Zilverkaars: eigenschappen en contra-indicaties

De wortel van de plant die bekend staat als zwarte cohosh of zilverkaars wordt gebruikt bij de behandeling van menopauzesymptomen. Bovendien wordt aangenomen dat het ook andere kwalen helpt verzachten.

Zilverkaars is een overblijvende plant van de boterbloemfamilie waarvan de wetenschappelijke naam Cimicifuga racemosa is. Hij komt oorspronkelijk uit Noord-Amerika.

De wortels en wortelstokken worden in de traditionele geneeskunde gebruikt als supplement om de hormonale activiteit te reguleren, menopauzesymptomen te verzachten, en bepaalde kwalen te verminderen.

Volgens informatie van de National University of Natural Medicine (NUNM – Engelse link) staat het al sinds de oudheid bekend als een tonicum ter ondersteuning van de reproductieve gezondheid van vrouwen. Het is namelijk niet alleen nuttig tijdens de menopauze, maar helpt ook bij menstruatiestoornissen, endometriose en steriliteitsproblemen.

Sommigen geloven zelfs dat het nuttig is tegen ratelslangenbeten, om spier- en skeletpijn te verlichten en de slaapkwaliteit te verbeteren. Wat zegt de wetenschap erover? Wat zijn de contra-indicaties? In dit artikel vind je alle details!

Kenmerken van zilverkaars

Zilverkaars of zwarte cohosh is een overblijvende kruidachtige plant die afkomstig is uit de Verenigde Staten en Canada (Engelse link). Deze plant wordt nu ook in Europa gekweekt en in vele delen van de wereld als supplement verspreid, hetzij in poedervorm, hetzij in de vorm van een vloeibaar extract, hetzij in de vorm van pillen.

De plant heeft een gegroefde stengel die tot 2,5 meter hoog kan worden. Hij bloeit gewoonlijk tussen juni en juli, maar brengt een onaangename geur met zich mee die blijft hangen tot de plant uitdroogt.

Elke bloem heeft ongeveer 100 meeldraden, waardoor het lijkt op een lange bloemtros. In het verleden stond de plant bekend als Macrotys racemosa, wat een ‘grote tros’ betekent. De wortel is het deel van de plant dat nuttig is voor de natuurlijke geneeskunde. De smaak is bitter en de bladeren laten een ruw gevoel achter op de tong.

Belangrijkste actieve bestanddelen van zilverkaars

Specialisten hebben een grote verscheidenheid van actieve bestanddelen in zilverkaars geïdentificeerd. Deze zouden aan de basis liggen van de geneeskrachtige eigenschappen. Volgens de gegevens van het National Center for Biotechnology Information (Engelse link) bevat de plant onder meer de volgende stoffen:

• Isoflavon formononetine
• Isoferol-, caffeïne-, salicyl- en fukinolzuren
• Vetzuren
• Tannines
• Suikers
• Triterpene glycosiden

Eigenschappen van zilverkaars

Sinds de oudheid wordt zwarte cohosh genoemd als een ‘bondgenoot voor de gezondheid van vrouwen’. Zoals een overzicht van studies gepubliceerd in 2017 uitlegt (Engelse link), heeft de plant oestrogene, ontstekingsremmende, pijnstillende en krampstillende eigenschappen vertoond. In feite lijkt het ook te werken als een kalmeringsmiddel, werkt het slijmoplossend en antitussief (remt het hoesten).

Er zijn echter wisselende onderzoeksresultaten en verdeelde meningen over de werkzaamheid ervan. Instanties zoals het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) hebben er zelfs voor gekozen de medische informatie over deze plant stil te houden, omdat er geen volledige zekerheid bestaat over het veiligheidsprofiel.

Wat zijn de voordelen?

De belangrijkste voordelen van zwarte cohosh hebben te maken met de symptomen van de menopauze, het hormonale evenwicht en de reproductieve gezondheid van de vrouw. In dit verband hebben specialisten verschillende soorten onderzoek verricht. Vooralsnog blijft het bewijs echter beperkt. Laten we echter de toepassingen ervan eens nader bekijken.

Menopauze

Sommige mensen gebruiken de isoflavonen van zilverkaars als een hulpmiddel om de symptomen van de menopauze te verzachten. De consumptie van supplementen van de plant is nuttig om diverse ongemakken die met deze fase gepaard gaan te verminderen waaronder:

• opvliegers.
• nachtelijk zweten.
• nervositeit.
• vaginale droogheid.

In dit verband heeft een onderzoek in het Journal of Education and Health Promotion (Engelse link) aangetoond dat vrouwen in de menopauze die 20 milligram zwarte cohosh-supplementen innamen, minder last hadden van opvliegers en zich beter voelden.

Bovendien toonden wetenschappers soortgelijke resultaten aan in een recent uitgevoerde studie dat werd gepubliceerd in de Archives of Gynecology and Obstetrics (Engelse link).

