Wat is extrinsieke motivatie en hoe kan het gedrag beïnvloeden?

Motivatie is de motor die ons beweegt om dingen te doen. Deze kracht heeft echter niet altijd dezelfde oorsprong. Daarom kunnen we spreken van intrinsieke en extrinsieke motivatie.

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Maria Fatima Seppi Vinuales.

Geschreven door Maria Fatima Seppi Vinuales

Laatste update: 13 februari, 2023

Motivatie is de drijvende kracht achter ons handelen; het is wat ons enthousiasme doet voelen om projecten te ondernemen of activiteiten te initiëren. Binnen de psychologisch construct defenieert men motivatie als “het geheel van processen die betrokken zijn bij het activeren, sturen en volhouden van gedrag.”

Maar motivatie heeft niet altijd dezelfde oorsprong. Vandaar dat we een onderscheid kunnen maken tussen extrinsieke en intrinsieke motivatie. Het verschil is in feite wat de persoon beweegt om een bepaald ding te doen. Wil je er meer over weten?

Wat is extrinsieke motivatie?

Als je nadenkt over het identificeren van de verschillen tussen intrinsieke en extrinsieke motivatie, kun je je afvragen wat de oorsprong ervan is. Waar we het hier over hebben is of het intern of extern is.

In het geval van extrinsieke motivatie is het feit van het initiëren van een bepaalde activiteit of het uitvoeren van een project gerelateerd aan externe erkenning – d.w.z. het verkrijgen van een of andere externe beloning of versterking.

Daarentegen heeft intrinsieke motivatie te maken met die dingen die ons intern bewegen. Bijvoorbeeld zelfbevrediging en de behoefte aan zelfontplooiing kunnen hier onder andere voorbeelden van zijn.

In hun onderzoek brengen Ryan en Deci (1997) drie bepalende persoonlijke factoren (Spaanse link) in verband met intrinsieke motivatie: het gevoel van autonomie, de perceptie van bekwaamheid, en de behoefte aan emotionele steun en interpersoonlijke relaties. De persoon “activeert” wanneer hij/zij het wil en verlangt, het onder zijn/haar controle staat, en de persoon ook het vermogen heeft tot zelfversterking.

Gedragstechnieken

In het geval van extrinsieke motivatie, daarentegen, wordt dit type motivatie geactiveerd door iets dat niet “in zichzelf zit.” Het hangt af van een andere persoon of zijn/haar omgeving. Met andere woorden, het is niet iets waar ze controle over hebben.

Daarom brengt men externe motivatie ook in verband met gedragsmodificatietechnieken, zoals operante conditionering. In dit geval is het de bedoeling dat iemand bepaald gedrag gaat uitvoeren (of stopt met uitvoeren) op basis van bekrachtiging of beloning.

Het is ook belangrijk om te bedenken dat motivatie niet iets stabiels is of dat altijd hetzelfde blijft. Het kan in de loop van de tijd veranderen. Contextuele, sociale, culturele en economische factoren beïnvloeden beide soorten, misschien met meer nadruk op extrinsieke motivatie.

Wat wordt gewaardeerd, wat wordt beloond, en wat is interessant? Telkens wanneer een bepaalde prestatie wordt versterkt, sturen we impliciete (en niet zo impliciete) boodschappen over deze vragen.

Enkele voorbeelden

Extrinsieke motivatie is aanwezig in verschillende gebieden van het leven, zowel op het werk als op academisch en relationeel gebied. Laten we enkele voorbeelden bekijken.

• Salaris is een extrinsieke motivatie bij uitstek. We werken voor loon zodat we kunnen leven, rekeningen kunnen betalen en onszelf kunnen verwennen.
• Men gebruikt extrinsieke motivatie ook gebruikt in programma’s voor klantenbinding. Zo is de klant die het meest koopt, de premium klant, of degene die de platina kaart heeft, degene die toegang heeft tot grotere kortingen. Dat geldt ook voor voordelen in bedrijfsruimten, en onmiddellijke aandacht, naast andere beloningen.
• Op de werkplek vinden we naast salaris extrinsieke motivatie in het geval van kansen op promotie. Ook bepaalde voordelen zijn een stimulans om talent in organisaties aan te trekken of te behouden.

Hoe effectief is extrinsieke motivatie?

Extrinsieke motivatie is positief als ze op de juiste manier wordt gebruikt. In die zin is het geen kwestie van altijd of op elke manier een gedrag versterken, maar van kiezen wanneer en hoe.

Het is ook belangrijk om in gedachten te houden dat versterkingen niet materieel hoeven te zijn. In feite zijn deze meestal het minst aan te raden. In plaats daarvan is het beter om te kiezen voor sociale of symbolische versterkingen, zoals erkenning of een ervaring.

