Vasovagale syncope: alles wat je moet weten

In de meeste gevallen is vasovagale syncope een kortstondige malaise die geen langdurige schade met zich meebrengt. Het wordt alleen in zeldzame gevallen geassocieerd met ernstigere aandoeningen. Patiënten herstellen bijna altijd snel en er is geen verdere behandeling nodig.

Vasovagale syncope is een kortstondige malaise die verschijnt als een korte periode van bewustzijnsverlies. De meerderheid van de volwassenen heeft het wel eens ervaren, of in ieder geval de symptomen die eraan voorafgingen, bekend als presyncope.

De meeste symptomen van vasovagale syncope zijn goedaardig. Het is alleen gerelateerd aan een ernstige aandoening bij een klein percentage mensen, en naar schatting 3% van de mensen die het ervaren zoeken vervolgens medische hulp. Slechts 1% wordt echter in het ziekenhuis opgenomen.

Na vasovagale syncope is er meestal geen schade, behalve mogelijke verwondingen door vallen. Sommige mensen ervaren deze episodes echter herhaaldelijk zonder medische verklaring. In deze gevallen wordt hun kwaliteit van leven aanzienlijk aangetast.

Wat is vasovagale syncope?

De gebruikelijke term voor vasovagale syncope is flauwvallen. Het bestaat uit een plotseling bewustzijnsverlies dat kort duurt. Ook omvat het verlies van het vermogen om te staan en verlies van je lichaamshouding. Herstel is meestal spontaan.

Het treedt op als er een factor is die de nervus vagus triggert. Het parasympatische zenuwstelsel (Engelse link) veroorzaakt vervolgens een verlaging van de hartslag en zorgt ervoor dat de bloedvaten verwijden. Onder deze omstandigheden bereikt minder bloed de hersenen en is syncope of flauwvallen het gevolg.

Syncope is geclassificeerd op basis van duur. Vanuit dit oogpunt zijn er drie soorten:

• Ten eerste hebben we lichte of presyncope, wanneer het individu het bewustzijn in strikte zin niet verliest. Er wordt extreme duizeligheid ervaren.
• Matige syncope, wat inhoudt dat je gedurende een paar seconden flauwvalt.
• Tot slot ernstige syncope, dat tussen de 10 en 15 seconden aanhoudt, en kan leiden tot een beroerte.

Symptomen

Vasovagale syncope beslaat 75% van de syncope-gevallen. Het komt in de meeste gevallen voor bij gezonde personen. Patiënten hebben bijna altijd een normale bloeddruk, hoewel een klein aantal zich presenteert met een aandoening die bekend staat als orthostatische hypotensie.

Enkele van de symptomen die gewoonlijk aan dit type syncope voorafgaan zijn onder andere:

• Geeuwen
• Zwakheid
• Het heet hebben
• Angst of hyperventilatie
• Duizeligheid
• Draaiduizeligheid
• Bleekheid
• Hartkloppingen
• Verminderd gezichtsveld
• Gezoem in de oren of het gevoel dat de oren verstopt zijn
• Moeite met ademhalen en zich zwak voelen

Deze symptomen komen niet altijd voor. Soms is het bewustzijnsverlies namelijk plotseling. Wanneer de persoon in kwestie het bewustzijn verliest, is diegene meestal extreem bleek, bezweet, heeft een klamme huid en heeft verwijde pupillen.

Na een periode van mentale verwarring en desoriëntatie komt hij geleidelijk weer bij bewustzijn. In sommige gevallen is er ook sprake van fecale of urine-incontinentie die gepaard gaat met bewustzijnsverlies.

Oorzaken

De wetenschap heeft de oorzaken van vasovagale syncope nog niet helemaal aan het licht gebracht. Deskundigen weten echter dat tijdens een episode het bloed zich in de benen concentreert. Dit verlaagt de bloeddruk en resulteert vervolgens in bewustzijnsverlies door een lage bloedtoevoer naar de hersenen.

Enkele van de factoren die ervoor zorgen dat dit gebeurt zijn onder andere:

• Langdurig staan
• Lange blootstelling aan een warmtebron
• Bij afname van bloed of bij het zien van bloed
• Overbelasting
• Honger
• Te kort aan zuurstof
• Verandering in hoogte
• Sterke geuren

Snelle positieveranderingen zijn vaak gekoppeld aan syncope, evenals emotionele stress. Bovendien kan alcohol een triggerende factor zijn, evenals een gebrek aan zout in het dieet of een allergische reactie op bepaalde medicijnen.

Beschikbare behandelingen voor vasovagale syncope

Wanneer vasovagale syncope optreedt als een op zichzelf staand voorval, dan wordt er gewoonlijk geen verdere behandeling gegeven na het onmiddellijk herstel van het bewustzijn. Het is het beste om met opgeheven benen te gaan liggen, om het bloed weer normaal te laten stromen.

Als je terugkerende episoden van syncope ervaart, dan kun je het beste een arts raadplegen. Deze zal waarschijnlijk een stresstest en/of een kanteltafeltest laten doen. Daarnaast kunnen ze medicijnen voorschrijven of veranderingen in de levensstijl voorstellen, om toekomstige episoden te voorkomen.

In sommige gevallen kan het bijvoorbeeld ook nodig zijn om compressiekousen te gebruiken. Dit helpt de ophoping van bloed in de benen te verminderen.