Kanker beïnvloedt de emotionele gezondheid

Net als andere chronische degeneratieve ziekten, beïnvloedt kanker de emotionele gezondheid op een zeer significante manier. Blijf lezen om er meer over te leren.

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Montse Armero.

Geschreven door Montse Armero

Laatste update: 07 november, 2022

We zullen het hier hebben over hoe kanker de emotionele gezondheid beïnvloedt en niet alleen de fysieke gezondheid van deze patiënten. Kanker is namelijk een van de meestvoorkomende ziekten ter wereld.

Alleen al in 2018 waren er 18,1 miljoen nieuwe gediagnosticeerde gevallen. Er wordt bovendien geschat dat het aantal patiënten de komende decennia tot 29,5 miljoen nieuwe diagnoses in 2040 zal blijven groeien.

Er zijn ook veel verschillende oorzaken van kanker. Denk bijvoorbeeld aan genetica, infecties, straling of blootstelling aan chemische kankerverwekkende stoffen. Er zijn daarnaast veel gevallen vanwege levensstijl.

In feite zijn tabak, alcohol, een zittende levensstijl, chronische stress, obesitas en verkeerde voeding factoren die direct of indirect het risico op het ontwikkelen van een kwaadaardige tumor verhogen.

Net als elke andere ziekte die zich in de loop van de tijd ontwikkelt en een hoog sterftecijfer heeft, beïnvloedt kanker de emotionele gezondheid op een zeer diepgaande manier.

Hoe reageren patiënten op de diagnose?

Wanneer mensen met een diagnose worden geconfronteerd, reageren ze op heel verschillende manieren. Het hangt van hun persoonlijkheid af en ook van de betekenis die kanker voor hen heeft. Volgens Moorey en Greer (Spaanse link) reageren patiënten volgens hun eigen aanpassingsstijl. De top vijf zijn dan:

• Vechten. De persoon stelt zich ten opzichte van de ziekte proactief op, zoekt informatie en raakt betrokken bij de behandeling.
• Ontkenning. De patiënt praat niet over het probleem en doet alsof hij het niet heeft.
• Fatalisme. Het subject plaatst zichzelf in het slechtst mogelijke scenario, of hij nu over objectieve gegevens beschikt om dat te ondersteunen of niet.
• Radeloosheid. De patiënt heeft te veel negatieve gedachten die vervolgens een depressief beeld bevorderen.
• Onrust. De patiënt kan moeilijk met de onzekerheid omgaan die de ziekte veroorzaakte.

Veranderen de emoties van de patiënt in de loop van de tijd?

Net zoals patiënten verschillende fasen van lichamelijke ziekte doormaken, veranderen ook hun gedachten, gevoelens en emoties. Het zal dus heel anders zijn als de patiënt op de behandeling reageert en er een genezing is of als er een gedeeltelijke remissie is.

Dat is ook het geval als er een terugval is, als er uitzaaiingen zijn of als het terminaal is. De persoonlijkheid van de patiënten plus het stadium van kanker waarin deze zich bevindt, zullen dus bepalen hoe ze zich aanpassen.

Angst en depressie bij kankerpatiënten

Angst en depressie zijn de meestvoorkomende psychologische reacties bij kankerpatiënten. We zullen hieronder meer over deze emoties bij kankerpatiënten uitleggen.

Depressie

Volgens verschillende onderzoeken (Spaanse link) kan de prevalentie van depressie variëren tussen 4% en 58% van de patiënten, afhankelijk van de bestudeerde populatie en het stadium waarin de patiënten zich bevinden.

Het gemiddelde ligt rond de 40%, een zeer hoog percentage vergeleken met de algemene bevolking. Een depressieve episode kan de symptomen moeilijker te beheersen maken, en de patiënt kan de behandeling ook vaker weigeren.

Om deze reden is het belangrijk dat mensen om hen heen met de symptomen van een depressie bekend zijn. Ze moeten ook met de psycho-oncoloog communiceren of met de persoon die de patiënt emotionele steun biedt.

Angst

Kanker kan veel situaties veroorzaken waarin patiënten nerveus zijn en zelfs een intense angst ervaren. Enkele van de meestvoorkomende redenen zijn dan bijvoorbeeld:

• Reactieve angst bij diagnose.
• Moeilijkheden om met onzekerheid om te gaan.
• Reactivering van eerdere angst: fobie, paniekaanvallen, gegeneraliseerde angst of posttraumatische stress.
• Angst voor lichamelijk lijden en pijn.
• Gevoel van controleverlies.
• Existentiële angst.
• Angst die toeneemt door de farmacologische behandelingen zelf.
• Lijden door de pijn van de gezinsomgeving.
• Angst voor behandelingen (bijwerkingen, operaties, lichamelijke en psychische gevolgen).
• Angst voor de dood.

Emotionele steun is belangrijk

Het overlevingspercentage van kanker is de afgelopen jaren voor veel verschillende soorten verbeterd. Het is echter nog steeds voor veel patiënten een dodelijke ziekte.

Vaak concentreren vrienden en familie zich meer op de testresultaten en biopsieën en we vergeten dat kanker de emotionele gezondheid beïnvloedt. Studies tonen ook aan dat patiënten zeer significant kunnen lijden (Engelse link).

Ten slotte is het essentieel dat familie en vrienden leren om de patiënt emotionele steun te bieden. Ze kunnen ook een specifieke opleiding volgen, of met een specialist in psycho-oncologie overleggen.