De keten van overleven na een hartstilstand

De overlevingsketen omvat een reeks handelingen die verricht moeten worden om adequate hulp te verlenen aan een slachtoffer van een hartaanval of een hartstilstand. We zouden er allemaal mee vertrouwd moeten zijn.

De keten van overleven bestaat uit een reeks stappen die uitgevoerd moeten worden als iemand een hartaanval of een hartstilstand krijgt. Het doel is de kans op een fatale afloop te verkleinen en eventuele schade en gevolgen te beperken.

Een hartstilstand krijgen buiten het ziekenhuis is een van de belangrijkste doodsoorzaken in Europa en de rest van de wereld. Om deze situatie aan te pakken stelde de American Heart Association (AHA) in 1991 de Chain of Survival voor. Iedereen moet op de hoogte zijn van deze keten van overleven en het kunnen toepassen als dat nodig is.

Bij een hartaanval of een hartstilstand is de factor tijd van cruciaal belang. Hoe sneller we actie ondernemen, hoe groter de overlevingskansen van het slachtoffer. De keten van overleven geeft de basisstappen aan die gevolgd moeten worden om iemand in deze gevallen te helpen.

Stappen van de keten van overleven

Het centrale doel van het toepassen van de keten van overleven is om iemands ademhaling te herstellen en/of hart weer kloppend te krijgen. De te volgen stappen variëren enigszins, afhankelijk van het feit of de persoon die de hartstilstand heeft gekregen een volwassene of een kind is. 

De keten van overleven bij volwassen

De keten van overleven voor volwassenen omvat de volgende schakels:

• Identificatie en alarmering. Hierbij gaat het erom te herkennen dat iemand een hartstilstand heeft. Het eerste wat gedaan moet worden is iemand vragen een ambulance te bellen, terwijl de reanimatie  wordt gestart.
• Manuele cardiopulmonale reanimatie (CPR). Dit wordt handmatig uitgevoerd (Spaanse link) en omvat borstcompressies en mond-op-mondbeademing. Het is een vitale handeling om de patiënt in leven te houden.
• Elektrische defibrillatie. Dit betekent het gebruik van een elektrische defibrillator om de aritmie te verminderen of te verhelpen. Zowel deze stap als de vorige trachten het normale ritme van de hartslag te herstellen.
• Gevorderde reanimatie of levensondersteuning. Dit is de professionele zorg (Spaanse link) die de patiënt krijgt als de ambulance met zorgprofessionals arriveert.

De keten van overleven bij kinderen

In het geval van kinderen vertoont de keten van overleven enkele afwijkingen ten opzichte van de keten voor volwassenen. In deze situaties is het heel belangrijk om zo snel mogelijk te beginnen met reanimeren, zelfs voordat je om hulp roept. Tijd is een kritischere factor als het om kinderen gaat. In dit geval zijn de schakels als volgt:

• Preventie. Alert zijn op de toestand van kinderen terwijl ze slapen of eten is fundamenteel. Over het algemeen zijn hartstilstanden bij kinderen onder de 8 jaar het gevolg van shock of ademhalingsmoeilijkheden.
• Reanimatie. We moeten de reanimatiebewegingen heel snel uitvoeren. Ze zijn essentieel, vooral tijdens de eerste twee minuten.
• Hulpdiensten bellen. Vraag bij het starten van reanimeren aan omstanders om hulp. Zij kunnen 112 bellen en vermelden dat het om een reanimatie gaat en waar het slachtoffer zich bevindt.
• Behandeling. Komt overeen met effectieve geavanceerde levensondersteuning of professionele hulp, net als bij volwassenen.
• Bewaking. Dit omvat de zorg na het herstel van de hartstilstand.

Herkenning en vroege reanimatie

Herkenning is fundamenteel en vormt de eerste schakel in de keten van overleving. De symptomen van een hartstilstand zijn:

• Intense pijn op de borst: meestal aan de linkerkant.
• Overmatig en koud zweten.
• Duizeligheid of licht in het hoofd.
• Verlies van bewustzijn of flauwvallen.

Het is belangrijk de omgeving veilig te stellen. Dat wil zeggen dat je de persoon in kwestie probeert naar een veilige plaats te brengen. Praat ondertussen luid en probeer de persoon te laten terugpraten, of brabbelen, om te controleren of hij nog bij bewustzijn is. Als de helper alleen is, moet hij roepen dat anderen de hulpdiensten moeten bellen.

De volgende stap is het uitvoeren van de reanimatie zelf, die er in principe uit bestaan de persoon op een hard oppervlak te leggen en te controleren of het slachtoffer adem haalt. Controleer dan ook of de mondholte leeg is.

Als dat het geval is laat je slachtoffer liggen terwijl je wacht op de ambulance. Maakt de ademhaling rare geluiden leg dan het slachtoffer op zijn zij in de stabiele zijligging. Als de persoon niet ademt, moet de helper hartmassage en mond-op-mondbeademing toepassen.

Snelle defibrillatie en nazorg

Terwijl een helper deze handelingen verricht, moeten de andere aanwezigen proberen een defibrillator (AED) te vinden. Deze zijn op veel openbare plaatsen beschikbaar, en het is ook gebruikelijk dat politie of brandweer ze in hun voertuigen bij zich hebben.

Defibrillatie is de meest effectieve maatregel om het hart weer aan de praat te krijgen. Het is gewoon het toedienen van een elektrische schok om het hart weer te laten werken. Als defibrillatie binnen drie tot vijf minuten na de hartstilstand wordt uitgevoerd, nemen de overlevingskansen van het slachtoffer met 50 tot 70% toe.

De volgende stap is te wachten tot het medisch personeel aanwezig is en alert te zijn om hun vragen te beantwoorden. In het geval van kinderen moeten we ervoor zorgen dat er een verantwoordelijk volwassen familielid of een vertegenwoordiger van de instelling die hun verzorging garandeert aanwezig is.