Alles dat je moet weten over ik-berichten

Menselijke communicatie wordt door een uiterst complex karakter gekenmerkt. Om die reden hebben veel mensen een aantal strategieën ontwikkeld waarmee ze zich beter kunt uiten. Eentje daarvan is 'ik-berichten'. In dit artikel leggen we uit wat ze zijn.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Montse Armero.

Laatste update: 09 augustus, 2022

‘Ik-berichten’ zijn een bijzonder nuttig communicatie-instrument wanneer je je gedachten of emoties wilt uiten zonder je partner pijn te doen. In het artikel van vandaag vertellen we je alles wat je moet weten over deze ik-berichten.

Stel je bijvoorbeeld een situatie voor waarin het je niet bevalt hoe iemand anders zich gedraagt. De meeste mensen vinden het misschien moeilijk om hun ongemak en de gevoelens die het genereert uit te drukken.

In dergelijke omstandigheden zeggen mensen vaak niet wat ze echt denken om conflicten te voorkomen. En als ze besluiten te spreken, dan vinden ze het moeilijk om de juiste woorden te vinden om voldoende assertief te zijn en de ander niet te beledigen. In dit geval zijn ik-berichten een perfecte techniek, omdat je hiermee jezelf zonder verwijten kunt uiten.

Wat je moet weten: wat zijn ik-berichten?

‘Ik-berichten’ zijn een communicatiestrategie die mensen de mogelijkheid geeft om hun gevoelens assertief uit te drukken, zonder aanvallend te zijn.  Lees hier een Engels artikel over assertief communiceren.

Om ze te gebruiken, moet je prioriteit geven aan het spreken in de eerste persoon, je concentreren op waar je het over hebt en de emoties beschrijven die het genereert.

‘Ik-berichten’ zijn een communicatiehulpmiddel waarmee mensen zich assertiever kunnen uiten, waardoor het conflict vermindert wanneer ze iets uiten dat ze niet leuk vinden.

Bijvoorbeeld de typische zin “Je zet nooit iets op zijn plek!” is kritiek die tussen twee mensen die samenwonen geuit kan worden. Geconfronteerd met deze zin, is het voor de bovengenoemde persoon gemakkelijk om zich aangevallen te voelen en op dezelfde manier te reageren.

In plaats daarvan is het veel beter om te zeggen: “Ik heb deze maand alles in mijn eentje schoongemaakt en voel me niet gesteund”. Dit komt omdat de spreker beschreef wat er gebeurde en uitte hoe hij zich voelde, maar zich niet concentreerde op de ander te beschuldigen.

Door een boodschap op deze manier uit te drukken, kan je gesprekspartner zich meer empathisch tegenover jou voelen. Bovendien voelen mensen zich zo niet veroordeeld en kunnen ze gemakkelijker hun emoties uiten.

Wat je moet weten: verschillen tussen ‘ik-berichten’ en ‘jij-berichten’

‘Jij-berichten’ zijn berichten die gewoonlijk ten onrechte als argument worden gebruikt. Hier zijn enkele van de verschillen die je moet weten tussen ‘jij-berichten’ en ‘ik-berichten’.

Beschuldigen

‘Jij-berichten’ belemmeren een goede communicatie, omdat de ander zich aangevallen kan voelen als je hem de schuld geeft van wat er is gebeurd. Schuld benadrukken krijgt alleen het tegenovergestelde effect. De persoon zal:

• Zichzelf verdedigen.
• Hun deel van de verantwoordelijkheid niet op zich nemen.
• Antwoorden met andere kritiek.

‘Ik-berichten’ minimaliseren op hun beurt defensiviteit. Je gesprekspartner zal niet op dezelfde manier reageren als je zegt: “Gisteren voelde ik me verdrietig, omdat je niet hebt gebeld” in plaats van te zeggen: “Dankzij jou had ik gisteren een vreselijke dag.”

Veroordelen

In ‘jij-berichten’ maakt de emittent een oordeel over de andere persoon, wat alleen maar meer wrok oplevert. Bijvoorbeeld door te zeggen: “Je doet altijd hetzelfde, je zult nooit veranderen!” zal de ander niet motiveren om het probleem op te willen lossen.

In plaats daarvan zal het een betere keuze zijn om te zeggen: “Ik word erg nerveus als je me niet vertelt dat je te laat komt,” omdat het de emotie beschrijft zonder de andere persoon te veroordelen. ‘Jij-berichten’ oordelen en belemmeren een goede communicatie. Ze maken het daarom moeilijker om problemen op te lossen.

Een conflict oplossen

‘Jij-berichten’ lossen het kernprobleem niet op. Integendeel, ze maken het meestal erger. ‘Ik-berichten’ zijn echter een goede strategie om een oplossing tussen de twee partijen te vinden.

Als je je aandacht richt op het beschrijven van wat er is gebeurd, uitdrukken hoe je je voelde, en een alternatief voorstellen, kan dat enorm helpen bij het oplossen van een conflict.

Hoe ‘ik-berichten’ te gebruiken

• Formuleer de zin in de eerste persoon. Bijvoorbeeld: “Ik maak me zorgen wanneer…” of “Ik voel me slecht wanneer…” of “Ik ben verdrietig omdat….”
• Beschrijf het gedrag van de ander zo objectief mogelijk. Bijvoorbeeld: “Als je laat bent zonder waarschuwing…” of “Als ik uitleg hoe mijn dag is verlopen, dan geef je me geen aandacht…” of “Als je slecht praat over mijn beste vriend…”
• Leg uit hoe je je door het gedrag voelt. Bijvoorbeeld: “Ik voel dat je mijn tijd niet respecteert of waardeert…” of “Ik voel me genegeerd…” of “Ik heb het gevoel dat je me niet genoeg waardeert….”
• Stel een oplossing voor. Bijvoorbeeld: “De volgende keer zou ik het op prijs stellen als je me kunt laten weten dat je te laat komt” of “Ik heb liever dat we de volgende keer eerder gaan winkelen om lange rijen te voorkomen” of “Ik zou willen dat we volgende week allebei de was zouden doen.”

‘Ik-berichten’ zijn handig om met iedereen te communiceren: vrienden, je partner, familieleden, collega’s of mensen die je net hebt ontmoet. Het belangrijkste is dat op deze manier communiceren voorkomt dat de ander zich beschuldigd of schuldig voelt.

Integendeel, ze zullen zich realiseren dat je een situatie aandraagt die je ervaart en een oplossing impliceert zonder hen aan te vallen. Ze zullen dus niet defensief worden en begrijpen dat je je niet goed voelt. Het is daarom veel gemakkelijker voor hen om samen te werken om het probleem op te lossen.