Claustrofobie: alles wat je moet weten

Claustrofobie is de intense angst om opgesloten te zitten op een bepaalde plaats of in een bepaalde ruimte. Het veroorzaakt ongemak en angst bij degenen die eraan lijden. We leggen alles wat je erover moet weten uit in dit artikel.

Liever zes verdiepingen via de trap naar boven gaan dan een lift nemen. Het gebruik van de bus of de metro vermijden. Dit kunnen enkele van de gedragingen zijn die mensen met claustrofobie vertonen door hun angst voor afgesloten ruimten.

Op het eerste gezicht lijkt deze angst ons leven niet te beïnvloeden. De bus kan immers vervangen worden door een fiets en de lift door de trap op te lopen. Er zijn veel manieren om je angsten te omzeilen.

Deze fobie kan echter niet alleen voortschrijden en zich uitbreiden naar andere soortgelijke situaties, maar kan ook belangrijke beperkingen in je leven veroorzaken en een gebrek aan vrijheid opleveren om te zijn wie je verkiest te zijn.

Het is een angst die je dreigt te beperken tot een passieve positie in je eigen leven, onderworpen aan de omstandigheden. Met dit in gedachten willen we eens nader gaan bekijken wat claustrofobie precies is en wat er aan gedaan kan worden.

Wat is claustrofobie?

Zoals alle fobieën is claustrofobie een buitensporige en irrationele angst die opgewekt wordt door de aanwezigheid of anticipatie van het fobische voorwerp of stimulus. In dit specifieke geval is het een situationele fobie en de angst om op een afgesloten plaats te zijn of te verblijven die moeilijkheden oplevert om eruit te komen of te ontsnappen.

Hoewel we ons kunnen voorstellen dat claustrofobie beperkt is tot afgesloten, compacte ruimten zoals een lift of een zonnebank, kan ze verschillende vormen aannemen en in allerlei situaties tot uiting komen. Dit komt omdat de persoon met de fobie elke situatie met de gevreesde prikkel kan associëren. Het kan bijvoorbeeld voorkomen in onder andere:

• een tunnel.
• een vliegtuig.
• de paskamer in een kledingwinkel.
• het openbaar vervoer.

Een van de grootste problemen voor wie aan een fobie lijdt is vermijding. Mensen beginnen bepaalde situaties te vermijden die direct of indirect te maken hebben met datgene waar ze bang voor zijn. Daardoor wordt hun dagelijks leven vaak sterk beïnvloed.

Een fobie kan ook in stand gehouden worden door positieve bekrachtiging. Iemand kan bijvoorbeeld veel moeite doen om voor zijn “behoeften” te zorgen en afhankelijk worden van bepaalde coping-strategieën.

Wanneer dit gebeurt, krijgen ze het gevoel dat ze enige controle over de situatie hebben. Dit gaat echter ten koste van het beleven van bepaalde ervaringen. Mensen ontzeggen zich dingen om een claustrofobie-aanval te vermijden.

Anderzijds kan de angst van de persoon zijn om lichamelijk letsel op te lopen of zichzelf voor schut te zetten tegenover andere mensen. In feite kan claustrofobie ook voorkomen als onderdeel van het agorafobische ziektebeeld.

De symptomen van claustrofobie

Mensen kunnen verschillende verschijnselen opmerking als ze last hebben van claustrofobie. Enkele van de symptomen van de angst om in een ruimte opgesloten te zitten zijn onder andere:

• Zweten.
• Nervositeit en angst.
• Moeite met ademhalen.
• Tachycardie of snelle hartslag.
• Verhoogde bloeddruk.
• Duizeligheid en hoofdpijn.

Ook is het belangrijk te bedenken dat fobieën vaak samen voorkomen met andere soorten stoornissen, zoals angst, depressie, en paniekaanvallen. Daarom is het nooit aan te raden ze te negeren of af te doen als onbelangrijk.

Hoe omgaan met claustrofobie?

Er zijn verschillende technieken en oefeningen die toegepast kunnen worden om met fobieën om te gaan. Wat therapie betreft is cognitieve gedragstherapie heel succesvol voor mensen met claustrofobie. Enkele andere aanbevolen technieken zullen we hieronder nader beschrijven.

Ontspanning

De persoon in kwestie moet leren om goed adem te halen en te kalmeren om de angst te stoppen als hij die ervaart. Ook oefeningen om te ontspannen zoals terugtellen vanaf een hoog getal kunnen helpen.

Dit komt omdat ze iemand kunnen afleiden van een ongemakkelijke situatie. Bovendien schrijven sommige mensen kalmerende zinnen op om te ontspannen en houden ze bij de hand als ze ze nodig hebben.

Psycho-educatie

Dit is een essentieel onderdeel van elke behandeling, omdat het de patiënt uitlegt waar hij/zij aan lijdt en tracht copingstrategieën te versterken en aan te reiken. Hier is het de bedoeling te leren, te anticiperen en op te merken wanneer angst begint op te treden, zodat op tijd ingegrepen kan worden.

Modellering

Modellering door de deelnemers (Engelse link) is een andere techniek die deskundigen gebruiken door de persoon aan de hand van een stap-voor-stap gids te laten zien welk gedrag of welke gedragingen hij moet uitvoeren.

Exposure-therapie

In het Nederlands wordt dit ook wel levende blootstelling genoemd. Dit is een van de laatste stappen in de geleidelijke benadering van de behandeling van claustrofobie. Exposure-therapie wordt beschouwd als een van de meest effectieve technieken.

Hiertoe werkt iemand meestal samen met een therapeut om een hiërarchie van angsten aan te pakken, zodat de patiënt de blootstelling geleidelijk accepteert en hem/haar niet bij voorbaat aan een moeilijk te verdragen situatie blootstelt. Dit gebeurt het best in het gezelschap van een therapeut om met aanwijzingen te begeleiden.

Het doel hierbij is dat de persoon met claustrofobie deze ervaringen geleidelijk verinnerlijkt en in zijn of haar eigen leven toepast. De eerste reactie is meestal om te vluchten voor iets waar we bang voor zijn. Het is echter belangrijk op je plaats te blijven, de oefeningen toe te passen, en te observeren hoe de angst beetje bij beetje begint af te nemen.

Werken met angst is een proces

Fobieën kunnen verschillende graden van vooruitgang en complexiteit vertonen. Wie bijvoorbeeld een slangenfobie heeft, zal in zijn dagelijks leven geen grote moeilijkheden of belemmeringen ondervinden, tenzij hij op het platteland of in de buurt van een gebied met veel slangen woont.

Maar wie hodofobie heeft, kan zijn dagelijks leven wel wat ingewikkelder vinden. Daarom is het belangrijk om fobieën de aandacht te geven die ze verdienen. Hoe vroeger je ingrijpt, hoe beter de prognose en hoe gemakkelijker het is om een goede kwaliteit van leven te bereiken.

Het gaat erom de angst te leren hanteren en beheersen in plaats van hem uit te schakelen. Angst leren gebruiken als een bondgenoot en niet als een vijand zien is de sleutel als het gaat om het overwinnen van fobieën zoals claustrofobie.