De eigenschappen en toepassingen van zeepkruid

Al sinds de oudheid wordt zeepkruid gebruikt om natuurlijke reinigingsmiddelen te maken. Wil je meer over de eigenschappen en medicinale toepassingen van zeepkruid weten? Als dat zo is blijf dan lezen!
De eigenschappen en toepassingen van zeepkruid
Franciele Rohor de Souza

Beoordeeld en goedgekeurd door de apotheker Franciele Rohor de Souza.

Geschreven door Daniela Echeverri Castro

Laatste update: 24 augustus, 2022

Voor we het over de vele toepassingen van zeepkruid gaan hebben moeten we eerst ingaan op wat het precies is. Zeepkruid, of Saponaria officinalis, is een plant afkomstig uit Zuid- en Midden-Europa en Zuidoost-Azië.

Tegenwoordig wordt deze plant ook in Noord-Amerika en een groot aantal andere landen gekweekt, waar het als tuinplant wordt gebruikt of voor het maken van reinigingsmiddelen en remedies.

Zeepkruid is een kruidachtige vaste plant met wortelstokken, een rechtopstaande stengel, lancetvormige bladeren en bloemen in de kleuren wit, roze of violet. De plant wordt meestal niet groter dan 60 centimeter en is over het algemeen gemakkelijk te kweken. Het heeft zelfs een hoge tolerantie voor droogte en kan op zandgronden groeien.

Volgens een artikel dat in het Iraanse Journal of Pharmaceutical Research verscheen (Engelse link), onderscheidt zeepkruid zich door zijn hoge concentratie aan saponinen, stoffen die het de mogelijkheid geven om schuim te vormen. Op dezelfde manier wordt gezegd dat het zuiverende, tonische en slijmoplossende eigenschappen heeft.

De eigenschappen en geneeskrachtige toepassingen van zeepkruid

Flesjes etherische olie

De samenstelling van zeepkruid (Engelse link) omvat stoffen als saponinen (tot 5%), flavonoïden, suikers, hars, vitamine C en kleine hoeveelheden etherische olie. Het is daarom niet verwonderlijk dat er wordt gezegd dat het oppervlakte-actieve, ontstekingsremmende, antioxidante, antivirale, schimmelwerende en slijmoplossende eigenschappen heeft.

Hoewel er nog steeds beperkt bewijs is, ondersteunen een aantal in vitro- en dierstudies verschillende van de effecten ervan. Natuurlijk moeten we duidelijk maken dat het geen wondermiddel is.

Er wordt simpelweg gezegd dat het als hulpstof voor een aantal gezondheidsgerelateerde problemen potentieel heeft. We zullen deze problemen hieronder in meer detail behandelen.

Candida albicans-infectie

Vanwege het potentieel als natuurlijk schimmelwerend middel, hebben onderzoekers zeepkruid als een mogelijk therapeutisch middel tegen Candida albicans-infecties bestudeerd.

In onderzoek dat de Journal of Medical Microbiology rapporteerde (Engelse link) gebruikten wetenschappers saponinerijke fracties van deze plant op zichzelf en in combinatie met verschillende schimmelwerende middelen.

De onderzoekers ontdekten dat, hoewel dit extract geen directe schimmelwerende activiteit had, het wel de kiembuis- en biofilmvorming hielp afremmen. Het vertoonde bovendien ook een hoge cytotoxiciteit, wat een relevante immuunrespons is.

Hoesten en bronchitis

Zeepkruid is geen eerste keus remedie tegen bronchitis of hoest. Toch hebben mensen in de traditionele geneeskunde doses van 1 of 2 gram extract van het kruid gebruikt om deze symptomen onder controle te houden. Voor hetzelfde doel is dagelijks 1,5 gram van de wortel voorgeschreven. Er is echter een gebrek aan bewijs om de slijmoplossende effecten bij mensen te bevestigen.

Gezondheid van de huid

De saponinen die deze plant bevat, maken het een natuurlijke reiniger die ideaal is voor huidverzorging (Engelse link). Door schuim te produceren en zowel antioxidanten als een ontstekingsremmend en antimicrobieel middel te bieden, stimuleert het een diepe reiniging van de huid.

  • Het bevordert daarom de verlichting van aandoeningen zoals dermatitis, acne en seborroe.
  • Het is ook vaak in bepaalde commerciële cosmetische producten te vinden.

Andere potentiële voordelen en toepassingen van zeepkruid

  • Een studie in Protein & Peptide Letters suggereert (Engelse link) dat zeepkruid anti-HIV-effecten heeft die met zijn apoptose-inducerende activiteit en cytotoxisch potentieel te maken kunnen hebben. Desondanks is er geen solide bewijs om het gebruik ervan als therapie voor deze ziekte te ondersteunen.
  • Studies hebben ook naar het antitumorpotentieel van deze plant gekeken. In dit opzicht geeft een review aan (Engelse link) dat saporine-S6, een type 1 ribosoom-inactiverend eiwit, interessante resultaten heeft opgeleverd als het om kankertherapie gaat, vooral bij hematologische tumoren.
  • Gezien het potentieel als pijnstiller en ontstekingsremmer gebruiken een aantal mensen zeepkruid ook als hulpmiddel om pijn als gevolg van reuma, jicht, spieraandoeningen en osteo-articulaire ontstekingen te verlichten. Net als in de vorige gevallen is het bewijs over deze toepassingen van zeepkruid echter schaars.

