Hoe verwerkt je lichaam glucose?

Je stofwisseling is in staat om vet en eiwitten als energiebron te verbranden. Echter met minder efficiëntie. Glucose is daarom de geprefereerde energiebron voor je cellen.

Geschreven en geverifieerd door de diëtist Anna Vilarrasa.

Laatste update: 24 augustus, 2022

Glucose is een monosaccharide dat 6 koolstofatomen bevat. Het is een vorm van suiker en is een van de meestvoorkomende organische verbindingen op aarde. Hoe verwerkt je lichaam glucose?

Hoewel glucose erg belangrijk is om je lichaam normaal te laten functioneren, heb je het maar met mate nodig. Als de glucosespiegels te hoog of niet onder controle zijn, dan kan dit ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken.

Een van zijn belangrijkste functies voor de mens is als energiebron voor alle cellen in het lichaam. Veel van je organen, zoals de hersenen en andere weefsels hebben suikers nodig. Naast lipiden is glucose een van de belangrijkste energiestoffen.

Glucose en suiker zijn niet hetzelfde

Dit zijn twee stoffen die je niet met elkaar mag verwarren. Suiker (sucrose) is namelijk een andere chemische verbinding die uit glucosemoleculen en fructosemoleculen bestaat.

Hoewel je lichaam na het afbreken glucose zal verwerken, is suiker in je dieet niet nodig. Wat het lichaam nodig heeft om te functioneren, is glucose. En zoals we hieronder zullen zien, kan het uit andere bronnen komen.

Belangrijkste bronnen van glucose

We moeten suiker niet met glucose verwarren. Je lichaam heeft het tweede nodig, niet per se het eerste. De manier waarop we glucose opnemen, is via koolhydraten (Engelse link) en suiker. De meestvoorkomende zijn:

• Brood
• Pasta
• Rijst
• Groenten
• Fruit
• Zuivelproducten

Alle koolhydraten dragen uiteindelijk glucose bij aan je lichaam wanneer ze worden afgebroken. De enige uitzondering is vezels. Aangezien je lichaam niet de juiste enzymen heeft om het af te breken, gaat het intact door het spijsverteringskanaal totdat het de dikke darm bereikt. Daar zijn je darmbacteriën verantwoordelijk voor het verteren ervan.

We moeten echter opmerken dat het lichaam in afwezigheid van koolhydraten ook andere wegen voor energie heeft. Door gebruik te maken van vet en eiwit, functioneren andere stofwisselingsroutes en kan het lichaam glucose ook op die manier opnemen.

Hoe verwerkt je lichaam glucose?

Als je voedsel eet dat rijk is aan koolhydraten, dan begint je lichaam ze te verteren. Van de mond tot de dunne darm en dankzij enzymen, spijsverteringssappen en bewegingen van het spijsverteringsstelsel, breekt je lichaam complexe koolhydraten af om glucose te verkrijgen.

De glucosemoleculen komen in de dunne darm terecht. Vanaf daar kunnen ze echter nog steeds niet door je cellen worden gebruikt. Als ze eenmaal in de dunne darm zijn, komen ze in het bloed terecht.

Op dit punt komen de alvleesklier en insuline in het spel. Wanneer de hersenen de aanwezigheid van glucose in het bloed detecteren, dan stuurt het een signaal naar de endocriene klier om insuline af te scheiden. In normale situaties scheidt de alvleesklier te allen tijde automatisch de benodigde insuline af.

We zouden kunnen zeggen dat insuline de sleutel is die de deur van de cellen opent zodat glucose kan binnendringen. Eenmaal in de cel is het klaar om door je cellen als energiebron gebruikt te worden.

Verschillen in opname per bron

Hoewel zowel suiker als koolhydraten uiteindelijk energie aan het lichaam leveren, verandert de manier waarop je lichaam glucose opneemt, afhankelijk van wat je eet. Een aantal voedingsmiddelen zijn in wezen rijk aan enkelvoudige suikers:

• Honing
• Tafelsuiker
• Siropen
• Frisdrank
• Vruchtensappen

Aangezien deze voedingsmiddelen snel worden verteerd, bereikt glucose ook sneller het bloed, waardoor er pieken in de bloedglucose ontstaan. Als reactie geeft de alvleesklier ook meer insuline af, dat dan meer in het bloed aanwezig is.

Een van de gevolgen van deze reactie is dat er na de werking van insuline een snelle afname van de bloedglucose optreedt, wat tot hypoglykemie leidt. Hierdoor kun je je hongerig of duizelig voelen, dubbel of wazig zien en hoofdpijn krijgen.

Aan de andere kant, als je voedsel eet dat rijk is aan complexe koolhydraten (volkoren granen en vezelrijk voedsel), dan verwerkt je lichaam glucose op een andere manier: het is een langzamer en progressiever proces.

Als gevolg hiervan verschijnt insuline ook constanter. De bloedglucose blijft constant en langer en je voorkomt plotselinge pieken in de bloedsuikerspiegel en gebrek aan energie.

Gezondheidsgevolgen van eenvoudige suikers

We hebben al gezien dat het eten van voedsel dat rijk is aan eenvoudige suikers, pieken in insuline en bloedglucose veroorzaakt. Dit zorgt continu voor een groter risico op ziekten als:

• Obesitas
• Hart- en vaatziekten
• Hoge bloeddruk
• Metabool syndroom

Het risico bestaat bovendien dat je alvleesklier niet normaal werkt of dat je cellen insulineresistentie genereren. Als dit gebeurt, dan wordt je bloedglucose voortdurend verhoogd. Dit noemen we diabetes.

Het lichaam heeft goede glucose nodig

Zoals we hebben gezien, kan een snelle verwerking ervoor zorgen dat je energie gedurende de dag piekt en daalt. En dit kan op de lange termijn tot problemen met insulineresistentie of diabetes type 2 leiden.

De beste manier om dit te voorkomen, is door vers voedsel te eten dat rijk is aan complexe koolhydraten:

• Fruit en groenten
• Volkoren granen
• Wortelgroenten
• Zuivelproducten