Wat zijn opioïden en waarom worden ze voorgeschreven?

Artsen schrijven soms opioïden voor omdat het sterke pijnstillers zijn. De bekendste vorm is morfine, maar er zijn er nog veel meer.

Beoordeeld en goedgekeurd door de biotechnoloog Alejandro Duarte.

Geschreven door Equipo Editorial

Laatste update: 22 december, 2022

Opioïden zijn een groep medicijnen die inwerken op de opioïde receptoren in het zenuwstelsel. Het farmacologische effect treedt op als gevolg van deze verbinding, waardoor pijn wordt verlicht. Weet je echter wat de belangrijkste redenen zijn waarom een arts opioïden voorschrijft?

Opioïden zijn veilige medicijnen, maar ze kunnen leiden tot afhankelijkheid. Wanneer iemand dus een grote hoeveelheid gebruikt, raakt zijn lichaam gewend aan het medicijn en heeft het in toenemende mate een grotere hoeveelheid nodig om hetzelfde effect te produceren.

De meest gebruikte opioïden zijn tramadol, oxycodon, morfine en codeïne. Er zijn er nog veel meer maar dit zijn degenen met de minste risico’s.

Waar zijn opioïden voor bedoeld?

Mensen gebruiken opioïden op recept van de arts om ernstige pijn te verlichten en onmiddellijk de kwaliteit van hun leven te verbeteren.

Het werkingsmechanisme ervan moduleert de pijnlijke stimuli in het zenuwstelsel door interactie met opioïde receptoren. Als gevolg van deze kettingreactie neemt de intensiteit waarmee het lichaam pijn waarneemt af of verdwijnt volledig.

De eerste opioïde die ooit voor dit doel werd gebruikt was morfine. Om de analgetische kracht van een opioïde te berekenen, gebruiken artsen een schaal die morfine als uitgangspunt neemt (d.w.z morfine is de waarde 1). Van daaruit geeft een getal de mate aan van de werking van het medicijn.

Opioïdereceptoren zijn eiwitten die zich op het oppervlak van de cellen van het centrale zenuwstelsel bevinden zoals in de hersenen, het ruggenmerg, enz.) en die doorgaan in het spijsverteringskanaal.

Het afhankelijkheidsmechanisme bevindt zich precies in deze moleculen omdat nieuwe receptoren bij elke dosis synthetiseren dankzij de activering van het verantwoordelijke gen voor het coderen van de informatie voor dat specifieke eiwit.

Het activeringssignaal moduleert met meer receptoren en daarom wordt het steeds noodzakelijker om de dosis te verhogen. Dit is zodat meer er deeltjes moeten binden aan oppervlaktereceptoren om het gewenste effect te veroorzaken.

Waarom zou een arts ze voorschrijven?

Pijn is de belangrijkste reden waarom artsen opioïden voorschrijven. Wanneer iemand chronische pijn heeft, treden psychische en fysieke veranderingen op die de kwaliteit van het leven van de patiënt verslechteren.

In dit soort situaties is het enige alternatief om minder sterke opioïden voor te schrijven. De pijnstillende werking van deze subgroep van stoffen is matig, maar ze zijn gemakkelijker te doseren.

Sterkere opioïden kunnen echter worden toegediend wanneer iemand intense acute pijn heeft. Deze medicijnen zijn krachtiger, maar ze hebben een zeer kleine therapeutische marge, dus afhankelijkheid ervan is zeer waarschijnlijk.

Welke opioïden je ook voorgeschreven krijgt, je mag alleen de hoeveelheid gebruiken die door je arts is aangegeven. Dit is namelijk de enige manier om bijwerkingen te voorkomen.

Dit soort medicijnen wordt toegediend onder strikt medisch toezicht. Naast de dosis moet je de periode tussen elke dosis en pauzes ervan respecteren.

Bijwerkingen van voorgeschreven opioïden

Zoals we hierboven al vermeldden, is het belangrijkste nadeel hier het risico op verslaving aan deze medicijnen. Toch schrijven artsen deze medicijnen voor als er geen ander alternatief voor pijnstillers is.

Iets anders om in gedachten te houden is het veelvoorkomende misbruik van deze stoffen voor recreatief gebruik. In dit opzicht hebben mensen geen medische rechtvaardiging om ze te gebruiken.

Er treedt echter wel een ‘aangename’ sensatie op die door deze medicijnen wordt veroorzaakt, die een lichamelijke verslaafdheid creëert. Wanneer dit gebeurt, is de afhankelijkheid al zo groot dat iemand ontwenningsverschijnselen zal krijgen wanneer hij ze niet meer gebruikt.

Tot slot merken we op dat, ondanks hun slechte reputatie, opioïden zeer nuttig zijn. Niet alleen vanwege hun grote vermogen om pijn te verlichten, maar ook om de stemming van iemand te verbeteren.

In sommige gevallen krijgen mensen hun functionele capaciteit terug en kunnen ze taken weer normaal uitvoeren wanneer de pijn buiten beschouwing gelaten kan worden. Dit is erg belangrijk bij mensen met chronische ziekten, omdat het ook hun geestelijke gezondheid verbetert.