Wanneer je een versterking of beloning gebruikt, is het een goed idee om na te denken over de tijdelijkheid ervan en of ze onmiddellijk is. Dit geldt vooral wanneer je ze toepast op kinderen. Op die manier is het mogelijk het verband te leggen tussen het gedrag of de handeling en de beloning.

Het is belangrijk te weten dat het niet nodig is elke actie van andere mensen te belonen. In dat geval houdt de versterking op “het uitzonderlijke” te zijn en wordt het elke dag, en verliest daardoor iets van zijn belang of interesse.

De mogelijke nadelen van extrinsieke motivatie

Extrinsieke motivatie, gebaseerd op bekrachtigers, kan in bepaalde situaties contraproductief zijn. Een van de gebieden waar het nut ervan het meest in twijfel wordt getrokken is bij de opvoeding.

Men zegt bijvoorbeeld vaak dat wanneer volwassen verzorgers beloningen geven aan kinderen die zich goed gedragen, ze een bepaalde afhankelijkheid of preoccupatie met de beloning kunnen aanmoedigen. Dit in plaats van met het positieve dat ze proberen te bevorderen. Denk aan respectvol zijn, zich gedragen, enzovoorts.

Het is echter ook belangrijk om niet uit het oog te verliezen dat men bekrachtigers in de juiste mate en op het juiste moment moet toepassen. Tot het uiterste gaan is nooit nuttig geweest en in dit geval is het probleem niet de bekrachtiger zelf, maar de overdaad.

Aan de andere kant is ook genoemd dat extrinsieke motivatie het tegenovergestelde effect kan hebben op intrinsieke motivatie door die te verminderen. Wanneer de persoon gemotiveerd wordt door het “nodig hebben” van de externe beloning of versterking, kan de persoon zelfs stoppen met zijn of haar handelingen. Hij of zij kan ook stoppen met het luisteren naar de eigen intuïtie en het interne kompas.

Dat wil zeggen, het kompas dat de persoon leidt om iets wel of niet te doen komt van buitenaf, en niet van interne zelfbevrediging of eigenbelang. Nogmaals, het moet duidelijk zijn dat het hier niet gaat om het demoniseren van extrinsieke motivatie, maar om het goed leren gebruiken ervan.

De stadia van extrinsieke motivatie

In hun onderzoek (Engelse link) ontwikkelden Deci en Ryan de verschillende stadia van extrinsieke motivatie door te begrijpen dat extrinsieke motivatie dynamisch is en verandert. Er kan dus een overgang zijn van extrinsieke naar intrinsieke motivatie.

Daarom kan iemand die aanvankelijk gemotiveerd werd door iets externs later interne motivatie ontwikkelen. De voorgestelde stadia zijn als volgt:

• Externe motivatie. De persoon raakt gemotiveerd door wat hij/zij verwacht te ontvangen van zijn/haar omgeving of van buitenaf.
• Geïnjecteerde motivatie. In dit stadium is er weliswaar nog interesse om iets te ontvangen, maar begin je enige interne bevrediging te ervaren. Ook in dit stadium heb je er geen controle over.
• Identificatie-gereguleerde motivatie. Hier blijft de persoon een bepaalde activiteit uitvoeren met zijn focus op de beloning. Hij/zij begint er echter meer controle over te krijgen en een grotere autonomie over zijn/haar beslissingen.
• Motivatie door integratie. Dit is het laatste stadium. Daarin is er een overwicht van intrinsieke motivatie. Dit kunnen we echter niet volledig als zodanig beschouwen. Hier kan de belangstelling voor het uitvoeren van een bepaalde activiteit geïdentificeerd worden als eigen. Dat wil zeggen als iets innerlijks.

Motivatie is een basis voor het uitoefenen van autonomie

Ten slotte kunnen we dus zeggen dat het werken aan extrinsieke motivatie een goed hulpmiddel kan zijn om mensen aan te zetten tot het uitvoeren van bepaalde activiteiten. Of het nu intrinsiek of extrinsiek is, motivatie heeft de kracht om mensen te bewegen.

Maar, zoals we al duidelijk hebben gemaakt, het is een kwestie van weten hoe je er goed gebruik van kunt maken. Het kan ook parallel aan intrinsieke motivatie werken. Het is belangrijk om niet uit het oog te verliezen dat een van de doelstellingen van motivatie is dat de persoon zijn of haar autonomie kan uitoefenen.

Daarom moeten we, als we ontdekken dat het uiteindelijke doel van een activiteit alleen het verkrijgen van een beloning is, misschien opnieuw nadenken over de manier waarop we onszelf of elkaar motiveren.