Alles over het menselijk genoomproject

Het menselijk genoomproject was een initiatief van de internationale wetenschappelijke gemeenschap om het genoom van de mens volledig te ontcijferen. In dit artikel vertellen we je er meer over en over de gevolgen voor de gezondheid.

Het menselijk genoomproject begon in 1990. Wetenschappers hadden aanvankelijk gepland dat het 15 jaar zou duren. De informatie werd echter verkregen voordat de 15 jaar verstreken waren. In 2003 verklaarde de groep onderzoekers die verantwoordelijk waren voor het project dat ze het menselijk genoom volledig hadden ontcijferd.

Je zou dit initiatief als het grootste onderzoeksproject in de geschiedenis kunnen catalogiseren. Het budget van het project en het aantal verschillende betrokken landen maken het tot een unieke historische gebeurtenis.

Door de vorming van een publiek internationaal consortium bestaande uit de Verenigde Staten, Japan, China, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en andere landen, werd het onderzoeksproject uitgevoerd.

Het oorspronkelijke budget was ongeveer € 3 miljard. Naast het wetenschappelijke initiatief en de betrokken kennis, maakte de ontwikkeling van bio-informatica het menselijk genoomproject mogelijk.

Dankzij de vooruitgang in de verwerking van biologische informatie met behulp van computers die miljoenen DNA-gegevens (deoxyribonucleïnezuur) kunnen verzamelen, is het gelukt.  Samenvattend waren de doelstellingen van het menselijk genoomproject:

• Identificeren van alle genen waaruit het menselijk DNA bestaat.
• Bewaren van alle verzamelde informatie.
• Ontwikkelen van methoden en analysetechnieken voor DNA-gegevens.
• De juridische en ethische betekenis van genetische informatie vaststellen.

Gevolgen van het menselijk genoomproject

Het verkrijgen van alle genetische informatie van onze soort heeft enorme implicaties voor de mensheid, zowel op wetenschappelijk als ethisch niveau. We mogen ook de juridische gevolgen van het verkrijgen van dergelijke informatie niet vergeten.

Wetenschappelijk gezien is de informatie in het DNA buitengewoon waardevol. Het opent de deur naar genezing van ziekten die voorheen als onbehandelbaar werden beschouwd (Engelse link). Er is zelfs ruimte voor ziektepreventie, in genetische termen, voordat de ziekte zich manifesteert.

Vanuit ethisch oogpunt hebben experts de kwestie van genetische manipulatie gesuggereerd. Als de mensheid al hun informatie uit het DNA kent, dan kunnen we onszelf door middel van kunstmatige processen aanpassen.

De scheidslijnen tussen wat natuurlijk is en wat kunstmatig is, verdwijnen. Het is krachtige kennis die entiteiten ten goede of ten kwade kunnen gebruiken. Ten slotte zijn vanuit juridisch oogpunt de gevolgen ook interessant.

Velen zijn van mening dat regeringen wetten moeten aannemen die het gebruik van informatie die uit het menselijk genoomproject is verkregen, reguleren. Het DNA van elk mens zou aanleiding voor discriminatie kunnen zijn, aangezien het mogelijk is van tevoren te weten wie binnenkort een handicap of aandoening krijgt.

Medische toepassingen van het menselijk genoomproject

In de medische wereld is het menselijk genoomproject groot nieuws. De mogelijkheden om impact op situaties te hebben waarvan de oorzaak voorheen een mysterie was, zijn fantastisch. We bespreken de meest relevante toepassingen tot nu toe:

• Kanker: met kennis van DNA is het mogelijk om de mechanismen te ontcijferen die ongecontroleerde neoplasmata veroorzaken. De tak van de geneeskunde die bekend staat als genetische manipulatie, zou in staat zijn om defecte genen te repareren om de ziekte te voorkomen (Engelse link).
• Prenatale aandoeningen: Een van de belangrijkste toepassingen van het menselijk genoomproject is foetale analyse tijdens de zwangerschap. Artsen zouden voor de geboorte alle genetische informatie van de baby kennen. Dit omvat het voorspellen of toekomstige ziekten zich zullen ontwikkelen.
• Bijwerkingen van medicijnen: met informatie uit menselijk DNA zou het mogelijk zijn virtuele tests van geneesmiddelen uit te voeren voordat ze op de markt worden gebracht en door mensen worden gebruikt om mogelijke bijwerkingen op te sporen. Hierdoor kunnen medicijnen worden verfijnd en verbeterd voordat ze op de markt komen.
• Routinematig klinisch: de huisartsenpraktijk kan deze informatie ook toepassen. Met het DNA van een patiënt in de hand zouden artsen vast kunnen stellen in welke mate de patiënt op korte en middellange termijn ziek wordt. Artsen zouden een actieplan kunnen opstellen om wijdverspreide ziekten zoals arteriële hypertensie of diabetes te verminderen of te voorkomen.
• Zeldzame ziekten: de lange lijst van zelden voorkomende ziekten, dat wil zeggen ziekten die bij zeer weinig mensen voorkomen, zou baat bij genetische informatie hebben. De meeste van deze ziekten zijn aan mutaties in het DNA gerelateerd. Ze kunnen voorkomen worden of specifieker worden behandeld.

Ethische overwegingen

Sinds het begin van het menselijk genoomproject hebben veel auteurs gewaarschuwd dat we met een tweesnijdend zwaard te maken hebben. Het een wetenschappelijk wonder, het kan echter ook een brug naar verdorven acties van bedrijven en individuen zijn.

Alleen in de Verenigde Staten is een groot deel van het projectbudget aan wetenschappelijke studies over de ethische zorgen met betrekking tot het menselijk genoom besteed (Engelse link). We kunnen dan intuïtief weten dat de zorgen bestaan.

Het kennen van de volledige genetische informatie van de menselijke soort en het ontwikkelen van technieken om deze te manipuleren zou de norm kunnen worden. Dat wil zeggen, het zou kunnen benaderen om te definiëren wat wel en niet een genetisch normaal mens is, met het risico dat een aantal mensen niet-menselijk wordt verklaard.

Verzekeringsmaatschappijen zouden ook toegang tot de informatie kunnen krijgen en de dekking aan mensen kunnen weigeren die een genetisch groter risico lopen om in de toekomst ziek te worden.

Bedrijven zouden het bovendien kunnen gebruiken om op basis van dezelfde logica werk aan personen te weigeren. Ze zouden het zelfs kunnen gebruiken om de toegang tot onderwijs te ontzeggen onder de veronderstelling dat een jongere genetisch niet geschikt is voor bepaalde rollen.

Conclusie

De wereld van de genetica heeft dus een nieuw tijdperk ingeluid. Zoals elke wetenschappelijke vooruitgang in het verleden en nu, moet het met duidelijke regels en een flinke dosis menselijkheid worden beheerd. We moeten van het menselijk genoomproject geen big business maken. Het zou dus een kans moeten zijn om ons nog menselijker te maken.