Gezwollen enkels en voeten: oorzaken en preventie
Wanneer je voor langere tijd gezwollen enkels en voeten hebt, of wanneer er naast de zwelling ook andere symptomen optreden, kan dit een aanwijzing zijn voor een ernstiger gezondheidsprobleem.
In dit artikel doen we enkele van de redenen voor gezwollen enkels en voeten uit de doeken.
Complicaties bij een zwangerschap
Gezwollen enkels en voeten tijdens een zwangerschap zijn heel normaal. Wanneer de zwelling echter plots of buitensporig optreedt, kan dat een symptoom zijn van pre-eclampsie.
Dit is een aandoening waarbij de bloeddruk stijgt en er eiwitten in de urine worden aangetroffen na de 20e week van de zwangerschap. Wanneer je zo’n buitensporige zwelling opmerkt is het het beste meteen een dokter te raadplegen.
Doe dit ook wanneer er andere symptomen optreden. Denk bijvoorbeeld aan:
- buikpijn
- hoofdpijn
- verminderde urineproductie
- misselijkheid of braken
- veranderingen in je gezichtsvermogen
Gezwollen enkels of voeten door letsel
Uiteraard kan voet- of enkelletsel ook tot een zwelling leiden. Verstuikte enkels komen het vaakst voor. Ze doen zich voor wanneer een laesie of verkeerde stap ervoor zorgt dat de ligamenten in de enkel verder uitgerekt worden dan ze normaal zouden doen.
Om de zwelling als gevolg van voet- of enkelletsel te laten afnemen moet je rusten. Ook moet je vermijden dat je op de getroffen voet steunt. Houd voldoende ijs tegen de pijnlijke plaats. Omwikkel de enkel of voet ook met een drukverband. Leg vervolgens je voet op een verhoging, bijvoorbeeld een kussen of een stoel.
Wanneer de pijn of de zwelling echter ondraaglijk is of wanneer deze niet verbetert na de verzorging thuis, raadpleeg dan een dokter.
Lymfoedeem
Lymfoedeem is het resultaat van een opeenhoping van lymfevloeistof in het weefsel. Dit komt door een probleem met het lymfevatenstelsel of door de verwijdering van de lymfeklieren.
Lymfe is een vloeistof rijk aan eiwitten, die normaal door een uitgebreid web van aders en capillaire bloedvaten loopt. De lymfeklieren filteren deze vloeistof. Daar worden de ongewenste substanties zoals bacteriën vastgehouden en verwijderd.
Wanneer er zich in de aders of de lymfeklieren een probleem voordoet, kan de doorstroming van de vloeistof geblokkeerd worden. Indien dit probleem niet behandeld wordt, kan lymfevloeistof zich ophopen. Daardoor kunnen wonden minder snel genezen en infecties optreden.
Lymfoedeem komt vaak voor na radiotherapie of na de verwijdering van lymfeklieren bij kankerpatiënten. Wanneer je een behandeling voor kanker hebt ondergaan en zwelling waarneemt, bel dan meteen je dokter.
Onvoldoende werking van de aders
Gezwollen enkels en voeten zijn vaak een vroeg symptoom van veneuze insufficiëntie. Dit is een aandoening waarbij het bloed niet voldoende opwaarts beweegt vanuit de aders in de benen en voeten naar het hart. Normaal gezien zorgen de éénrichtingskleppen in de aders voor deze opwaartse stroom.
Wanneer deze kleppen echter beschadigd of verzwakt zijn, wordt het bloed dat naar beneden gefilterd is door de aders en bepaalde vloeistoffen vastgehouden in de onderste ledematen, voornamelijk de enkels en de voeten.
Chronische veneuze insufficiëntie kan leiden tot:
- verkleuring van de huid
- huidzweren
- infecties
Wanneer je symptomen van veneuze insufficiëntie opmerkt, raadpleeg dan meteen je dokter.
Infectie
Gezwollen enkels of voeten kunnen ook een teken zijn van een infectie. Mensen die lijden aan diabetische neuropathie of andere problemen met de zenuwen in de voeten, ontwikkelen makkelijker infecties aan de voeten.
