Wat te doen in geval van tandtrauma?

Weten wat je moet doen bij een tandtrauma is essentieel voor een betere prognose van het aangetaste gebit. In dit artikel vertellen wij je hoe je met deze situatie moet omgaan.

Zowel kinderen als volwassenen kunnen tandtrauma oplopen, hoewel dit het vaakst gebeurt tijdens de kinder- en adolescentiejaren. Dit soort ongelukken gebeurt meestal wanneer kinderen leren lopen, en tijdens spelletjes en sport.

Bij een tandtrauma is iedereen vaak erg nerveus en weet niemand wat te doen. Dat geldt niet alleen bij degene die het oploopt, maar ook bij degenen die hem begeleiden. Het is echter van vitaal belang om te weten wat snel gedaan moet worden om de situatie onder controle te krijgen en de prognose van de aangetaste tand te verbeteren.

Blijf lezen, want in dit artikel verduidelijken we wat je moet doen en wat je moet doen als jij of iemand in je familie of vriendenkring een klap tegen de mond krijgt wat de tanden en kiezen kan beïnvloeden.

Wat is tandtrauma ?

Tandtrauma is een verwonding die optreedt aan een tand, het bot en andere ondersteunende weefsels als gevolg van een klap of een fysieke impact op het gebied. Dit heeft gevolgen voor de esthetiek van de glimlach, maar ook voor het kauw- en spraakvermogen van de persoon in kwestie.

Tandtrauma’s komen vaak voor tijdens de kindertijd en adolescentie, als gevolg van vallen wanneer een kind zijn eerste stapjes zet en zijn evenwicht nog niet goed genoeg ontwikkeld is.

Ze worden ook veroorzaakt door klappen tijdens het spelen of bij het beoefenen van bepaalde sporten. De meest getroffen tanden zijn over het algemeen de bovenste snijtanden, omdat die het meest blootliggen.

De vormen van trauma in de mond zijn divers en kunnen verschillen qua mate van ernst. Er kunnen breuken van de tanden optreden, de tanden kunnen verschuiven, de tand kan in een abnormale stand komen te staan of zelfs uitvallen.

Daarnaast kunnen er verwondingen zijn aan de zachte weefsels van de mondholte. Dit kunnen sneetjes in de lippen, tong of wangen zijn, die gepaard gaan met veel bloedingen en ontstekingen. In de ernstigste gevallen kan het gaan om de botten die de tanden ondersteunen. Daarom moet de tandarts onmiddellijk een diagnose stellen van de gehele situatie.

Zowel tijdelijke als blijvende tanden kunnen zijn aangetast, en de verdere behandeling zal afhangen of het om het blijvende gebit gaat. Hoe dan ook, als het tandtrauma een melktand betreft, hoef je je niet veel zorgen te maken. Onder de wortel vormt zich een blijvende tand en die kan gezond blijven groeien.

Gevolgen van een tandtrauma

Zoals we al hebben gezegd, kan een tandtrauma zich op verschillende manieren uiten, afhankelijk van de weefsels die erbij betrokken zijn. Enkele van de volgende situaties kunnen zich voordoen zijn onder andere:

• Breuk van het glazuur of het tandbeen. De tand is gebroken, maar er is geen verlies van tandstructuur.
• Mobiliteit van de tand. Er is schade aan de weefsels die de tand ondersteunen en de tand beweegt in zijn holte.
• Fractuur van de kroon van de tand. De tand of kies breekt en verliest een deel van de kroon. De pulpa kan aangetast zijn.
• Verandering van de normale positie van de tand. De tand kan naar één kant opschuiven (tandluxatie), naar de binnenkant van het bot (tandintrusie) of naar de buitenkant (tandextrusie).
• Tandwortelbreuk. Het letsel aan de tand strekt zich uit tot onder de tandvleesgrens.
• Verlies van de tand uit de mond. Dit wordt tandavulsie genoemd.
• Letsels aan de weke delen.

Al deze letsels tasten de integriteit van de tanden en de omliggende weefsels aan. Hierdoor verandert het uiterlijk van de mond en de manier van spreken en eten.

