren is.

Bij het eten is het belangrijk om ongeveer drie uur te blijven zitten of staan om de afdaling van de vloeistof door de zwaartekracht te bevorderen. Hetzelfde kan iemand doen als reflux ‘s nachts optreedt. Veel mensen gebruiken kussens om de romp te verhogen. Daarnaast is het essentieel om te stoppen met roken.

Vrij verkrijgbare medicijnen voor gastro-oesofageale refluxziekte

Er zijn medicijnen die artsen vaak adviseren voor gastro-oesofageale refluxziekte waarvoor geen recept nodig is. Zo zijn er bijvoorbeeld maagzuurremmers zoals natriumbicarbonaat. Deze middelen moeten echter niet misbruikt worden, want ze lossen het probleem niet echt op.

De meest gebruikte middelen zijn die welke de zuurproductie in de maag blokkeren. Ten eerste zijn er die werken door de protonpomp te remmen, zoals omeprazol. Er zijn ook middelen die inwerken op de histaminereceptoren in de maag, hoewel dat meestal de tweede optie is.

Het probleem is dat dit soort middelen, als iemand ze langdurig gebruikt, gepaard gaat met ernstige bijwerkingen. Ze worden bijvoorbeeld in verband gebracht met een verhoogd risico op kanker, zoals uitgelegd in een studie gepubliceerd in de Revista Colombiana de Gastroenterología.

Medicijnen op recept

Voor sommige medicijnen die ook als protonpompremmers werken is wel een recept nodig. Zo zijn er bijvoorbeeld esomeprazol of lansoprazol. Andere, zoals baclofen, werken door de onderste slokdarmsfincter te versterken. Het zijn meestal krachtiger medicijnen of met een hoger risico op bijwerkingen.

Gastro-oesofageale refluxziekte en een verandering van gewoonten

Gastro-oesofageale refluxziekte is een veelvoorkomende aandoening die door veel factoren wordt beïnvloed. Om het te voorkomen is het belangrijk te beseffen dat overgewicht en eetgewoonten het ontstaan ervan sterk beïnvloeden.

Daarnaast is het nodig altijd een arts te raadplegen als je een van de symptomen opmerkt. Zuur kan laesies op de slokdarm veroorzaken en tot ernstige complicaties leiden.