Het auto-immuun protocol (AIP): wat houdt het in?
Het AIP-dieet, ook wel bekend als het auto-immuun protocol dieet, is een voedingsmodel dat de afgelopen jaren aanzienlijk aan populariteit heeft gewonnen. Het bestaat eruit de consumptie van bepaalde voedingsmiddelen gedurende enkele weken te vermijden om veranderingen in de gezondheid waar te nemen.
Zoals vermeld in een artikel gepubliceerd in Inflammatory Bowel Diseases (Engelse link), is het doel ervan bij te dragen aan de beheersing van ontsteking, pijn en andere symptomen van auto-immuunziekten, zoals inflammatoire darmaandoeningen en coeliakie. Wat je erover moet weten? In dit artikel vertellen we je er meer over!
Wat is het AIP-dieet?
Het auto-immuun protocol (AIP) is een eliminatiedieet waarbij bepaalde soorten voedsel gedurende enkele weken niet worden gegeten om de effecten op de gezondheid te observeren. Het is vooral in de aanwezigheid van auto-immuunziekten zoals onder meer psoriasis, reumatoïde artritis, lupus en inflammatoire darmaandoeningen relevant.
Deze ziekten hebben symptomen die variëren van gewrichtspijn tot vermoeidheid, buikpijn, diarree, zenuwbeschadiging en mentale verwarring. Hun oorsprong is multifactorieel en omvat genetische en omgevingsfactoren.
Een van de hypothesen (Engelse link) brengt ze echter met schade aan de darmbarrière in verband. Dit is op zijn beurt weer aan de consumptie van bepaalde voedingsmiddelen gekoppeld.
In wezen stelt het AIP-dieet voor om deze voedingsmiddelen te elimineren en door voedingsrijke keuzes te vervangen die de darm helpen ‘herstellen’ en het evenwicht van de microbiota bevorderen.
Het suggereert ook het elimineren van producten (Engelse link)zoals die met gluten of lactose, omdat deze bij gevoelige mensen vaak abnormale immuunresponsen veroorzaken.
De fasen van het AIP-dieet
Het auto-immuunprotocol (AIP) vertoont bijvoorbeeld enige gelijkenis met het populaire paleodieet (Engelse link). Een aantal experts noemen het zelfs een extensie. De AIP-variant is in ieder geval wat strenger en bestaat uit twee hoofdfasen.
De eliminatiefase
De eerste fase van het AIP-dieet omvat de eliminatie van voedsel en medicatie die mogelijk met een darmontsteking of microbiota-onevenwichtigheden verband houden. Hierbij wordt dan rekening gehouden met producten die vaak allergieën en ongewenste reacties veroorzaken. Bijvoorbeeld:
- Granen
- Peulvruchten
- Noten
- Zaden
- Groenten uit de nachtschadefamilie
- Eieren
- Zuivelproducten
- Plantaardige oliën
- Additieven in levensmiddelen
- Geraffineerde suikers
- Koffie
- Alcohol
- Tabak
- Bewerkte producten
- Niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID’s), zoals ibuprofen, naproxen, diclofenac en hooggedoseerde aspirine.
In plaats daarvan bevelen experts natuurlijk de consumptie van verse, voedselrijke producten aan. Mensen mogen bovendien gefermenteerd voedsel of voedsel met een bepaald probiotisch gehalte niet verwaarlozen.
Het is ook belangrijk om moeite te doen om de levensstijl te verbeteren door middel van ontspanningstechnieken, fysieke activiteit en een betere slaapkwaliteit.
De duur van deze fase kan worden verlengd totdat de persoon een verbetering van de symptomen voelt. Dit kan vaak tussen de 30 en 90 dagen duren (Engelse link). Een aantal mensen voelen de effecten echter na week drie.
De herintroductiefase
Zodra individuen een verbetering van de symptomen van de auto-immuunziekte opmerken, dan begint de herintroductiefase. Dit bestaat uit het geleidelijk een voor een opnemen van het vermeden voedsel. Dit hangt natuurlijk van het tolerantieniveau van de persoon af.