Verschilt tandtrauma tussen kinderen en volwassenen?

We hebben al gezegd dat de reacties en de therapeutische behandeling na een tandheelkundig trauma verschillen afhankelijk van of het betrokken element tijdelijk of permanent is. Daarnaast is de leeftijd van de patiënt een belangrijke factor om rekening mee te houden.

Melktanden

Bij kinderen zijn de meest voorkomende oorzaken spelletjes, sport en gebrek aan evenwicht bij het beginnen te lopen. Het wordt echter ook in verband gebracht met kindermishandeling. Bij volwassenen wordt het daarentegen meestal in verband gebracht (Spaanse link) met verkeersongevallen, sport en vallen.

Als het gaat om een melktand, moeten tandartsen inschatten hoe lang de tand in de mond moet blijven om te zien of het de moeite waard is om hem te proberen te behouden of niet. Soms is het een goed idee om de tand te verwijderen omdat de blijvende tand op het punt staat door te komen.

Als het letsel klein is, kunnen specialisten dit repareren met esthetische vullingen. In bepaalde gevallen zijn de behandelingen echter complexer. Als een specialist de melktand moet verwijderen, of als de tand door een klap is uitgevallen, kan het nodig zijn de plaats die de tand innam met een plaatshouder te handhaven.

In het geval dat de tijdelijke tand uitvalt, moet deze niet opnieuw worden geïmplanteerd. Daarbij kan namelijk de blijvende tand die zich in het bot aan het vormen is, beschadigd raken.

Blijvende tanden

Als het tandtrauma zich daarentegen voordoet bij een blijvende tand, is het belangrijkste doel deze in de mond te houden. Zowel bij volwassenen als bij kinderen geldt dat als de tand uit de mond komt en de tandarts hem opnieuw kan implanteren, dit geprobeerd moet worden.

Als het ongeval met een blijvende tand zich voordoet bij een kind, dan moet de tandarts beoordelen of de schade de pulpa van een tand die zijn wortelontwikkeling nog niet heeft voltooid heeft beschadigd. In dat geval is een speciale therapie nodig om de wortels te helpen.

Als de klap daarentegen een blijvende tand van een volwassene verwondt, zijn de wortels al gevormd. Wanneer er schade is aan de pulpa, moet de specialist een wortelkanaalbehandeling uitvoeren. Als de tand kan worden bewogen, zal de tandarts de tand gedurende een bepaalde periode stabiliseren, zodat de persoon de tand niet zal verliezen.

Tips over hoe te handelen in geval van tandtrauma

Bij een tandtrauma is het belangrijk dat je weet wat je moet doen en dat je snel handelt (Spaanse link). Daarom vertellen wij je hieronder hoe je moet handelen bij een ongeval in de mondholte.

Kalm blijven

Wanneer een klap plaatsvindt, is dat een tijd van spanning en ongemak. Er is meestal pijn, bloed en huilen, wat samen een situatie van angst en nervositeit creëert.

Als je probeert kalm te blijven en de leiding neemt, kun je de juiste en noodzakelijke beslissingen nemen. Gedraag je niet angstig en begin niet te schreeuwen. Het is essentieel om kalm te blijven.

Maak de wond schoon en stelp de bloeding

De zachte weefsels van de mond zijn sterk doorbloed en daarom veroorzaken snijwonden meestal veel bloedingen. Je moet de wond zorgvuldig schoonmaken met schoon water, zodat je de schade goed kunt bekijken.

Het is belangrijk om met een schoon gaasje of een schone doek druk uit te oefenen op de wond om het bloeden te stoppen. 

In bepaalde gevallen moet je met spoed naar de tandarts, als het even kan binnen een uur. Zoals we al hebben gezegd kan alleen een tandarts de schade goed beoordelen. Hij zal de mondholte controleren om te bepalen of:

• er een stuk van de tand ontbreekt.
• een tand is uitgevallen of kan bewegen.
• de tand op de verkeerde plaats zit en niet meer kan worden gebruikt om te bijten.