Wanneer je dus een diabetespatiënt bent, is het belangrijk dagelijks je voeten te controleren op blaren en huidzweren. De schade aan de zenuwen kan er namelijk voor zorgen dat je de pijn niet voelt. In dat geval verergeren problemen aan de voeten snel.
Wanneer je merkt dat je voet gezwollen is of een blaar ontstoken is, neem dan contact op met je dokter.
Bloedklonters
Bloedklonters die in aders van de voeten ontstaan, kunnen ervoor zorgen dat de bloedsomloop van de voeten naar het hart gestopt wordt. Daardoor zwellen voeten en enkels op.
Bloedklonters kunnen oppervlakkig voorkomen, in de aders aan de huidoppervlakte. Maar ze kunnen ook dieper ontstaan. Dit is een aandoening die ook wel bekend is als een diepe veneuze trombose.
Diepe bloedklonters kunnen één of meer van de primaire aders in de benen verstoppen. Zo’n klonter kan dodelijk zijn wanneer deze losschiet en zich naar het hart of de longen verplaatst.
Wanneer je een zwelling in één van je benen opmerkt en deze gepaard gaat met pijn, lage koorts en mogelijk een verkleuring in het getroffen been, is het van levensbelang dat je meteen je dokter contacteert. Je kan namelijk een behandeling met bloedverdunners nodig hebben.
Hart-, lever- of nieraandoening
Soms kan een zwelling een probleem met je hart, lever of nieren aangeven. Zwellen je enkels ‘s nachts op? Dit zou een teken kunnen zijn van zout- en vochtophoping veroorzaakt door het falen van de rechterzijde van het hart.
Nieraandoeningen kunnen ook tot gezwollen enkels en voeten leiden. Wanneer de nieren niet optimaal werken, kunnen vloeistoffen zich opstapelen in het lichaam.
Leveraandoeningen kunnen voor een verandering in de productie van een eiwitmolecuul genaamd albumine zorgen. Albumine voorkomt dat het bloed van de bloedvaten naar het omliggende weefsel kan ontsnappen.
Een onvoldoende productie van albumine kan dus leiden tot een verlies van vloeistoffen. Dat zorgt ervoor dat er meer vocht vastgehouden wordt in de voeten en enkels, maar soms ook in de buik en borstkas.
Wanneer de zwelling gepaard gaat met andere symptomen, raadpleeg dan je dokter. Denk bijvoorbeeld aan vermoeidheid, verlies van je eetlust of gewichtstoename. Wanneer inademen pijnlijk of moeilijk wordt of wanneer je druk of gewicht voelt op je borst, bel dan een ambulance.
Bijwerkingen van medicatie
Heel wat verschillende soorten medicatie kunnen als bijwerking zwellingen in de voeten en enkels tot gevolg hebben. Wanneer je vermoedt dat de zwelling een gevolg is van de medicatie die je neemt, consulteer dan je dokter.
Desondanks kan het, met de voordelen die de medicatie meebrengt in het achterhoofd, niet slecht zijn om een beetje zwelling te tolereren. Wanneer je echter last hebt van een serieuze zwelling of ontsteking, kan je dokter je aanraden van medicatie te veranderen of de dosis aan te passen.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Gasparis AP, Kim PS, Dean SM, Khilnani NM, Labropoulos N. Diagnostic approach to lower limb edema. Phlebology. 2020 Oct;35(9):650-655.
- Hansrani V, Khanbhai M, McCollum C. The Diagnosis and Management of Early Deep Vein Thrombosis. Adv Exp Med Biol. 2017;906:23-31.
- Suehiro K, Morikage N, Yamashita O, Harada T, Ueda K, Samura M, Tanaka Y, Takeuchi Y, Nakamura K, Hamano K. Distribution of Extracellular Fluid in Legs with Venous Edema and Lymphedema. Lymphat Res Biol. 2016 Sep;14(3):156-61.
- Urbanek T, Juśko M, Kuczmik WB. Compression therapy for leg oedema in patients with heart failure. ESC Heart Fail. 2020 Oct;7(5):2012-2020.
- Smyth RM, Aflaifel N, Bamigboye AA. Interventions for varicose veins and leg oedema in pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2015 Oct 19;2015(10):CD001066.