De functies van vitamine D

Wist je dat vitamine D ook bekend staat als de "zonneschijn vitamine"? Het speelt echter niet alleen een rol bij de vorming van botweefsel. Ontdek vandaag de functies van vitamine D en hoe je een tekort kunt voorkomen.

Geschreven en geverifieerd door de diëtist Anna Vilarrasa.

Laatste update: 23 augustus, 2022

Vitamine D komt het lichaam op vele manieren ten goede. In feite werkt het als een hormoon. Daarom vervult vitamine D belangrijke functies in het menselijk lichaam. In tegenstelling tot veel andere vitamines kan vitamine D endogeen gesynthetiseerd worden.

Vitamine D-receptoren zijn aanwezig in meer dan 50 verschillende weefsels en spelen een rol in de regulatie van meer dan 200 genen. Dit maakt het een belangrijke vitamine om gezond te blijven. Deze vitamine bestaat uit verschillende vetoplosbare verbindingen. Zo is er ergocalciferol (D2) en cholecalciferol (D3).

De functies van vitamine D en de rol ervan in de gezondheid

Volgens informatie (Engelse link) gepubliceerd in het International Journal for Vitamin and Nutrition Research, zijn de belangrijkste functies van vitamine D de volgende. In het algemeen werkt deze vitamine:

• Helpt de calcium– en fosfor-balans in stand te houden.
• Verhoogt de calciumopname uit de darm.
• Speelt een rol bij de celontwikkeling.
• Is een krachtige modulator van het immuunsysteem.
• Speelt een rol bij de transmissie van zenuwimpulsen naar de spier.

Er is een duidelijk verband tussen de functies van vitamine D en de gezondheid van de botten. Een ernstig tekort kan zich uiten als rachitis bij kinderen of osteomalacie bij volwassenen.

Hoewel deze aandoeningen tegenwoordig niet vaak meer voorkomen, komt osteoporose toch steeds vaker voor. Een normale vitamine D-spiegel kan het ontstaan voorkomen van deze ziekte die de botten verzwakt en het risico op breuken verhoogt.

De laatste jaren bestuderen onderzoekers echter de rol van vitamine D bij andere gezondheidsaspecten en de werking van de hersenen.

Er is steeds meer bekend over de mogelijke rol ervan bij het ontstaan van auto-immuunziekten (lupus, reumatoïde artritis, of multiple sclerose), hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten, en sommige vormen van kanker. Een studie (Engelse link) gepubliceerd in het tijdschrift Portuguese Medical Act stelde dit.

Vitamine D-tekort

Vitamine D tekort is wereldwijd een groot probleem voor de volksgezondheid. Vanwege de belangrijke functies van deze vitamine in het lichaam kunnen we de gevolgen ervan eenvoudigweg niet onderschatten.

De belangrijkste oorzaak van dit tekort is een gebrek aan blootstelling aan de zon. Zoals je hieronder zult zien, is dit de belangrijkste manier om vitamine D binnen te krijgen. Anderzijds kunnen sommige aandoeningen het risico op een vitamine D tekort vergroten:

• Malabsorptiesyndroom, dat zijn aandoeningen die het de dunne darm moeilijk maken om voldoende van bepaalde voedingsstoffen en vloeistoffen op te nemen. Hiertoe behoren bijvoorbeeld de ziekte van Crohn of coeliakie.
• Nier- of leveraandoeningen: Het lichaam moet vitamine D omzetten in een actieve vorm. Om dit te kunnen doen moeten deze organen goed werken.
• Leeftijd
• Sommige medicijnen verminderen de opname van vitamine D.
• Weinig blootstelling aan de zon
• Mensen met een donkere huid
• Obesitas

De belangrijkste bronnen van vitamine D

Om van de voordelen van deze vitamine te kunnen profiteren, is het belangrijk de bronnen te kennen waarmee je voor normale niveaus kunt zorgen. Er zijn twee manieren om dit te bereiken: via de voeding en via de synthese door de huid.

Vitamine D in voedingsmiddelen

Niet veel voedingsmiddelen bevatten deze vitamine, en de voedingsmiddelen die dat wel doen worden spaarzaam geconsumeerd (zoals orgaanvlees of boter). De voedingsmiddelen die het rijkst zijn aan deze vitamine zijn:

• Vette vis. Haring, makreel, sardines, tonijn, en zalm.
• Lever en ander orgaanvlees, ook in patés en foie gras.
• Vette kazen en boter.
• Eieren. Eigeel bevat vitamine D.
• Paddenstoelen
• Verrijkte voedingsmiddelen. Voedingsmiddelen verrijkt met vitaminen en mineralen komen steeds meer voor. In dit geval zijn sommige soorten melk, groentedranken, sappen, of ontbijtgranen verrijkt met vitamine D.

Huidsynthese en zonlicht

Dit is de bron die je lichaam van de meeste vitamine D voorziet. Ultraviolette straling van de zon stimuleert de aanmaak van vitamine D3 in de opperhuid.

Volgens de huidige wetenschappelijke studies (Engelse link) is vijf tot 15 minuten directe blootstelling aan de zon op gezicht en armen voldoende om een tekort aan vitamine D te voorkomen. Sommige factoren kunnen deze synthese echter belemmeren:

• Naarmate we ouder worden, verliezen we het vermogen om vitamine D aan te maken.
• Hoe donkerder je huid, hoe meer je je aan de zon moet blootstellen.
• Zonbeschermingsfactoren groter dan acht maken het de zonnestralen moeilijk om in de huid door te dringen.
• De intensiteit van het zonlicht. Die is in de winter namelijk niet dezelfde als in de zomer, en ook niet in alle streken.

Hoewel je je regelmatig aan de zon moet blootstellen om normale vitamine D niveaus te garanderen, moet je je ook bewust zijn van de risico’s die dit met zich meebrengt. De risico’s die er het meest uitspringen zijn huidkanker en vroegtijdige veroudering. Daarom is het belangrijk het advies van deskundigen (Spaanse link) op te volgen als het gaat om jezelf bloot te stellen aan de zon.

Vitamine D: een essentiële voedingsstof

Bloedonderzoek kan een tekort aan vitamine D opsporen. Dit is de beste manier om te ontdekken of je een supplement moet nemen of niet. Volg altijd de aanbevelingen van je arts als je je blootstelt aan de zon en eet voedingsmiddelen die rijk zijn aan vitamine D om een tekort te voorkomen.