Wat is kruisbesmetting precies?

Kruisbesmetting is een van de meestvoorkomende oorzaken van door voedsel overgedragen ziekten. Waar bestaat het dan uit? Welke maatregelen moet je nemen om dit te vermijden? Lees verder en leer er alles over.

Geschreven en geverifieerd door de diëtist Florencia Villafañe.

Laatste update: 09 augustus, 2022

Kruisbesmetting is een van de meestvoorkomende oorzaken van door voedsel overgedragen ziekten. Hoe gebeurt dit dan? In het artikel van vandaag vertellen we je alles wat je erover moet weten.

Een van de belangrijkste factoren bij de ontwikkeling van door voedsel overgedragen ziekten is de slechte behandeling van eetwaren. Volgens de minister van Landbouw, Veeteelt en Visserij zijn onder meer opslag, koken, wassen van grondstoffen, hygiëne van gebruiksvoorwerpen de bepalende factoren van een mogelijke voedselvergiftiging.

Wanneer de processen van voedselproductie, conservering en opslag niet goed worden gecontroleerd, dan neemt de kans op een kruis besmetting en het risico op voedselvergiftiging toe.

Wat is kruisbesmetting?

Dit gebeurt wanneer biologische, fysische of chemische verontreinigingen van het ene voedsel dat ze bevat naar het andere overgaan dat het niet bevat. Biologische agentia zijn onder meer bacteriën, virussen en schimmels.

Fysieke stoffen kunnen stukjes staalwol, glas, plastic of haar zijn. Chemische middelen kunnen van alles zijn in de trant van resten van meststoffen, pesticiden, ontsmettingsmiddelen, enz.

Directe kruisbesmetting

Het treedt op wanneer een gifstof van voedsel in direct contact komt met een voedingsmiddel die dat niet heeft. Een aantal voedingsmiddelen die niet goed zijn ontsmet, komen bijvoorbeeld in contact met een ander voedingsmiddel dat niet besmet is.

Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer een besmette tomaat met de rest van de ingrediënten wordt gemengd waaruit een salade bestaat. Er is ook sprake van directe kruisbesmetting bij het verkeerd bewaren van voedsel in de koelkast en als kant-en-klare producten met rauwe producten in contact komen.

Indirecte kruisbesmetting

Daarnaast gebeurt dit wanneer de verontreinigende stoffen via een derde element van het ene item naar het andere gaan. Het kan een mes zijn, een snijplank, andere vormen van keukengerei of zelfs de handen. Een duidelijk voorbeeld is het gebruik van een mes waarmee je eerst rauw vlees hebt gesneden en daarna een stuk taart snijdt.

Dingen om bij het omgaan met voedsel te overwegen

Een goede hygiëne van de plaats waar je voedsel bereidt, zoals keukengerei, apparatuur en andere, is dus cruciaal om kruisbesmetting te voorkomen (Engelse link). Met hygiëne bedoelen we het handhaven van de algehele reinheid en het desinfecteren van alle werkgebieden en apparatuur. Dus:

• Verwijder zichtbaar vuil van oppervlakken, zoals voedselresten, onder andere met water, schoonmaakmiddelen en borstels
• Desinfecteer om micro-organismen te verwijderen via chemicaliën zoals bleekmiddel en heet water. Houd er rekening mee dat desinfectie geen vervanging voor schoonmaken is. In feite is het alleen effectief voor items die je al hebt gewassen
• Begin met de smerigste en werk je een weg naar de schoonste

Kruisbesmetting: maatregelen om dit te voorkomen

Om kruisbesmetting te voorkomen, moet je voor een goede voedsel- en keukenhygiëne zorgen, vooral van de oppervlakken waarop je het voedsel wilt hanteren. Houd dus rekening met de volgende maatregelen om het risico te verkleinen:

• Bewaar reinigings- en desinfectiemiddelen op een speciale plaats, uit de buurt van voedsel.
• Maak de werkoppervlakken in de keuken regelmatig schoon met warm water en afwasmiddel. Laat ze nooit met dieren in contact komen die je in je huishouden hebt.
• Gebruik papieren keukenrollen voor het reinigen van oppervlakken. Als je keukendoeken of theedoeken gebruikt, dan moet je de juiste hygiëne in acht nemen en deze indien nodig vervangen.
• Spoel het behandelde oppervlak en het keukengerei na het desinfecteren af om eventuele resten van desinfectiemiddel volledig te verwijderen. Gebruik geen wasmiddel en bleekmiddel samen. Dit is, omdat het wasmiddel het bleekmiddel inactief maakt, waardoor de desinfecterende werking afneemt.
• Zorg er bij het bereiden van voedsel voor dat het benodigde keukengerei en apparatuur schoon en goed gedesinfecteerd zijn.
• Als je klaar bent met het hanteren van rauw voedsel en voordat je met gekookte producten omgaat, moet je alle keukengerei, apparatuur en tafels reinigen en desinfecteren.
• Dek het voedsel af met plastic folie of plaats het in luchtdichte zakken of een bakje voordat je het in de koelkast bewaart.
• Plaats rauw voedsel op de bodem van de koelkast om te voorkomen dat de sappen kant-en-klare producten kunnen besmetten. Bescherm eventuele snijwonden of verwondingen met waterdichte verbanden en behandel ze met een ontsmettingsmiddel. Kook ook niet voor anderen als je ziek bent of een huidinfectie hebt.
• Was je handen met water en zeep voor, tijdens en na het bereiden van voedsel. Doe dit ook als je met rauw voedsel omgaat, na het gebruik van het toilet en nadat je chemische producten hebt gebruikt.

Dingen om duidelijk over te zijn

Er zijn veel besmettingspunten en het is bijna onmogelijk om te detecteren of een etensdeel er wel of niet mee in aanraking is gekomen. Als je echter met al het bovenstaande rekening houdt bij het omgaan met voedsel, verminder je zeker het risico op voedselvergiftiging.