Wat zijn de risico's van het gebruik van zwarte henna voor tatoeages?

Zwarte henna kan bij sommige mensen allergische reacties veroorzaken. Dit artikel legt de mogelijke risico's uit van het krijgen van een tijdelijke tatoeage met zwarte henna inkt.

Heb je al gehoord over de risico’s van het gebruik van zwarte henna in tijdelijke tatoeages? Tegenwoordig is dit een erg populaire methode, die toeneemt in het zomerseizoen als de huid meer blootgesteld is.

Dit pigment wordt verkregen uit een struik. Als het op natuurlijke wijze wordt aangebracht, kan de kleur van de tatoeage ondoorzichtig zijn, met een koperkleurige of bruinachtige tint, die minder opvalt. Wanneer er echter chemicaliën aan toegevoegd worden, zoals parafenyleendiamine, wordt de inkt donkerder, waardoor het resultaat meer in het oog springt.

Maar tegelijk kan het allerlei reacties veroorzaken, waardoor de gezondheid in gevaar komt.

Wat is henna, en waarvoor wordt het gebruikt?

Henna, of natuurlijke henna (zoals we het kunnen noemen om het te onderscheiden van het van toevoegingen afgeleide product), is een pigment. Het wordt gewonnen uit de Lawsonia inermis plant. In het Spaans staat het bekend als alheña, arjeña, of jena.

Dit is een struik die inheems is in de subtropische streken van Afrika en westelijk Azië, hoewel hij wijd verspreid is in andere gebieden. Hij wordt 2 tot 3 meter hoog. Hij heeft kleine bloemen en vruchten die op bramen lijken.

De gezondheidsvoordelen van Lawso nia inermis (Engelse link) zijn divers. Men rapporteert dat het flavonoïden, tannines en fenolische verbindingen bevat. Bovendien werkt het als een samentrekkend, antiseptisch middel, en heeft het antimicrobiële eigenschappen.

In die zin wordt het gebruikt voor de behandeling van maag- en darmzweren, als antidiarreemiddel, en anti-urolithiasis. Het wordt zelfs toegepast bij eczeem en open wonden, en om dysmenorroe te verlichten.

Bovendien kan uit de gedroogde en gemacereerde bladeren van deze plant een kleurstof worden geëxtraheerd, die gebruikt wordt om stoffen of haar te verven. Het gebruik ervan op de huid voor tijdelijke tatoeages begon populair te worden in India.

Parafenyleendiamine en zwarte henna

Het pigment in natuurlijke henna heeft een roodachtige of koperkleurige bruine tint die soms groenig is. Daarom is het bij het aanbrengen niet zo opzichtig of opvallend. Het blijft maar 3 tot 4 dagen zitten. Zo werd het echter gebruikt bij rituele ceremonies in de Islamitische landen en in India.

In het Westen is het echter gewijzigd door er enkele additieven in te verwerken die het pigment donkerder maken, waardoor het intenser wordt en langer blijft zitten. Kortom, wanneer het resulterende product (zwarte henna) wordt aangebracht, lijkt het effect meer op een permanente tatoeage.

En hier beginnen de problemen. Bij zwarte henna is het belangrijkste additief dat gebruikt wordt om de kleur te versterken parafenyleendiamine. Deze stof is ook bekend als p-fenyleendiamine, 1,4-diaminobenzeen, of gewoon PPD. Dit is een chemische stof die in allerlei alledaagse producten voorkomt zoals:

• Kleurstoffen voor kleding.
• Oogschaduw en mascara.
• Oost-Indische inkt, printer- en faxinkt.
• Elastiekjes en banden.
• Handvatten van fietsen of gereedschap.
• Duikbrillen.
• Neopreen pakken.

Landen als Duitsland en Frankrijk hebben het gebruik ervan in cosmetica verboden. Ook in Spanje is de concentratie van diaminobenzeen volgens Richtlijn 76/768/EEG (Spaanse link) beperkt tot maximaal 6% in haarverf en gelden er nog andere beperkingen.