Deze fase is bedoeld om de voedingsmiddelen te herkennen die de symptomen van de aandoening kunnen veroorzaken. Het probeert ook diegenen die geen symptomen veroorzaken opnieuw in te voeren, om een gevarieerder en completer dieet te garanderen.
De introductie van elk voedsel gaat beetje bij beetje, met een tijdsverloop van 5 tot 7 dagen tussen de een en de ander. Deze periode is voldoende om te bepalen of een van de symptomen na consumptie opnieuw optreedt. Degenen die goed worden verdragen, kunnen verder in het dieet worden opgenomen. De rest moet weggelaten worden.
Stappen voor de herintroductie van voedsel
Om voedsel opnieuw in het AIP-dieet te introduceren, zijn er een paar stappen die gevolgd moeten worden. Het is dus belangrijk om dit onder begeleiding van een gezondheidswerker te doen.
Je weet op die manier hoe je het juiste moment kunt kiezen in omstandigheden die dan geen ontsteking veroorzaken. Het is daarom beter om de herintroductie na een slechte nachtrust of op momenten van stress uit te stellen.
Indien mogelijk is het ideaal om voedingsmiddelen met lagere concentraties van de stof te introduceren die ongemak kunnen veroorzaken. In het geval van zuivelproducten is het bijvoorbeeld het beste om met gefermenteerde opties zoals yoghurt te beginnen. De stappen zijn de volgende:
- Kies het voedsel dat je opnieuw wilt introduceren. Gebruik het vervolgens meerdere keren per dag op de dag die voor de test is gekozen. Vermijd het dan volledig gedurende de volgende 5 of 6 dagen.
- Eet een kleine hoeveelheid van het product en wacht ongeveer 15 minuten om op reacties te controleren.
- Als er symptomen zijn, dan moet de test worden beëindigd en moet het individu het voedsel blijven vermijden. Wanneer de symptomen echter niet verschijnen, dan moet hij of zij een grotere portie proberen, terwijl hij of zij de effecten nog 2 of 3 uur observeert.
- Als er geen symptomen zijn, dan kan de persoon een normale portie van hetzelfde voedsel eten. Hij of zij moet het daarna opnieuw 5 of 6 dagen vermijden voor er weer een ander voedingsmiddel geïntroduceerd wordt.
- Herhaal de procedure.
Toegestane en verboden voedingsmiddelen in het AIP-dieet
Om het auto-immuun protocol dieet succesvol te laten zijn, is het dus noodzakelijk om de aanbevelingen te respecteren (Engelse link) die het over toegestaan en verboden voedsel hebben. Houd er in dit verband rekening mee dat er veel beperkingen zijn. Het is daarom het beste om advies in te winnen bij een voedingsdeskundige om tekorten te voorkomen.
Toegestane voedingsmiddelen
- Diverse planten en algen.
- Hoogwaardige vis en zeevruchten met een overvloed aan omega 3-vetzuren.
- Vers fruit, in gematigde porties.
- Gefermenteerde en probiotische voedingsmiddelen (kombucha, kimchi, zuurkool, augurken en kokoskefir).
- Mager vlees en runderlever.
- Olijf-, kokos- en avocado-olie.
- Kruiden en specerijen die niet uit zaden komen.
- Natuurlijke zoetstoffen, zoals honing, in gematigde hoeveelheden.
- Bottenbouillon.
- Groene en zwarte thee.
Verboden voedingsmiddelen
- Groenten uit de nachtschadefamilie, zoals tomaten, aardappelen, paprika’s en aubergines
- Granen (rijst, tarwe, haver, gerst, rogge en derivaten)
- Peulvruchten
- Zuivelproducten
- Plantaardige oliën (behalve de hierboven genoemde)
- Koffie
- Eieren
- Gedroogd fruit en zaden
- Alcohol
- Levensmiddelenadditieven, zoals geraffineerde suikers en transvetten
Werkt het AIP-dieet?
Tot op heden blijft het wetenschappelijke bewijs over het AIP-dieet beperkt. Een aantal onderzoeken suggereren echter dat het de ontsteking en klinische manifestaties van een aantal auto-immuunziekten kan verminderen. Laten we het in detail bekijken.
