Wat betekent het om een psychotische inzinking te hebben?

Als je de typische verschijnselen en stadia van een psychotische inzinking kent, kun je deze sneller herkennen en hulp zoeken.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Maria Fatima Seppi Vinuales.

Laatste update: 11 januari, 2025

Geestelijke gezondheid is niet iets waar we altijd graag over praten. Oktober, een maand gewijd aan het praten over geestelijke gezondheid, heeft laten zien dat het even noodzakelijk als dringend is om psychische aandoeningen aan de orde te stellen, zodat ze niet langer een taboe en een oorzaak van discriminatie zijn. Laten we dan eens kijken wat een psychotische inzinking inhoudt.

Maar voordat we overgaan tot de kenmerken ervan, is het goed om eerst te begrijpen wat psychose is.

Psychose is een geestesziekte die gekenmerkt wordt door een verlies van besef van de werkelijkheid (Spaanse link). In het algemeen treedt het op voor de leeftijd van 20 jaar en kan het veroorzaakt worden door meerdere factoren, variërend van genetische, biologische en omgevingsfactoren tot een verhoogde kwetsbaarheid voor stress.

Wat betekent het om een psychotische inzinking te hebben?

De meest duidelijke veranderingen tijdens een psychotische inzinking doen zich voor op het niveau van denken, waarnemen, gedrag en emoties. De manier waarop het zich presenteert verschilt van persoon tot persoon, en het kan ook in de loop van de tijd veranderen.

Het is heel belangrijk om te weten dat een psychotische break meestal vooraf enkele waarschuwingssignalen heeft. Hoewel veel daarvan verwarrend kunnen zijn vanwege hun aspecifieke karakter, kunnen gezinnen waarvan leden met een psychose zijn gediagnosticeerd het begin nader bekijken om er vroegtijdig iets aan te doen.

De meest voorkomende symptomen voor het herkennen van een psychotische inzinking kunnen worden ingedeeld in positieve en negatieve. De eerstgenoemde zijn als volgt:

• Veranderingen in de manier van denken: er is geen verband tussen een vraag en het antwoord daarop: de persoon lijkt verward of verdwaald.
• Hallucinaties: verwijst naar de waarneming van iets dat niet bestaat. De meestvoorkomende vorm is het horen van stemmen.
• Wanen: de persoon neemt iets waar of gelooft dat niet echt is. Hij/zij kan bijvoorbeeld denken dat iemand hem/haar in de gaten houdt om hem/haar te ontvoeren.

Negatieve symptomen zijn als volgt:

• Veranderingen in de slaap.
• Verwaarlozing van persoonlijke hygiëne.
• Apathie, gebrek aan motivatie en lusteloosheid.
• Het gevoel van vreemdheid of loskoppeling van de werkelijkheid.
• Verlies van interesse en het vermogen om te genieten van dingen waar men voorheen van genoot.
• Moeilijkheden om zich te concentreren en een taak te beginnen en af te maken.

De oorzaken van psychotische inzinkingen

Er zijn meerdere oorzaken van een psychotische inzinking. Onder de belangrijkste vinden we die welke verband houden met eerdere ziekten, zoals schizofrenie, bipolaire stoornis en andere psychotische stoornissen. Het kan ook veroorzaakt worden door middelenmisbruik, vooral in het geval van hallucinogene stoffen.

De fasen van een psychotische inzinking

Uit het vaststellen van de symptomen kunnen we ook herkennen hoe, in het algemeen, de ontwikkeling van een psychotische inzinking is. We moeten begrijpen dat de perceptie van de werkelijkheid tijdelijk maar abrupt verandert.

Dit is een riskante situatie, omdat het bewustzijn van zichzelf en de omgeving wordt aangetast. In die zin wordt ook het gedrag onvoorspelbaar. De fasen zien er meestal als volgt uit:

• De prodromale fase: de symptomen lijken op andere situaties die niet noodzakelijkerwijs een inzinking verklaren.
• De acute fase: de symptomen die wijzen op een psychose treden op.
• De emissiefase: beetje bij beetje verdwijnen de symptomen en begint de persoon te herstellen.

Hoe om te gaan met een psychotische inzinking

Over het algemeen duren psychotische uitbraken niet erg lang. Het is echter het beste om hulp te zoeken bij een spoeddienst.

Het is vaak moeilijk om de persoon in bedwang te houden, en het is ook gevaarlijk om dat te proberen. In sommige gevallen moet hulpverleners bijvoorbeeld de persoon die de psychotische inzinking heeft immobiliseren. Dit vereist het ingrijpen op hun armen en benen om te voorkomen dat ze zichzelf of anderen slaan of verwonden.

Het is te allen tijde belangrijk om te proberen kalm te blijven en ruzie of confrontatie te vermijden. Het is ook niet raadzaam om de situatie te onderschatten.

Aan de andere kant is het essentieel om de getroffen persoon beheersing en steun te bieden. Hun rechten als persoon respecteren en geen beslissingen in hun naam nemen is noodzakelijk, tenzij hun leven in gevaar is.

Een opmerking over terugvallen

Met medicijnen en een passende psychologische aanpak is het mogelijk om bij psychotische inzinkingen enige stabiliteit te bereiken. Het is echter ook nodig om de patiënt, de familie en hun steun- en zorgnetwerk voor te bereiden (Spaanse link) op terugvallen.

Terugvallen hebben vaak een grote emotionele en psychologische impact, omdat veel mensen ze vaak zien als een “terugkeer naar nul”. Mettertijd, en naarmate er verbeteringen worden aangetoond, is het raadzaam om hen weer in hun activiteiten te integreren, zodat ze iets te doen hebben en zich nuttig voelen.

Deelname aan groepen werkt ook heel goed.

Het is noodzakelijk om het uiterlijk van psychotische uitbarstingen te “normaliseren” als verwacht, en te voorkomen dat ze een onevenredig grote invloed hebben op het zelfvertrouwen van de persoon.

Tegelijkertijd is het belangrijk om beschermende factoren te bevorderen (bijv. het hebben van een activiteit en een routine, het vermijden van alcoholgebruik) en aandacht te besteden aan risicofactoren (voortdurende stress, slaapgebrek).

Er moet een evenwicht worden gezocht in de gezinsdynamiek, waarbij overbescherming moet worden vermeden, die, hoewel goed bedoeld, de persoon ontkracht en hem/haar verhindert zijn autonomie te ontwikkelen. Op zijn beurt verzadigt het ook de verzorgers. Zorgverleners zijn dan, als gevolg van stress en burn-out, niet in staat om tijdig en empathisch te reageren.