Wetenschappelijk bewezen voordelen van vlierbessen
De voordelen van vlierbessen uit het geslacht Sambucus zijn goed gedocumenteerd in boeken over natuurlijke geneeskunde. Ze zijn zelfs het onderwerp van interesse geweest in verschillende wetenschappelijke onderzoeken, die een aantal van de toepassingen ervan in verband met de gezondheid hebben onderschreven. Wat zegt het bewijs?
Om te beginnen moet je weten dat er ongeveer 30 soorten vlierbomen en -planten in de wereld zijn. De Europese versie (Sambucus nigra) is echter het meest populair op het gebied van medicinale toepassingen. Je kunt de bloemen, bessen en schors van de plant gebruiken.
Gunstige componenten van vlierbes
Als het op de gezondheid aankomt, zijn de zwarte bessen het meest gebruikte deel van de vlierbes. Deze bessen vallen onder meer op door hun gehalte aan:
- organische pigmenten
- tannines
- carotenoïden
- aminozuren
- vitamine C
- andere voedingsstoffen waarvan de opname bijdraagt aan het voorkomen van ziekten
In het bijzonder, zoals beschreven in een recensie gepubliceerd in de Journal of Functional Foods (Engelse link), bevatten vlierbessen:
- 6 tot 35 mg vitamine C per 100 gram, wat wil zeggen tot 60% van de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid.
- 7 gram voedingsvezels per 100 gram.
- Fenolische zuren.
- Quercetine, kaempferol en isorhamnetine.
- Anthocyanen.
De voordelen van vlierbessen volgens de wetenschap
Tegenwoordig worden veel van de voordelen van vlierbessen benut om supplementen en natuurlijke producten te maken. Dit is in feite de beste manier om ze te consumeren, omdat de rauwe bessen, schors en bladeren giftige stoffen bevatten die maagproblemen kunnen veroorzaken als ze niet op de juiste manier worden bereid.
Het is echter belangrijk om duidelijk te maken dat, hoewel vlierbes positieve gezondheidseffecten heeft, het geen eerstelijnsbehandeling tegen ziekten is en geen vervanging voor medische aanbevelingen. Om deze reden is het essentieel om bij een ziekte eerst een arts te raadplegen.
Vlierbessen bij griep en verkoudheid
Mensen gebruiken vlierbessenremedies sinds de oudheid als versterkend middel tegen griep– en verkoudheidsverschijnselen. Een thee gemaakt van zowel de bloemen als het extract van de bessen lijkt de ernst en de duur van de infectie te verminderen bij het eerste teken van symptomen.
Een studie gepubliceerd in 2019 via Complementary Therapies in Medicine (Engelse link) heeft vastgesteld dat de bessen, vanwege hun antioxiderende componenten, positieve effecten hebben op de ernst van de symptomen van de bovenste luchtwegen.
Bovendien gaf een andere studie, gepubliceerd in Journal Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry (Engelse link), in 2012 aan dat deze vruchten de immuunrespons helpen te stimuleren, waardoor het risico op infecties zoals influenza wordt verlaagd.
Voordelen van vlierbessen voor de gezondheid van het hart
Een van de meest prominente voordelen van vlierbessen heeft te maken met de gezondheid van het hart. Specifiek hebben studies aangetoond dat de bessen positieve effecten hebben op de gezondheid van het hart en de bloedvaten.
Een recensie gepubliceerd in Phytotherapy Research (Engelse link) suggereert dat de vruchten het risico op hartaandoeningen helpt verminderen dankzij het anthocyaninegehalte.
Deze stoffen, die werken als antioxidanten, lijken de ophoping van cholesterol in de bloedvaten te verminderen.
Bovendien zouden ze ook een positief effect hebben op de bloeddruk. Hoewel er meer studies nodig zijn, ondersteunen de bevindingen tot nu toe het gebruik van vlierbessen om een gezond hart te ondersteunen.
Vlierbessen tegen constipatie
Een publicatie op de Penn State School of Medicine and Academic Medical Center-pagina (Engelse link) stelt dat vlierbessen een licht laxerend effect hebben en daarom niet gelijktijdig met andere laxeermiddelen mogen worden ingenomen.
Wetenschappers schrijven deze eigenschap toe aan een stof die bekend staat als anthrachinon, die ook voorkomt in rabarber en sennapeulen.
Ze verklaren het ook door de aanzienlijke bijdrage van vezels, die bijdragen aan een optimale darmfunctie. Over het algemeen helpt thee van gedroogde vlierbessen om de darmperistaltiek te stimuleren om de afvoer van afvalstoffen te bevorderen. We hebben meer bewijs nodig, maar het wordt als veilig beschouwd als het tot 5 dagen wordt ingenomen.