Zoek de ontbrekende tand

Als de tand door de klap is uitgevallen, of als er een deel is afgebroken, moet je de tand gaan zoeken. Als je hem vindt, raak dan het wortelgebied niet aan. Spoel hem een paar seconden onder schoon water af zonder te wrijven.

Leg het daarna in een glas met gedestilleerd water of warme melk om het te vervoeren. Als dit niet mogelijk is, kan de persoon de tand in zijn mond doen, onder de tong, waarbij hij erop moet letten deze niet in te slikken.

Een melktand mag nooit opnieuw in de mond worden geïmplanteerd, omdat dit de kiem van de blijvende tand die zich in het bot ontwikkelt, kan beschadigen.

Als je zeker weet dat het een blijvende tand is, probeer het stuk dan terug te plaatsen en bijt een gaasje om het op zijn plaats te houden. Zoals we echter al eerder hebben gezegd, is het het beste om onmiddellijk, en binnen een uur, naar de tandarts te gaan.

• Als een tand volledig uit de mond is, kan de tandarts hem opnieuw op zijn plaats zetten en immobiliseren tot hij weer in de mondholte is geïntegreerd (Spaanse link).
• Als het om een fragment van de tand of kies gaat, kan de tandarts proberen de tand of kies aan het aangetaste stuk vast te maken. Hij doet dit met behulp van specifieke technieken en esthetische en klevende materialen.

Ga naar de tandarts

We hebben al gezegd hoe belangrijk het is om zo snel mogelijk naar de tandarts te gaan. Snel handelen verbetert de prognose van de situatie. Er zijn ingrepen die de tandarts alleen in de eerste uren na de klap kan uitvoeren.

Bovendien is er soms geen sprake van ernstige verwondingen, maar kan de tandarts problemen aan het licht brengen die met het blote oog niet waarneembaar zijn. Met een grondig onderzoek en röntgenfoto’s van het gebit kan hij beoordelen of de wortels en botten zijn aangetast. De tandarts is dus degene die de ernst van het geval, de meest geschikte behandelingen en de noodzakelijke controles kan bepalen.

Andere tips om in gedachten te houden bij een tandheelkundig traumatisme

Een aantal factoren kunnen het herstel van een tandtrauma bevorderen. Denk daarom aan de volgende tips als er sprake is van tandtrauma:

• Zachte en koude voeding. Het eten van voedsel dat niet te veel kauwinspanningen vergt en ook koud voedsel helpt om ontstekingen te verminderen en het herstel van beschadigde weefsels te bevorderen. Yoghurt, ijs, vla en milkshakes zijn goede opties.
• Zorg voor een goede mondhygiëne. Stop niet met het reinigen van je tanden na een trauma. De ophoping van bacteriële plaque kan de situatie verergeren. Je moet voorzichtig poetsen en de tandarts kan je een speciaal antisepticum voorschrijven.
• Houd het gekwetste gebied in de gaten. Je moet het verwonde gebied in de gaten houden. Soms verschijnen de symptomen pas na een paar maanden. Als het tandvlees ontstoken raakt, de tand van kleur verandert of als de tand begint te bewegen, moet je naar de tandarts gaan.
• Controles bij specialisten. Als de patiënt een beugel draagt, moet hij of zij voor controle naar de orthodontist gaan. Dit is om de conditie van de beugel en de draden te beoordelen die door de klap verkeerd kunnen zijn uitgelijnd of los kunnen zijn geraakt.

Enkele dingen om te overwegen

Het is moeilijk om tandheelkundige trauma’s te voorkomen. Dat komt omdat ze meestal veroorzaakt worden door ongelukken. Hoewel ze op elk moment en op elke leeftijd kunnen voorkomen, komen ze vaker voor bij kinderen.

Daarom is het een goed idee om lage meubelen te verwijderen als de kleintjes beginnen te lopen. Het is ook een goed idee om gewelddadige spelletjes te vermijden en tandbeschermers te gebruiken tijdens het sporten.

Als zich toch tandtrauma’s voordoen, denk dan aan deze tips, zodat je de situatie correct onder ogen kunt zien en snel en kalm kunt handelen. In veel gevallen is spoed geboden, maar paniek is slechts contraproductief.