Het placebo-effect van voedsel

Recente studies suggereren dat het placebo-effect ook van toepassing is op voedsel. Als iemand denkt dat een voedingsmiddel een effect zal veroorzaken, zal dat waarschijnlijk ook het geval zijn.

Het placebo-effect van voedsel is een nieuw onderzoeksthema. Onderzoekers beseffen nu dat voeding een gezondheids- of ziektefactor kan zijn. Hoewel wat we eten van invloed is op ons welzijn of pijn, is de waarheid dat er ook fantasieën zijn die dit beïnvloeden.

Er zijn voedingsmiddelen die worden gepromoot alsof ze magisch zijn. Bij andere voedingsmiddelen noemen mensen bepaalde specifieke effecten die van invloed zijn op een bepaald gebied van gezondheid of orgaan. Daarom lijken ze bij bepaalde mensen goed te werken.

Die effecten, miraculeus of slechts gedeeltelijk nuttig, zijn wat ons aan het praten bracht over het placebo-effect van voedsel. Is het mogelijk dat er iets met voedsel gebeurt, net als met placebogeneesmiddelen? Laten we hier eens naar kijken.

Het placebo-effect

We kennen het placebo-effect al sinds 1800 van, dankzij de Britse arts John Haygarth. Sindsdien gebruiken specialisten het systematisch. Ze gebruiken het zowel bij het testen van nieuwe geneesmiddelen als bij de behandeling zelf.

Dit effect treedt op als iemand een pil neemt en denkt dat het een medicijn is. Het is in dat geval echter geen echt medicijn, maar de persoon ziet toch een verbetering in de klachten.

• Tegenwoordig weten we bijvoorbeeld dat dure placebo’s effectiever zijn dan goedkope placebo’s. Zelfs als het een suikerpil is, is het effectiever als het duur is.
• Ook hebben onderzoekers ontdekt dat rode pillen betere effecten hebben dan blauwe.

Lange tijd beschouwden mensen het placebo-effect als het resultaat van een suggestie of een ‘vals medicijn’. Kortgeleden, en met behulp van moderne middelen, hebben studies echter aangetoond dat placebo echt positieve veranderingen in de hersenen genereert. Daardoor helpt dit mogelijk om mensen te genezen.

Onderzoek naar het placebo-effect van voedsel

Het placebo-effect van voedsel is een nieuwer onderzoeksgebied. Een van de pioniers is Dr. Alia Crum, klinisch psycholoog en onderzoeker aan de Columbia Business School. Een van haar bekendste experimenten heeft te maken met calorie-inname.

Een groep vrijwilligers kreeg te horen dat ze een milkshake met 640 calorieën zouden moeten drinken. Een andere groep kreeg te horen dat er maar 140 calorieën in de milkshake zaten. Beide milkshakes waren echter hetzelfde, en bevatten 340 calorieën.

• Degenen die de milkshake dronken en dachten dat hij veel calorieën bevatte, voelden zich snel vol.
• De andere groep begon echter honger te krijgen.

Uit ander vergelijkbaar onderzoek bleek dat mensen in een zelfde soort situatie zelfs kunnen afvallen of aankomen. Deze andere onderzoeken tonen aan dat er een placebo-effect kan zijn met voedsel. De overtuiging dat voedsel een bepaald effect veroorzaakt, beïnvloedt mensen zozeer dat dit effect zich ook echt voordoet.

De kracht van het placebo-effect

De vooruitgang in het onderzoek naar het placebo-effect van voedsel heeft de afgelopen jaren fascinerende resultaten laten zien. Een van de meest interessante bevindingen is dat dit effect niet alleen psychologisch is. Het werkt zelfs op biochemisch en moleculair niveau.

Op een van de meest recente wereldconferenties over het placebo-effect, die werd gehouden in Leiden, lieten de onderzoekers MRI-beelden zien. Ze toonden aan dat er gebieden in de hersenen zijn die activeren van het nemen van een suikerpil, als de dokter suggereert dat het een medicijn is.

Kathryn T. Hall, moleculair bioloog, is samen met Ted J. Kaptchuk, hoofd van het Placebo Studies Program van de Harvard Medical School, twee van de meest geavanceerde wetenschappers op dit gebied.

Hun onderzoek stelt het volgende: ‘Mutaties in een enzym dat catecholmrthyltransferase (COMT) heet, bepalen hogere of lagere niveaus van respons op het placebo-effect’.

Effecten op het dieet

We weten nog lang niet helemaal wat het placebo-effect precies inhoudt. Over het algemeen werken placebo’s bij een derde van de vrijwilligers. Dit betekent dat het echte kracht heeft. Onderzoekers hebben echter nog veel meer te ontdekken.

Het placebo-effect van voedsel wil eigenlijk zeggen dat voedsel voor de mens niet slechts een optelsom is van gegeten stoffen. Er is iets symbolisch aan eten. Daarom hebben mensen er veel verschillende overtuigingen en emoties over.

Zoals Dr. Alia Crum aantoont, hangt om dezelfde reden het effect van voedsel op ons lichaam sterk af van overtuigingen over bepaalde voedingsmiddelen. Als we denken dat het ons zal schaden, zal het dat waarschijnlijk ook doen. Bovendien gebeurt het ook andersom. Alles wijst erop dat het placebo-effect bij voedsel wel degelijk werkt.