Andere mogelijke voordelen
Voorlopig is er onvoldoende bewijs om te bevestigen dat vlierbessen een uitzonderlijke rol spelen bij ziektepreventie. Toch kan het gebruik ervan, vanwege het gehalte aan antioxidanten, andere positieve gezondheidseffecten hebben. Natuurlijk moet je de consumptie van vlierbessen nog steeds combineren met een gezonde levensstijl.
- De anthocyanen in vlierbessen geven het een ontstekingsremmend effect dat kan bijdragen aan de verlichting van fysieke pijn.
- Een studie gepubliceerd in Phytotherapy Research (Engelse link) benadrukt dat zwarte vlierbes antivirale en antimicrobiële eigenschappen heeft die nuttig zijn tegen pathogenen die sinusitis, bronchitis en darminfecties veroorzaken.
- Bij dierenonderzoeken (Engelse link) hadden vlierbessen een diuretisch effect, waardoor de frequentie van urineren kon worden gestimuleerd.
- De antioxidanten en voedingsstoffen hebben ook een positieve invloed op de stemming. Het verbetert met name de mentale prestaties en vermindert het risico op depressie (Engelse link).
Ontdek ook dit artikel:
Suikervrije bessenjam: zo maak je het!
Bijwerkingen van vlierbessen
Bij de meeste gezonde volwassenen is matige consumptie van vlierbessen geen probleem. Het is echter buitengewoon belangrijk om overmatig gebruik te vermijden, omdat het de maag kan irriteren vanwege het lectinegehalte (Engelse link).
Aan de andere kant bevat de vlierbes stoffen die cyanogene glycosiden worden genoemd en die kleine doses cyanide kunnen afgeven. Gelukkig is de hoeveelheid van deze stof per 100 g slechts 3% van de geschatte dodelijke dosis voor een persoon.
- Daarnaast is niet aangetoond dat commerciële supplementen en gekookte vlierbessen cyanide bevatten. Daarom mag je ervan uit gaan dat het gebruik hiervan veilig is.
- Het innemen van een deel van de rauwe plant, of het nu bessen, bladeren of schors zijn, kan misselijkheid, braken en diarree veroorzaken.
Producten op basis van vlierbessen, zoals supplementen met de plant of bessen, zijn gecontra-indiceerd voor kinderen onder de 18 jaar en vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven. Mensen met een ziekte moeten een arts raadplegen voordat ze dit soort remedies gebruiken.
Alle aangehaalde bronnen zijn grondig gecontroleerd door ons team om hun kwaliteit, betrouwbaarheid, actualiteit en geldigheid te waarborgen. De bibliografie van dit artikel werd beschouwd als betrouwbaar en wetenschappelijk nauwkeurig.
- Sidor, A., & Gramza-Michałowska, A. (2015, October 1). Advanced research on the antioxidant and health benefit of elderberry (Sambucus nigra) in food – a review. Journal of Functional Foods. Elsevier Ltd. https://doi.org/10.1016/j.jff.2014.07.012
- Hawkins, J., Baker, C., Cherry, L., & Dunne, E. (2019). Black elderberry (Sambucus nigra) supplementation effectively treats upper respiratory symptoms: A meta-analysis of randomized, controlled clinical trials. Complementary Therapies in Medicine, 42, 361–365. https://doi.org/10.1016/j.ctim.2018.12.004
- Kinoshita, E., Hayashi, K., Katayama, H., Hayashi, T., & Obata, A. (2012). Anti-influenza virus effects of elderberry juice and its fractions. Bioscience, Biotechnology and Biochemistry, 76(9), 1633–1638. https://doi.org/10.1271/bbb.120112
- Vlachojannis, J. E., Cameron, M., & Chrubasik, S. (2010, January). A systematic review on the Sambuci fructus effect and efficacy profiles. Phytotherapy Research. https://doi.org/10.1002/ptr.2729
- Beaux, D & Fleurentin, J & Mortier, F. (1999). Effect of extracts of Orthosiphon stamineus Benth, Hieracium pilosella L., Sambucus nigra L. and Arctostaphylos uva-ursi (L.) Spreng. in rats. Phytotherapy research : PTR. 13. 222-5. 10.1002/(SICI)1099-1573(199905)13:3<222::AID-PTR447>3.0.CO;2-P.
- Porter, R. S., & Bode, R. F. (2017, April 1). A Review of the Antiviral Properties of Black Elder (Sambucus nigra L.) Products. Phytotherapy Research. John Wiley and Sons Ltd. https://doi.org/10.1002/ptr.5782