Auto-immuun protocol dieet en een lekkende darm
Degenen die aan auto-immuunziekten lijden, hebben namelijk meestal een doorlaatbare darm (lekkende darm). Volgens onderzoek is er een verband (Engelse link) tussen ontsteking en de doorlaatbaarheid van de darm. Zo kan een persoon last hebben van een ontstekingsziekte.
In dit opzicht hebben de bevindingen vastgesteld dat het AIP-dieet (Engelse link), door bij te dragen aan de verlichting van het lekkende darmsyndroom, de mate van ontsteking en de bijbehorende symptomen vermindert. Er is echter meer onderzoek nodig.
Behandeling van de symptomen van auto-immuunziekten
Naast het bovenstaande is het belangrijk om op te merken dat dit voedingsprotocol tegen de symptomen van auto-immuunziekten positieve resultaten heeft opgeleverd, zoals bij het prikkelbare darmsyndroom (Engelse link) en de ziekte van Hashimoto (Engelse link). In sommige gevallen was er zelfs sprake van een vermindering van de ontsteking met 29% tot 68%.
Lees ook:
Het coeliakie-dieet: wat je moet weten
Wat zijn de nadelen van het auto-immuun protocol dieet?
Het grootste nadeel van het AIP-dieet is dat het een zeer restrictief eetpatroon is, vooral in de eliminatiefase. Deze situatie maakt het niet alleen moeilijk om te volgen, maar is misschien ook niet voor iedereen geschikt.
Aan de andere kant kan de persoon door de voedselbeperkingen zelf perioden van angst of sociaal isolement doormaken. Zonder de juiste planning kan het ook tot voedingstekorten leiden.
Er is onder meer geen garantie dat dit protocol de ontsteking en symptomatologie van auto-immuunziekten zal verminderen. Toch ervaren velen de positieve effecten ervan.
Het raadplegen van een voedingsdeskundige is de beste optie
Op het eerste gezicht lijkt het erop dat het aannemen van het auto-immuun protocol dieet eenvoudig is als je de regels in overweging neemt. Het is echter een protocol dat zeer zorgvuldig moet worden toegepast, aangezien het aanzienlijke dieetbeperkingen met zich meebrengt.
Het is daarom essentieel om een voedingsdeskundige of een arts te raadplegen om alle nodige informatie over dit dieet te krijgen. De professional zal je dan helpen bepalen of dit dieet geschikt voor je is en hoe je dit adequaat kunt plannen om effecten op je gezondheid te voorkomen.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Konijeti GG, Kim N, Lewis JD, et al. Efficacy of the Autoimmune Protocol Diet for Inflammatory Bowel Disease. Inflamm Bowel Dis. 2017;23(11):2054-2060. doi:10.1097/MIB.0000000000001221
- Mu Q, Kirby J, Reilly CM, Luo XM. Leaky Gut As a Danger Signal for Autoimmune Diseases. Front Immunol. 2017;8:598. Published 2017 May 23. doi:10.3389/fimmu.2017.00598
-
Vojdani A. Molecular mimicry as a mechanism for food immune reactivities and autoimmunity. Altern Ther Health Med. 2015;21 Suppl 1:34-45.
-
Chandrasekaran A, Groven S, Lewis JD, et al. An Autoimmune Protocol Diet Improves Patient-Reported Quality of Life in Inflammatory Bowel Disease. Crohns Colitis 360. 2019;1(3):otz019. doi:10.1093/crocol/otz019
- Abbott RD, Sadowski A, Alt AG. Efficacy of the Autoimmune Protocol Diet as Part of a Multi-disciplinary, Supported Lifestyle Intervention for Hashimoto’s Thyroiditis. Cureus. 2019;11(4):e4556. Published 2019 Apr 27. doi:10.7759/cureus.4556
- Chandrasekaran A, Groven S, Lewis JD, et al. An Autoimmune Protocol Diet Improves Patient-Reported Quality of Life in Inflammatory Bowel Disease. Crohns Colitis 360. 2019;1(3):otz019. doi:10.1093/crocol/otz019
- Campbell AW. Autoimmunity and the gut. Autoimmune Dis. 2014;2014:152428. doi:10.1155/2014/152428