Sternotomie: complicaties en herstel

De belangrijkste complicaties van een sternotomie zijn mogelijke infecties. Als ze ernstig zijn en niet adequaat behandeld worden, kunnen ze levensbedreigend zijn.

Momenteel worden de meeste hartoperaties uitgevoerd via een mediane sternotomie. Dit soort incisie werd voor het eerst uitgevoerd in 1857 en werd populair in 1957.

Over het algemeen zijn complicaties na een sternotomie zeldzaam. Wanneer ze zich echter voordoen, zijn ze meestal zeer ernstig. De meestvoorkomende complicaties van deze incisie zijn infecties en mediastinitis. Dit laatste is een ontsteking van de ruimte tussen de longen.

De meest uitgebreide studie naar sternotomie-complicaties werd parallel uitgevoerd op diverse plaatsen namelijk:

• het Karolinska Institute in Zweden.
• de Universiteit van Toronto in Canada.
• de Washington University in St. Louis, Missouri, Verenigde Staten.

De onderzoekers zijn erin geslaagd de meeste risicofactoren vast te stellen, waarover we in dit artikel zullen praten. Lees dus snel verder!

Wat is een sternotomie?

Een sternotomie is een chirurgische incisie die chirurgen langs het borstbeen maken om vervolgens toegang te krijgen tot de borstholte. Ze gebruiken het sinds de jaren vijftig voor cardiothoracale chirurgie. Tot dat moment voerde men een bilaterale anterolaterale thoracotomie uit, de destijds gebruikelijke procedure.

Over het algemeen werd sternotomie populair omdat deze ingreep minder pijnlijk is dan de technieken die eerder gebruikt werden. Het werd echter al snel duidelijk dat ze konden leiden tot complicaties zoals infecties of wonddehiscentie. Dit is de spontane opening van een wond nadat deze gedicht is.

Een sternotomie is dus een chirurgische procedure waarbij een chirurg een verticale inline incisie langs het borstbeen maakt. Dit geeft toegang tot het gehele borstgebied, inclusief het hart en de longen. Het biedt verschillende voordelen zoals:

• minder postoperatieve pijn
• betere toegang tot de pleuraholten
• een betere bescherming van de schouderspieren

Complicaties bij een sternotomie

Over het algemeen is een sternotomie een vrij veilige procedure. Soms leidt deze ingreep echter tot complicaties. Een van de meestvoorkomende complicaties zijn infecties, hoewel deze slechts ongeveer 3% van de patiënten treffen.

In dit geval kan de infectie oppervlakkig of ernstig zijn. In beide gevallen kunnen de gevolgen echter ernstig zijn. Ze resulteren meestal in een ziekenhuisopname en kunnen levensbedreigend zijn. Tussen 4% en 47% van de patiënten wereldwijd die een sternotomie-gerelateerde infectie oplopen komen uiteindelijk te overlijden.

Meestal is de infectie afkomstig van sternale osteomyelitis of mediastinitis. Gemiddeld genomen manifesteren deze complicaties zich tussen 7 tot 12 dagen na de operatie. De meeste patiënten ontwikkelen deze complicaties echter in de eerste week na de operatie.

Mediastinitis, oftewel de acute of chronische ontsteking van het mediastinum (de weefsels in de borst), is de ernstigste complicatie. Mediastinitis wordt veroorzaakt door een infectie en is zeer ernstig en soms zelfs dodelijk. Het vereist over het algemeen een chirurgische ingreep.

Risicofactoren

De infecties geassocieerd met sternotomie zijn gerelateerd aan bepaalde factoren die men in drie groepen kan onderverdelen. De eerste groep omvat de elementen die inherent zijn aan de patiënt en die dus al aanwezig zijn vóór de operatie.

De tweede groep bestaat uit factoren die voortkomen uit de chirurgische procedure. Ten slotte bestaat de derde en laatste groep uit postoperatieve factoren. Laten we ze eens nader bekijken:

Preoperatieve factoren. In dit geval omvatten de risicofactoren zoals van het mannelijk geslacht zijn, ouder zijn, zwaarlijvig zijn en roken. Ook het lijden aan diabetes, chronische obstructieve longziekte of nierfalen horen hierbij.

Chirurgie-gerelateerde factoren. Deze omvatten onder andere de noodzaak tot interventie, interventieduur, type interventie, overmatige elektrocauterisatie en cardiogene shock.

Postoperatieve factoren. Deze omvatten onder andere langdurige mechanische beademing, bloedingen en het gebruik van inotropen.

Herstel na een sternotomie

Wanneer de risicofactoren vooraf goed worden geïdentificeerd, is het herstel doorgaans succesvol. Dit kan het risico op complicaties verminderen en ze eenvoudiger te behandelen maken indien die zich voordoen. Risicofactoren die speciale aandacht verdienen zijn onder andere:

• obesitas
• diabetes
• hoge leeftijd

Gewoonlijk omvat de behandeling van infecties diverse technieken en behandelingen. Denk hierbij aan drainage, irrigatie, wondtherapie met negatieve druk, chirurgisch ingrijpen, het gebied afdekken en daarnaast het gebruik van een breedspectrum-antibioticum.

De zorg na een sternotomie omvat het reinigen van de wond met milde zeep en het vervolgens zorgvuldig drogen. De hechtingen lossen na een paar weken vanzelf op. Wondsluitstrips, zelfklevende strips die genezing vergemakkelijken, vallen vanzelf af of worden na een week door de patiënt verwijderd.

Het is normaal dat de patiënt last heeft van intermitterende en episodische pijn in de borstkas. Als deze pijn hevig is moet de patiënt pijnstillers nemen. Het is ook normaal dat de incisie een beetje opzwelt. Na een paar maanden zouden de borstkas weer hersteld moeten zijn.