De risico’s en mogelijke bijwerkingen

Vrouw met koorts

Tot op heden is er onvoldoende bewijs om de veiligheid en werkzaamheid van zeepkruid te bewijzen. Er zal meer onderzoek gedaan moeten worden voordat duidelijk is hoe dit product gebruikt kan worden.

  • Voorlopig weten we wel dat het consumeren ervan in hoge doses of gedurende lange perioden hemolyse en ernstige irritatie in het spijsverteringskanaal veroorzaakt.
  • Het kan daarom tot symptomen zoals krampen, misselijkheid, braken en diarree leiden.
  • Bij uitwendig gebruik moeten we onder andere voorzichtig zijn, omdat het irritatie op de gevoelige huid kan veroorzaken of wanneer het in contact komt met de ogen.
  • Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven moeten het gebruik ervan bovendien vermijden.
  • Als je aan een onderliggende ziekte lijdt of als je een medicamenteuze behandeling ondergaat, dan moet je je arts raadplegen voordat je zeepkruid gebruikt.

Hoe zeepkruid te gebruiken

Er is geen klinisch bewijs om een specifieke dosering zeepkruid te ondersteunen. Over het algemeen moet je de aanbevelingen op het product volgen, of het nu in thee of extract is. Overschrijd de aanbeveling van niet meer dan 1,5 gram gedroogd zeepkruid voor inwendig gebruik nooit.

In natuurlijke reinigingsmiddelen is het goed om 30 tot 100 gram wortelstok per liter water te gebruiken. Kook het mengsel 5 tot 10 minuten en laat het dan vervolgens een uur staan.

Wat te onthouden over de toepassingen van zeepkruid

Vanwege de reinigende werking is zeepkruid populair bij de vervaardiging van cosmetische en huishoudelijke reinigingsmiddelen. Er wordt bovendien gezegd dat het bepaalde geneeskrachtige eigenschappen bezit.

Veel van deze eigenschappen zijn echter afkomstig van anekdotische gegevens en er is onvoldoende bewijs om ze te ondersteunen. Je moet het daarom met de nodige voorzichtigheid gebruiken en nooit uit het oog verliezen dat natuurlijke middelen bij overmatig gebruik schadelijk kunnen zijn.


Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.


  • Sengul M, Ercisli S, Yildiz H, Gungor N, Kavaz A, Cetin B. Antioxidant, Antimicrobial Activity and Total Phenolic Content within the Aerial Parts of Artemisia absinthum, Artemisia santonicum and Saponaria officinalis. Iran J Pharm Res. 2011;10(1):49-56.
  • Petrović GM, Ilić MD, Stankov-Jovanović VP, Stojanović GS, Jovanović SČ. Phytochemical analysis of Saponaria officinalis L. shoots and flowers essential oils. Nat Prod Res. 2018 Feb;32(3):331-334. doi: 10.1080/14786419.2017.1350668. Epub 2017 Jul 12. PMID: 28697622.
  • Sadowska B, Budzyńska A, Więckowska-Szakiel M, Paszkiewicz M, Stochmal A, Moniuszko-Szajwaj B, Kowalczyk M, Różalska B. New pharmacological properties of Medicago sativa and Saponaria officinalis saponin-rich fractions addressed to Candida albicans. J Med Microbiol. 2014 Aug;63(Pt 8):1076-1086. doi: 10.1099/jmm.0.075291-0. Epub 2014 May 21. PMID: 24850879.
  • Blumenthal M, ed. The Complete German Commission E Monographs: Therapeutic Guide to Herbal Medicines. Austin, TX: American Botanical Council; 1998:209-210.
  • Jurek I, Góral I, Mierzyńska Z, Moniuszko-Szajwaj B, Wojciechowski K. Effect of synthetic surfactants and soapwort (Saponaria officinalis L.) extract on skin-mimetic model lipid monolayers. Biochim Biophys Acta Biomembr. 2019 Mar 1;1861(3):556-564. doi: 10.1016/j.bbamem.2018.12.005. Epub 2018 Dec 21. PMID: 30579962.
  • Polito L, Bortolotti M, Mercatelli D, Battelli MG, Bolognesi A. Saporin-S6: a useful tool in cancer therapy. Toxins (Basel). 2013 Oct 7;5(10):1698-722. doi: 10.3390/toxins5101698. PMID: 24105401; PMCID: PMC3813907.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.