Hoe met tieners om te gaan die zichzelf beschadigen

Tieners die zichzelf beschadigen verwonden zichzelf opzettelijk. Dit is een symptoom van een groter probleem en is geen aandoening op zich.
Hoe met tieners om te gaan die zichzelf beschadigen
María Belén del Río

Geschreven en geverifieerd door de dokter María Belén del Río.

Laatste update: 06 januari, 2021

Helaas zijn gevallen van tieners die zichzelf beschadigen heel gewoon geworden. Factoren zoals de gezinssituatie, sociale context of overmatig gebruik van nieuwe technologieën hebben aan het toenemend aantal gevallen bijgedragen.

Hieronder zullen we dit probleem bespreken dat op tijd moet worden herkend, omdat het tot ernstigere situaties kan leiden. We zullen ook de oorzaken bekijken waarom tieners zichzelf beschadigen en de mogelijke manieren om hiermee om te gaan.

Tieners die zichzelf beschadigen

Huilend meisje

Tieners die zichzelf beschadigen zijn zowel een probleem van het gezin als een sociaal probleem. Niet alleen vanwege de actie zelf, maar omdat het ook een vroeg waarschuwingssignaal kan zijn voor een toekomstige zelfmoordpoging of een psychische stoornis.

Er zijn verschillende factoren die tot zelfbeschadiging bij jonge mensen kunnen leiden. Houd er echter rekening mee dat, ongeacht de factoren, alle gevallen professionele hulp nodig hebben. Alleen een professional kan aangeven wat de beste manieren zijn om het probleem aan te pakken en een goede oplossing bieden.

Familiefactoren die zelfbeschadiging bij tieners bevorderen

Studies tonen aan dat er een aantal factoren zijn die tot zelfbeschadiging kunnen leiden. De volgende gezinsfactoren kunnen tot zelfbeschadiging bij tieners leiden:

  • Fysiek of seksueel misbruik.
  • Zelfmoord in het gezin.
  • Psychische stoornissen bij directe familieleden.
  • Disfunctionele of ongestructureerde gezinnen.
  • Communicatieproblemen en zwakke emotionele banden tussen ouders en kinderen.
  • Omgevingen waar woede, prikkelbaarheid en emotionele uitbarstingen de boventoon voeren.

Emotioneel leed bij tieners aanpakken

De bovengenoemde factoren leiden tot een emotionele onbalans bij jongeren en zijn daarom bevorderlijk voor zelfbeschadiging. Jezelf pijn doen is dus een verkeerde manier om te proberen je leed te verminderen.

In veel gevallen kunnen de signalen zo subtiel zijn dat het moeilijk is om ze met het blote oog te herkennen. Als je de signalen echter opmerkt, dan is het van cruciaal belang om het probleem te identificeren. Een goede manier om dit te doen is door jezelf een aantal vragen te stellen.

  • Wordt de emotionele communicatie van de tiener gerespecteerd, begrepen en aangemoedigd? Het gezin kan zich soms door de intensiteit en frequentie overweldigd voelen.
  • Dragen de ouders juist bij aan het leed van hun kind door buitensporige kritiek of overmatige betrokkenheid bij hun leven?
  • Zou de tiener manieren kunnen zoeken om de aandacht van de ouders te trekken om in de emotionele behoeften te voorzien? Of misschien juist om ouderlijke eisen te vermijden?

In deze gezinssituaties suggereert onderzoek dat hoe meer afwijzing of druk er van ouders is, hoe meer woede en frustratie een tiener zal voelen. Ze behandelen het probleem daarom als een uitdaging en tonen ze nog meer tegenstand tegen eventuele voorstellen.

De sociale omgeving en nieuwe technologie

Tienerjongen die overstuur is

Naast de gezinscontext leiden ook andere factoren in bepaalde gevallen tot zelfbeschadiging bij tieners. In deze belangrijke fase van verandering moet je rekening houden met emotionele kwetsbaarheid.

Een tiener is niet alleen gevoeliger voor de gezinssituatie, maar ook voor de sociale omgeving. In die zin is er ook een houding van rebellie tegen de regels en imitatie van het gedrag van hun leeftijdsgenoten. Hierdoor kan zelfbeschadiging verleidelijk zijn.

Tenslotte mogen we de rol van nieuwe technologieën niet vergeten. Buitensporig gebruik hiervan kan er bijvoorbeeld toe leiden dat de tiener een virtueel leven idealiseert waarin geweld de boventoon voert.

Hoe moet je met tieners omgaan die zichzelf beschadigen?

We raden professionele ondersteuning ten zeerste aan om erachter te komen welke factoren de tiener beïnvloeden. Er zijn steeds meer preventiecampagnes en -programma’s op educatief en medisch niveau die hen aanraden om een psycholoog te raadplegen.

Houd er rekening mee dat er in een aantal gevallen sprake van een psychische stoornis kan zijn. De toename van het aantal gevallen van zelfbeschadigende tieners toont echter aan dat het voor hen meestal erg moeilijk is om met hun emoties om te gaan. Het belangrijkste hier is daarom om professionele hulp te zoeken en de adviezen op te volgen.

Tenslotte mogen ouders ook niet vergeten dat een tiener die zichzelf schade toebrengt, diepe pijn lijdt en dat ze het meest behoefte aan begrip en genegenheid hebben.

Luister dus naar ze, bied je steun aan en blijf te allen tijde kalm. Zoals je kunt zien, zullen andere houdingen alleen maar tot meer afwijzing en tegenstand van hun kant leiden (Engelse link). Dit zal alle pogingen om de tiener te helpen alleen maar belemmeren.


Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.


  • Crowell, S. E., Baucom, B. R., McCauley, E., Potapova, N. V., Fitelson, M., Barth, H., … Beauchaine, T. P. (2013). Mechanisms of Contextual Risk for Adolescent Self-Injury: Invalidation and Conflict Escalation in Mother-Child Interactions. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology. https://doi.org/10.1080/15374416.2013.785360
  • Wills, T. A., & Yaeger, A. M. (2003). Family Factors and Adolescent Substance Use: Models and Mechanisms. Current Directions in Psychological Science. https://doi.org/10.1046/j.0963-7214.2003.01266.x
  • Crowell, S. E. (2010). Self-injurious behaviors among adolescent females: A biosocial approach. Dissertation Abstracts International: Section B: The Sciences and Engineering.
  • Lovell, S., & Clifford, M. (2016). Nonsuicidal Self-Injury of Adolescents. Clinical Pediatrics. https://doi.org/10.1177/0009922816666854
  • Wedig, M. M., & Nock, M. K. (2007). Parental expressed emotion and adolescent self-injury. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry. https://doi.org/10.1097/chi.0b013e3180ca9aaf

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.