Wat zijn de symptomen van alexithymie?

Niet alle mensen kunnen verbinding maken met hun diepste emoties. Sommigen hebben daar zelfs grote moeite mee, omdat ze lijden aan een aandoening die alexithymie wordt genoemd. In dit artikel gaan we kijken naar de symptomen van alexithymie.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Montse Armero.

Laatste update: 09 augustus, 2022

De symptomen van alexithymie zijn gebaseerd op de problemen die sommige mensen hebben om de emoties die ze ervaren te identificeren en om ze verbaal uit te drukken.

De term werd voor het eerst bedacht in 1973 door professor in de psychiatrie, Peter Sifneos. Hij deed dit nadat hij deze stoornis bij sommige van zijn patiënten in de psychiatrische kliniek van het Massachusetts General Hospital had waargenomen.

De Spaanse vereniging voor Neurologie (Spaanse link) schat dat 10% van de wereldbevolking aan deze aandoening lijdt. Het is echter belangrijk om te benadrukken dat niet alle mensen er in dezelfde mate aan lijden.

Soorten alexithymie

Patiënten met symptomen van alexithymie kunnen deze om verschillende redenen hebben. Deze redenen zullen bepalen aan welk type aandoening ze lijden, primair of secundair:

• Primaire alexithymie: in deze gevallen is er een soort neurologisch defect dat de communicatie tussen het limbisch systeem en de neocortex tussen de hersenhelften beïnvloedt. Dit kan te wijten zijn aan erfelijke oorzaken of aan het optreden van een neurologische aandoening.
• Secondaire alexithymie: dit is het resultaat van een soort emotionele stoornis. Het kan te wijten zijn aan een herhaaldelijk gebrek aan genegenheid tijdens de kindertijd. Als alternatief kan het zich manifesteren bij volwassenen die zijn blootgesteld aan traumatische situaties.

Wie kan er last hebben van alexithymie?

Professor Signeos identificeerde deze eigenschap oorspronkelijk bij patiënten die leden aan psychosomatische aandoeningen. In de loop der jaren is het echter ook in verband gebracht met andere ziekten, zoals afhankelijkheid van drugs of medicijnen en antisociale persoonlijkheidsstoornissen.

Wat betreft lichamelijke ziekten die verband houden met de symptomen van alexithymie, kunnen we multiple sclerose, de ziekte van Parkinson, hoofdletsel, beroertes en hersentumoren noemen. Aan de andere kant kunnen stoornissen zoals eetstoornissen, autismespectrumstoornissen en posttraumatische stressstoornissen ook de oorzaak zijn.

Belangrijkste symptomen van alexithymie

Volgens Pedinielli (1992 – Engelse link) zijn er vier fundamentele alexithymische symptomen:

1. Het onvermogen om emoties of gevoelens verbaal te uiten.
2. Een gebrek aan of beperkte verbeeldingskracht.
3. De neiging om tot actie over te gaan om conflicten te vermijden en op te lossen.
4. Een hoog niveau van denken gericht op specifieke zorgen.

Pedinielli schrijft deze kenmerken toe aan problemen met symbolische functie, of het onvermogen om de onbewuste dimensies van een onderwerp uit te drukken. Hierdoor drukken deze mensen hun emotionele toestand vaak uit door middel van somatisatie.

Andere symptomen van alexithymie

Of het nu gaat om somatische of neurologische klachten, mensen die aan alexithymie lijden, vertonen ook een hele reeks kenmerken die ze in verschillende mate kunnen definiëren:

• Gebrek aan emotionele empathie: mensen met alexithymie vinden het buitengewoon moeilijk om zichzelf in anderen te verplaatsen. Door hun eigen emoties niet te herkennen, is het nog moeilijker voor hen om de emoties van anderen te begrijpen.
• Beperkte verbale communicatie: over het algemeen zijn het mensen die de neiging hebben om heel weinig te praten. Bovendien hebben ze de neiging serieus en teruggetrokken te zijn in hun omgang met anderen.
• Slechte non-verbale communicatie: als het op communicatie aankomt, zijn ze behoorlijk rigide. Ze zijn niet expressief en gebruiken heel weinig lichaamsbewegingen.
• Overmaat aan rationaliteit: aangezien hun emotionele wereld beperkt is, hebben ze de neiging erg rationeel en pragmatisch te zijn.
• Laag vermogen tot introspectie: het zijn mensen die niet analyseren hoe ze zich voelen, aangezien ze zich niet kunnen identificeren met hun emoties en deze niet kunnen beschrijven. Daarom is het gemakkelijker voor hen om zich te concentreren op externe aspecten.
• Moeilijkheden bij het onthouden van affectieve banden: mensen met alexithymie vertonen een zeer lage mate van genegenheid en hebben moeite om dit aan anderen te uiten. Hun relaties zijn meestal niet bevredigend en ze zijn vaak sociaal geïsoleerd.

Is er een behandeling om de symptomen te verbeteren?

Mensen met alexithymie gaan zelden uit eigen wil naar therapie. Als ze dat doen, is dat op aandringen van degenen die dicht bij hen staan, die zich het meest bewust zijn van hun communicatieproblemen.

Deze patiënten kunnen echter op verschillende manier baat hebben bij therapie. Individuele therapie op basis van de cognitieve ontwikkeling van emotioneel bewustzijn (Lane & Schwartz, 1987 – Engelse link) heeft bijvoorbeeld goede resultaten opgeleverd.

Eraan werken in een groep is ook geschikt om aan ernstigere symptomen te werken. De combinatie van individuele en groepstherapie lijkt de meeste effectieve manier om deze aandoening aan te pakken.

Slotoverwegingen

Mensen met symptomen van alexithymie lijken misschien geen gevoelens te hebben, maar dit is niet het geval. Ze voelen angst, vreugde, verdriet en alle andere basis- of secundaire emoties. Wat er echter gebeurt, is dat hun manier om ze te ervaren anders is dan die van de meeste andere mensen, wat tot communicatieconflicten kan leiden.

Om die reden is het bijwonen van psychologische therapie aan te bevelen en noodzakelijk. Ze zullen emoties misschien nooit op dezelfde manier ervaren als andere mensen die deze aandoening niet hebben, maar de therapeutische benadering kan zeker een groot voordeel voor hen zijn.

Het kan waarschijnlijk heel goed helpen om hun kwaliteit van leven en relaties aanzienlijk te verbeteren.