Pericarditis: symptomen, oorzaken en behandelingen

De symptomen van pericarditis lijken sterk op die van een hartaanval. Dit probleem lost zich echter vanzelf op en vereist in de meeste gevallen alleen algemene pijnstillers. Er zijn over het algemeen geen verdere maatregelen nodig.

Pericarditis verwijst naar een ontsteking van het hartzakje, een zakvormig membraan dat het hart omringt. Dit membraan heeft twee lagen en daartussen zit een kleine hoeveelheid vloeistof. Dit is een glijmiddel om de twee lagen heen en weer te laten glijden.

Als het volume van dit vloeistof toeneemt, ontstaat pericarditis. Dit kan het hart verstoppen en het functioneren aantasten. In de meeste gevallen zijn er echter geen grote problemen en gaat het vanzelf over zonder behandeling. Het is echter belangrijk om te weten dat in de ernstigste gevallen wel medicatie en in sommige zeldzame gevallen zelfs een operatie nodig is.

Pericarditis treft vooral mannen tussen de twintig en vijftig jaar. Er zijn gevallen die onmogelijk te behandelen zijn en bij deze gevallen verwijdert een chirurg dan het hartzakje. Het leidt niet tot ernstige gevolgen.

Soorten pericarditis

Er zijn twee soorten pericarditis, namelijk acute en chronische. De kenmerken zijn als volgt:

• Acute pericarditis begint plotseling. Het duurt niet langer dan zes weken en leidt vaak tot pericardiale effusie. De symptomen zijn vergelijkbaar met die van een hartaanval. Slechts een klein percentage van de patiënten heeft een terugval.
• Chronische pericarditis ontstaat als gevolg van een verdikking van het hartzakje of een ophoping van vocht. Het duurt meer dan zes weken en kan leiden tot falen van het rechterventrikel. Dit is oedeem in het buikgebied, het pretibiale gebied en rond de enkels. Chronische pericarditis ontstaat ook wanneer vezelachtig weefsel zich rond het hart vormt, waardoor de druk in die aders die bloed naar het hart dragen te hoog wordt. Zo stagneert de vloeistof in het hartzakje en hoopt het zich op in andere delen van het lichaam.

Oorzaken van pericarditis

Bij ongeveer 80% van de gevallen is het onmogelijk om de oorzaak van pericarditis vast te stellen. Het komt echter vaak voor dat de oorzaak van de pericarditis het gevolg is van een infectie.

Het is in dat geval zeer waarschijnlijk een virale infectie. Er is een kleinere kans dat het een bacteriële infectie is, en slechts zeer zelden is het het gevolg van een schimmelinfectie.

Ook zijn er veel gevallen waarin pericarditis voorkomt in combinatie met een van de volgende ziekten:

• auto-immuunziekten
• kanker, inclusief leukemie
• AIDS
• nierinsufficiëntie
• hypothyreoïdie
• tuberculose
• reumatische koorts

In andere gevallen is het het directe gevolg van een hartaanval, een hartoperatie, maar het kan ook een trauma van de borstkas zijn. Soms kan pericarditis het gevolg zijn van een myocardiumontsteking, bestraling van de borstkas of het gebruik van bepaalde medicijnen.

Symptomen en diagnose

Het typische symptoom van acute pericarditis is zeer vervelend. Het voelt als een stekende pijn aan de linkerkant van de borstkas, achter het borstbeen. Sommige mensen ervaren echter slechts een milde en constante pijn. Andere mensen melden dat ze de druk in de borstkas van wisselende intensiteit voelen.

Vaak voelen mensen ook pijn in hun linkerschouder en nek. Het ongemak is meestal intenser als ze hoesten, diep inademen of tijdens het slapen gaan. Het wordt beter als ze rechtop zitten en een beetje voorover leunen.

Pijn op de borst is meestal het overheersende symptoom bij chronische pericarditis, maar er kunnen ook andere acute symptomen zijn, zoals:

• hartkloppingen
• een lichte koorts
• hoest
• zwelling van de benen
• duizeligheid
• misselijkheid
• zwakte
• vermoeidheid

Behandeling van pericarditis

De mildere gevallen van pericarditis lossen meestal vanzelf op. Zodra een arts pericarditis ontdekt, zul hij of zij waarschijnlijk een behandeling met medicijnen voorschrijven. Deze bestaat meestal uit pijnstillers die de pijn kunnen beheersen en de ontsteking verminderen.

Artsen zouden ook colchicine kunnen voorschrijven, omdat het ontstekingen vermindert en terugkerende episoden verhindert. Dit geneesmiddel is echter niet veilig voor mensen met lever- of nierziekte of mensen die een andere behandeling met medicijnen ondergaan.

Ook kan een arts corticosteroïden voorschrijven als er geen reactie is op de bovengenoemde medicijnen. Ook als de pericarditis te wijten is aan een bacteriële infectie, zal de arts antibiotica voorschrijven.

In de meest ernstige gevallen, vooral als er een vermoeden is van harttamponade, kan de arts het vocht afvoeren via een pericardiocentese. Een pericardiectomie of definitieve verwijdering van het hartzakje is echter zelden nodig.