Met dit in het achterhoofd is het de moeite waard op te merken dat in sommige gevallen het aandeel PPD in zwarte henna die als tatoeage-inkt gebruikt wordt 15% kan bereiken. Voor gebruik op de huid is echter maximaal 2% toegestaan.

De risico’s van zwarte henna

Henna is een natuurlijke stof, en het gebruik ervan wordt als weinig risicovol beschouwd. Het probleem is parafenyleendiamine. Maar wat is er precies mis met deze verbinding, en waarom moeten we voorzichtig zijn met het gebruik ervan?

Volgens studies (Spaanse link) kunnen allerlei bijwerkingen het gevolg zijn van huidcontact met PPD, waaronder ernstige allergische huidreacties. Dit kan zelfs bij een eenmalige blootstelling optreden. Mogelijke bijwerkingen zijn onder meer de volgende:

• Jeuk, branderig gevoel, roodheid, of ontsteking.
• Het verschijnen van blaasjes en blaren.
• Allergisch contacteczeem.
• Plekken met hypo- of hyperpigmentatie.
• Ademhalings- of nierfalen (als er kruisreacties optreden).

Dergelijke kruisreacties met PPD kunnen vooral optreden bij fotoprotectie en bij plaatselijke verdovingsmiddelen, en ook bij mensen die bepaalde medicijnen gebruiken (sulfonamiden, antimicrobiële middelen, hypoglykemische medicatie en antihistaminica).

Er kan ook overgevoeligheid optreden, zodat bij later contact met de verbinding (bv. op kleding) de reacties ernstiger kunnen zijn. Tenslotte wordt PPD gevaarlijk geacht voor mensen met G6PD-deficiëntie (glucose-6-fosfaat dehydrogenase)  (Spaanse link), bij wie het hemolytische anemie veroorzaakt.

Tatoeages met natuurlijke henna

Vaak wordt gedacht dat deze vorm van versieren niet de complicaties heeft van gewone tatoeages. Veel mensen nemen gewoon aan dat het net zoiets is als schminken en make-up gebruiken. In feite staan zelfs volwassenen toe dat kinderen tijdelijke tatoeages krijgen. Daarom heeft de AEMPS een waarschuwing uitgegeven over dergelijke risico’s (Spaanse link) van tatoeëren met zwarte henna.

Het is een goed idee om te bedenken dat het de chemische toevoegingen zijn die reacties veroorzaken. Daarom, als je een tijdelijke tatoeage laat zetten, zorg er dan voor dat die met natuurlijke henna is. Om hier zeker van te zijn kun je het best vragen aan de artiest die het werk doet.

Je kunt ook controleren of het geen zwarte henna is door naar de kleur van het poeder te kijken. Zoals gezegd heeft het natuurlijke product een tint tussen bruin, roodachtig of koperkleurig; is het erg donker of zwart, dan is er geen twijfel dat er toevoegingen in zitten.

Als de tatoeage eenmaal gezet is, zul je ook andere verschillen opmerken. Bijvoorbeeld, het droogproces met zwarte henna gaat snel. Bovendien houdt het effect enkele weken aan.

Wanneer naar de dokter gaan bij negatieve reacties op zwarte henna

Nadat je een tijdelijke tatoeage met zwarte henna hebt laten zetten, zijn de eerste tekenen die op een mogelijke allergische reactie wijzen jeuk, branderigheid, roodheid en zwelling.

Als je een van deze symptomen hebt, is een bezoek aan een dermatoloog noodzakelijk. Hij of zij zal de diagnose stellen en bepalen of het gaat om contactdermatitis door een reactie op PPD.

Voor behandeling kunnen antihistaminica en corticosteroïden worden aanbevolen. Deze helpen de symptomen te verminderen. Het is echter mogelijk dat er in bepaalde gevallen nog wat naweeën overblijven in de vorm van blijvende littekens of keloïden.