Vruchtbaarheid

Inheemse Amerikanen gebruikten deze plant om de vruchtbaarheid van de vrouw te bevorderen. Desondanks is het bewijs beperkt. Toch zouden de fyto-oestrogenen (Engelse link) die de plant bevat, nuttig kunnen zijn om de doeltreffendheid te verhogen van Clomid (clomifeencitraat). Dit is een geneesmiddel dat wordt gebruikt om de vruchtbaarheid te stimuleren.

In een kleine studie, gepubliceerd in Gynecological Endocrinology (Engelse link), werden betere zwangerschaps- en ovulatiecijfers vastgesteld bij onvruchtbare vrouwen die dit soort supplementen innamen samen met het voornoemde geneesmiddel.

Hormonaal evenwicht en zilverkaars

Er is gesuggereerd dat de oestrogene activiteit van zilverkaars gebruikt kan worden als een hulpstof om het hormonale evenwicht bij vrouwen te herstellen.

• Onderzoek toont aan (Engelse link) dat fyto-oestrogenen nuttig kunnen zijn bij het reguleren van de menstruatiecyclus bij aandoeningen zoals polycysteus ovarium syndroom (POS).
• Specialisten raden het ook aan om menstruatiekrampen, dysmenorroe en premenstrueel syndroom te helpen verlichten.
• Bovendien hebben enkele proefbuisstudies (Engelse link) aangetoond dat extracten van deze plant de verspreiding van borstkankercellen vertragen. Er zijn echter meer studies nodig om deze effecten te evalueren.

Zilverkaars en geestelijke gezondheid

In de populaire literatuur wordt beweerd dat zilverkaars de verlichting van stress en angst bevordert. Vooralsnog zijn er geen sluitende studies in dit verband gedaan.

In een studie in Post Reproductive Health hielp (Engelse link) suppletie met deze plant echter om psychologische symptomen bij peri- en postmenopauzale vrouwen te verbeteren.

Spier- en gewrichtspijn

In de traditionele geneeskunde gebruikt men ook extracten van deze plant als supplement om pijn en ontstekingen te verminderen. Er wordt zelfs beweerd dat het ontstekingsremmende, pijnstillende en koortswerende eigenschappen heeft (Engelse link). Daarom gebruiken mensen het als een bondgenoot om spier- en skeletpijn, artritis en hoofdpijn te verminderen.

Slaapkwaliteit en welzijn

Zilverkaars alleen of in combinatie met citroenmelisse of hypericum werkt ontspannend op de zenuwen en de spieren (Engelse link). Hierdoor verhoogt het het gevoel van welzijn en helpt het de kwaliteit van de slaap te verbeteren. Het is ideaal voor het kalmeren van nervositeit en prikkelbaarheid.

Risico’s en contra-indicaties van zilverkaars

Via het Office of Dietary Supplements (ODS – Engelse link) hebben specialisten gemeld dat supplementen van deze plant voor de behandeling van de menopauze weinig bijwerkingen hebben. Toch kunnen ze gastro-intestinaal ongemak, misselijkheid, huiduitslag, pijn of vergroting van de borsten, en onregelmatige bloedingen veroorzaken.

Het Spaanse Bureau voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (AEMPS – Spaanse link) raadt echter de consumptie van deze plant af voor mensen met een voorgeschiedenis van leverziekten of de aanleg daarvoor. Specialisten hebben namelijk een hepatotoxisch effect vastgesteld dat bij deze patiënten zeer schadelijk kan zijn.

Daarnaast is uit dierstudies gebleken dat de consumptie van hoge doses zilverkaars bloedarmoede kan veroorzaken, omdat het leidt tot beschadiging van de rode bloedcellen. Mensen moeten het ook vermijden in de volgende situaties:

• Zwangerschap en borstvoeding.
• Kanker en daarmee samenhangende behandelingen.
• Veranderingen in de bloeddruk.
• Behandelingen met hepatoprotectieve geneesmiddelen.
• Allergische reactie op planten van de boterbloemenfamilie.

Wat moet ik onthouden over deze plant?

Zwarte cohosh of zilverkaars is een geneeskrachtige plant met een lange geschiedenis als supplement voor de hormonale en reproductieve gezondheid van vrouwen. Daarnaast gebruiken mensen deze supplementen vaak om symptomen van de menopauze en vruchtbaarheidsproblemen sterk te verlichten.

Desondanks waarschuwen sommigen dat de consumptie ervan nadelige gevolgen kan hebben voor de gezondheid van de lever, vooral bij mensen met een voorgeschiedenis van deze ziekte. Daarom moet je het niet overmatig of zonder medisch toezicht innemen. Het is dus zeer belangrijk om met een professional te overleggen om veilige doses vast te stellen.