Schaamlipkanker: oorzaken, symptomen en behandeling

Het humaan papillomavirus en afwijkingen aan de vulvacellen worden in verband gebracht met een verhoogd risico op schaamlipkanker. Het belangrijkste is dat beide meestal te voorkomen zijn.

Geschreven en geverifieerd door de arts Mariel Mendoza.

Laatste update: 23 januari, 2023

Schaamlipkanker tast het uitwendige oppervlak van de uitwendige vrouwelijke geslachtsorganen aan. Dit is het gebied dat we de “vulva” noemen. Deze soort tumor ontwikkelt zich meestal langzaam maar geleidelijk en kan elk orgaan van de vulva aantasten.

De diagnose wordt meestal gesteld bij postmenopauzale vrouwen en wordt in verband gebracht met infectie met het humaan papillomavirus. Omdat het meestal asymptomatisch is, blijft het meestal onopgemerkt tot het zich verder heeft ontwikkeld.

Om schaamlipkanker vast te stellen is een biopsie van de laesie nodig. De prognose ervan hangt echter af van de grootte, het type, en of het al dan niet verspreid is. Hoe dan ook, een vroege diagnose is belangrijk.

Wat is de vulva?

De vulva vertegenwoordigt de uitwendige vrouwelijke geslachtsorganen: labia majora, labia minora, clitoris, de klieren van Bartholin en de uitwendige opening van de urethra. Schaamlipkanker komt het meest voor aan de binnenranden van de kleine schaamlippen van de vulva.

Schaamlipkanker: zeldzaam en met onbekende oorzaak

Schaamlipkanker is zeer zeldzaam en vormt slechts 3-5% van de kankers van het vrouwelijk geslachtsorgaan. Bovendien is de precieze oorzaak ervan onbekend.

In het algemeen wordt kanker veroorzaakt door mutaties in het cellulaire DNA waardoor cellen abnormaal snel groeien en delen. Zo stapelen de cellen zich op tot een tumor. Ze hebben ook het vermogen om nabijgelegen weefsels binnen te dringen of uit te zaaien naar verre delen van het lichaam. Sommige factoren verhogen echter het risico om het te ontwikkelen.

• Ouderdom (postmenopauzale vrouwen, vooral na 65 jaar).
• Humaan papillomavirus-infectie.
• Langdurig roken.
• Elke aandoening met immunosuppressie.
• Geschiedenis van pre-kanker laesies van de vulva (zoals vulvar intra-epitheliale neoplasie).
• Andere vormen van kanker van het vrouwelijk geslachtsorgaan.
• Huidziekten van de vulva (lichen sclerosus).

De symptomen van schaamlipkanker

Schaamlipkanker is meestal asymptomatisch. Als er echter symptomen optreden, zijn dat meestal pruritus (jeuk), het verschijnen van abnormale massa’s op de vulva die gepaard gaan met pijn en gevoeligheid, of de aanwezigheid van zweren die niet genezen.

Ook kunnen er bloedingen zijn die geen verband houden met de menstruatie of veranderingen in de kleur van de vulvahuid. De kleur kan roodachtig, witachtig of blauwachtig zijn (geassocieerd met melanoom).

Artsen stellen de diagnose vaker op oudere leeftijd gesteld omdat het een langzaam voortschrijdende kanker is. Dat is de reden dat de diagnose meestal pas in een vergevorderd stadium plaatsvindt. Bovendien kan het uitzaaien naar naburige weefsels, via het lymfestelsel of het bloed (in dat geval treft het vooral de long, de lever en de botten).

De diagnose vereist een zorgvuldige evaluatie

De diagnose schaamlipkanker stellen artsen meestal bij vrouwen tussen de 70 en 75 jaar. Dit vereist een grondig lichamelijk onderzoek van de aanwezige laesies op de vulva. Alle afwijkingen moeten worden bestudeerd door inspectie met een vergrootglas of een binoculaire loep (colposcoop).

Nadat het gebied met de abnormale huid is vastgesteld, moet de arts een monster of biopt nemen en laten onderzoeken.  Als de laesies niet kunnen worden geïdentificeerd, worden vlekken aangebracht op de abnormale gebieden om te bepalen waar de biopsie moet worden uitgevoerd – 5% azijnzuur of 1% toluidineblauw kan worden aangebracht, dat vervolgens wordt gewassen met 3% verdund azijnzuur.

Als de biopsie van het weefsel dat verdacht wordt van schaamlipkanker is verkregen, wordt histologisch onderzoek uitgevoerd. Tot 90% is plaveiselcelcarcinoom (ontwikkelt zich in de buitenste laag van de huid). De overige 10% variëren tussen melanomen (uit de cellen die huidpigment produceren), adenocarcinomen (ontstaan in de kliercellen), of zelden basaalcel- of Bartholinekliercarcinomen.

De behandeling van schaamlipkanker hangt af van de kenmerken ervan

Zowel de prognose als de behandeling van schaamlipkanker  (Engelse link) hangen af van de grootte, het type, en of het al dan niet is uitgezaaid. De behandeling is echter gebaseerd op chirurgisch ingrijpen.

Die varieert van ruime verwijdering van de laesie tot radicale resectie van de vulva en lediging van nabijgelegen lymfeklieren. Wanneer verspreiding wordt aangetoond, moet vóór de operatie radiotherapie of chemotherapie worden gegeven om de omvang van de tumor te verkleinen.

Kan je schaamlipkanker voorkomen?

Om Schaamlipkanker te voorkomen is een van de methoden het risico van het oplopen van seksueel overdraagbare aandoeningen te verminderen. Daarom is het essentieel om tijdens geslachtsgemeenschap condooms te gebruiken. Daarnaast moet je je laten vaccineren tegen het humaan papillomavirus.